ကိုထူး(ယဥ္ေက်းမႈေပ်ာက္တဲ့ ျမန္မာျပည္ အပိုင္း ၁ ကို ဖတ္ရန္)
ယဥ္ေက်းျခင္းနဲ ့ ယဥ္ေက်းမႈ Culture မတူကြဲျပား ျခားနားပါတယ္ဆိုျပီး ျပီးခဲ့တဲ့ ေဆာင္းပါးမွာ ဖတ္ရႈသူတေယာက္ ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်း မွတ္ခ်က္ေပးထားတာ ေတြ ့ရပါတယ္။
ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ေထာက္ျပေ၀ဖန္ေျပာဆိုတာကို ေက်းဇူးတင္ရမယ္ဆိုတာလည္း ယဥ္ေက်းမႈ မဟုတ္ပါလားခင္ဗ်ာ။ သိသမွ် ခံစားရသမွ် မွ်ေ၀ျခင္းသာျဖစ္ပါတယ္။ ေရးခ်င္တာကို ေရးခြင့္မရႏိုင္တဲ့ ျပည္တြင္းအေျခအေနအရ ဧရာ၀တီရဲ႕ ေက်းဇူးေၾကာင့္ ေရးျပခြင့္ရတာမို ့ ဧရာ၀တီကိုလည္း ေက်းဇူးအထူးပါပဲ။
Culture : ယဥ္ေက်းမႈ
1.(archeology) a particular society at a particular time and place
“early Mayan culture"
တခ်ိန္ခ်ိန္ေနရာရာကလူ ့အဖြဲ႔အစည္းတခုခု (အေစာပိုင္း ေမယန္ ယဥ္ေက်းမႈ)
2. The tastes in art and manners that are favored by a social group
လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းတခုက ႏွစ္သက္သေဘာက်တဲ့ အနုပညာ အမူအယာ အမူအက်င့္
3. A highly developed state of perfection; having a flawless or impeccable quality
အျပစ္အနာအဆာမရွိ အဆင့္ျမင့္ျမင့္ ျပီးျပည့္စံုျခင္း
4. The attitudes and behavior that are characteristic of a particular social group or organization
လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းတခုခု အဖြဲ ့အစည္းတခုခု၏ သေဘာထား အမူအက်င့္အရ ထူးျခားေသာ လကၡဏာ
Culture (ယဥ္ေက်းမႈ) ကို အေနာက္က အဲသလို ဖြင့္ဆိုထားပါတယ္။
ေက်ာက္ေခတ္တုန္းက ေက်ာက္ေခတ္ယဥ္ေက်းမႈ၊ ေၾကးေခတ္ေရာက္ေတာ့ ေၾကးေခတ္ ယဥ္ေက်းမူ၊ ဒီလိုနဲ ့ ပုဂံယဥ္ေက်းမႈ ကုန္းေဘာင္ယဥ္ေက်းမႈ စစ္ၾကိဳေခတ္ယဥ္ေက်းမႈ ကိုလိုနီ ေခတ္ယဥ္ေက်းမႈ ဂ်ပန္ေခတ္ ယဥ္ေက်းမႈ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီေခတ္ယဥ္ေက်းမႈ မဆလ ယဥ္ေက်းမႈ န၀တယဥ္ေက်းမႈ စသည္ျဖင့္ေပါ့ေလ။
လူမ်ိဳးအလိုုက္ဆိုရင္လည္း ျမန္မာယဥ္ေက်းမႈ ရွမ္းယဥ္ေက်းမႈ ကရင္ယဥ္ေက်းမႈ စသည္ျဖင့္။ နိုင္ငံအလိုက္ဆုိရင္လည္း ယိုးဒယားယဥ္ေက်းမႈ ဂ်ပန္ယဥ္ေက်းမႈ အေမရိကန္ ယဥ္ေက်းမႈ စသည္ျဖင့္။
ယဥ္ေက်းမႈထဲမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတာေတြကေတာ့ ဘာသာ တရားကစလို ့ စာေပ အႏုပညာ ေျပာဆိုဆက္ဆံမႈ ၀တ္စားဆင္ယဥ္မႈ ေနထိုင္စားေသာက္မႈ အကုန္လံုးပါပဲ။ ယဥ္ေက်းမႈဆိုတာ တေခတ္နဲ႔ တေခတ္မတူသလို လူမ်ိဳးတမ်ိဳးနဲ ့တမ်ိဳး ႏိုင္ငံ တႏိုင္ငံနဲ႔ တႏိုင္ငံလည္း မတူပါ။ ေျပာင္းလဲမႈကလည္း အျမဲရိွေနခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေခတ္ အဲဒီအခိ်န္မွာ အဲဒီလူမ်ိဳးတမ်ိဳးက သေဘာက်လက္ခံမႈဟာ ယဥ္ေက်းမႈပါပဲ။ ထို႔အတူ ယဥ္ေက်းျခင္းဆိုတဲ့ ေျပာဆိုဆက္ဆံ ၀တ္စားဆင္ယင္မႈကလည္း ယဥ္ေက်းမႈေခါင္းစဥ္ေအာက္
မွာပါပဲ။
ယဥ္ေက်းမႈဆိုတာ ဘာသာတရားက ေပါက္ဖြားလာပါတယ္။ ေခတ္တေခတ္ ယဥ္ေက်းမႈ ဘယ္ေလာက္ ထြန္းကားခဲ့သလဲဆိုတာ အဲဒီအခ်ိန္အခါက အဲဒီလူေတြ ဘာသာတရားကို ဘယ္ေလာက္ေလးစား လိုက္နာခဲ့ၾကသလဲအေပၚမွာ တည္ပါတယ္။ ျမန္မာေတြ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေက်ာ္က ဗုဒၶေဂါတမ ဘုရားရွင္ သြန္သင္ျပသခဲ့တဲ့ ဘယ္လိုယဥ္ေက်းစြာ ျပဳမူ့က်င့္ၾကံ ေနထို္င္ရမယ္ဆိုတဲ့ အဆံုးအမ ဘာသာတရားကို ေလးစားလိုက္နာခဲ့ၾကတာေၾကာင့္ ယဥ္ေက်းတဲ့လူမ်ိဳး ျဖစ္ခဲ့တာပါ။
ယဥ္ေက်းမႈ မေပ်ာက္ေအာင္ ဗုဒၶေဂါတမေဟာၾကားခဲ့တဲ့ ဘာသာတရား အဆံုးအမ ေတြကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ဖို ့လိုပါတယ္။ ဘာသာတရားကို လက္ဆင့္ကမ္းသင္ၾကား ပို႔ခ်လာခဲ့ၾကတဲ့ သံဃာေတာ္ေတြကို ေစာင့္ေရွာက္ အားေပးခ်ီးျမွင့္ဖို႔ လိုပါတယ္။
ဘုရားေတြတည္ ေရႊေတြ၀င္းေနေအာင္သုတ္ လုပ္ေနတာ ယဥ္ေက်းမႈကို ထိန္းသိမ္း တာမဟုတ္ပါ။ ယၾတာေခ်တာျဖစ္ပါတယ္။ သံဃာဂိုဏ္းခြဲ အဆင္ေျပတဲ့ ဘုန္းၾကီးေတာ့ တီဗီ ဟန္းဖုန္း ကားေတြေပး အဆင္မေျပတဲ့ဘုန္းၾကီးေတာ့ တရားပြဲပါမစ္ပိတ္ ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်။ အဆင္ေျပတဲ့ဘုန္းၾကီးေက်ာင္း ခ်ဲေရာင္းေရာင္း အရက္ပုန္းေရာင္းေရာင္း ဘာမွမေျပာ။ အဆင္မေျပရင္ေတာ့ စာသင္တိုက္လည္းပိတ္ စာသင္သားေတြလူစုခြဲ အရပ္ျပန္လႊတ္။ တႏိုင္ငံလံုး ဗုဒၶဘာသာ ယဥ္ေက်းမႈသင္တန္းဆိုဖြဲ ့ျပီး ေအရိုးဘစ္က။
ဘီယာဆိုတာ အရက္မဟုတ္ပါဆိုျပီး အရက္ဆိုင္ပါပစ္ေတြ ေဖာေဖာသီသီထုတ္ေပး တႏိုင္ငံလံုး အရက္ဆိုင္မိႈလိုေပါက္။ ေရးရရင္ေတာ့ ကုန္ႏိုင္ဖြယ္မရွိပါ။ အဲဒါေတြဟာ သာသနာဖ်က္လုပ္ရပ္ေတြပါ။ သာသနာကြယ္ရင္ ယဥ္ေက်းမႈလည္း ေပ်ာက္ျပီေပါ့။ ျမန္မာ ျပည္သူျပည္သားေတြ ရိုင္းစိုင္းလာရျခင္း အဓိကအေၾကာင္းရင္းက ဗုဒၵသာသနာ ဗုဒၶအဆံုးအမ ေတြ မသိနားမလည္ မေလးစား မလိုုက္နာၾကေတာ့လို႔ပါပဲ။ တနည္းအားျဖင့္ ျပည္သူေတြ ဒီလိုျဖစ္လာေအာင္ အာဏာရွင္ စစ္အစိုးရက ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တဲ့ သာသနာ ဖ်က္လုပ္ရပ္ ေတြေၾကာင့္ပါပဲ။
ဗုဒၶရဲ႕ ေမတၱာ ဂရုဏာ မုဒိတာ တန္းတူညီမွ် တရားမွ်တ အမ်ားသေဘာဆႏၵ ဆိုတဲ့ စကားလံုးေတြကို အာဏာရွင္ေတြ နားခါးပါတယ္။ လံုး၀မၾကိဳက္ပါ။ ရဲေဘာ္မေသ ေသေသာ္ငရဲမလား။ သတ္ခ်င္တိုင္းသတ္ အျပစ္မရွိ။ ခိုးခ်င္တိုင္းခို္း အျပစ္မရွိ။ လိမ္ခ်င္တို္င္းလိမ္ အျပစ္မရွိ။ ေသာက္ခ်င္တိုင္းေသာက္ အျပစ္မရွိဆိုတာေတြကို သူတို႔က မမွိတ္မသုန္ ယံုၾကည္ကိုးကြယ္ ထားၾကတာပါ။
ဒါေၾကာင့္လည္း အခ်ိန္မေႏွာင္းခင္ မင္းေကာင္းမင္းျမတ္တပါး ျမန္ျမန္ေပၚပါေစလို႔ ေမွ်ာ္လင့္မိတာပါ။ မင္းေကာင္းမင္းျမတ္ ဆိုကတည္းက ဘာသာသာသနာကို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္တဲ့ မင္းေပါ့။ ခုေတာ့ ဘုန္းၾကီးဆြမ္း ေလာင္းရင္ေတာင္ ေထာင္က်ႏိုင္သလား စိုးရိမ္ေနရ တဲ့ဘ၀ပါ။
အာဏာရွင္ကိုေနာက္ဆံုးေတာ့လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ရမွာဘဲ။
လူထုအင္အားနဲ႔ၿငိမ္းခ်မ္းစြာဆႏၵၿပဘို႔ကအဓိကနဲ႔ပထမဆိုတာမွန္ပါတယ္။
ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႔ၿပီးလူထုကိုေလးစား၊လူထုဆႏၵကိုဦးရြက္ထားတဲ့၊
လြတ္လပ္ေသာကမၻာမွာေတာ့လူေတြတနိဳင္ငံလံုးလမ္းေပၚထြက္၊စာတမ္းေတြဆိုင္းဘုတ္ေတြနဲ႔စည္တန္းလွည့္လည္ႀကရင္ဘဲအစိုးရမ်ားယဥ္ေက်းစြာနဲ႔ဘဲေနာက္ဆုပ္ေပးရတာ၊ဒါကိုယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႔မွဳလို႔ေခၚပါတယ္။
အခုေခါတ္မွာအရာရာကိုသေဘာထားမကိုက္ညီလ်င္
စားပြဲခံုကိုသြားၿပီးေဆြးေနြးေၿဖရွင္းတဲ႔အေပးအရူလုပ္တယ္။ေဆြးေႏြးတယ္။
ဟုတ္ပါတယ္။၁၃-၁၄ရာစုမ်ားကဆိုရင္တဖက္နဲ႔တဖက္သေဘာထားကြဲႀကရင္၊
လက္နက္ဆြဲကိုင္သတ္ၿဖတ္၊ႀကီးနိဳင္ငယ္ညွင္းနည္းနဲ႔ရက္ရက္ေရာေရာသတ္ႀကတယ္၊လူအမ်ားႀကီးေသႀကတယ္။
ပထမနဲ႔ဒုတိရကမၻာစစ္မ်ားမွာလဲသတ္ၿဖတ္နည္းနဲ႔၊အနုၿမဴဗံုးေတြနဲ႔
လူသန္းေပါင္းမ်ားစြာေသၾကရတယ္။
အာဏာရွင္ဂဒါဖီးကသူ႔လက္မရြံ႔သတ္ၿဖတ္ေရးတပ္မ်ားကိုလွြတ္ၿပီးဘင္ဂါဇီၿမိဳ႔ကိုသူပုန္၊သူပုန္အားေပးလို႔ဆိုၿပီးတၿမိဳ႔လံုးေသြးေခ်ာင္းစီးမီးေလာင္တိုက္သြင္းမယ္လုပ္ကုန္ေတာ့မွ၊ေလာကႀကီးေသာက္က်ိဳးမနဲခင္၊လက္မတင္ေလးမွာဘဲ၊
လြတ္လပ္ေသာကမၻာကလက္ပိုက္ႀကည္မေနနိဳင္လို႔၊ဂဒ္ဖီးကိုဆံုးမ၊
ဝိုင္းသမကုန္ပါၿပီ။
ဗိုလ္သန္းေရွြကတနိဳင္ငံလံုးကိုအေမွာင္ခ်ၿပီးရိုက္ေနေတာ့တာဘဲ။
၁၄ရာစုစစ္ဘုရင္ရက္စက္၇မ္းကားသူမ်ားရဲ့ရုပ္ထုမ်ားကိုေထာင္တယ္။
ၿမို႔သစ္ေတြေဆာက္ဂူေတြေဖါက္ၿပီး၁၃ရာစုကနာမည္ေတြလမ္းရပ္ကြက္အမည္ေတြနဲ႔ပေဒသရာဇ္ေက်းပိုင္က်ြန္ပိုင္ေခါတ္လိုၿပန္အသက္သြင္းေနတာဘဲ။
ဒီလိုအစြန္းေရာက္ၿပီး၁၃ရာစုကလိုသူနဲ႔သေဘာမတူရင္တံုးခတ္၊လည္ပင္းကိုတင္းပုတ္နဲ႔၇ိုက္သတ္တဲ့၊အင္မတန္အဆင့္အတန္းနိဳမ့္လြန္းတဲ့ဗိုလ္သန္းေရွြကို
ၿငိမ္းခ်မ္းစြာဆႏၵၿပရင္းအသတ္အၿဖတ္အေပါင္းကိုရင္ေၿမကတုတ္စီး၊
ဝိုင္းတိုက္ရင္းေနာက္ဆံုးလက္နက္ကိုင္တိုက္ရတဲ့အဆင့္၊၁၃ရာစာအဆင့္ကို
က်ဳပ္တို႔အားလံုးေရာက္ႀကရမယ္။
ဗိုလ္သန္းေရွြလိုဦးေဏွာက္ပ်က္မူမမွန္တဲ႔လူဆိုတာဒါးဒါးၿခင္းခ်မယ္ဆိုမွေလးစားနားလည္တယ္မဟုတ္ပ္လား။
ၿငိမ္းခ်မ္းေသာနည္းလမ္းကိုဘဲစြဲကိုင္ခ်င္ေသာ္လဲဘဲ၊
မလြဲမေရွာင္သာ၊ဖက္ဆစ္စစ္ဘီလူးကိုတိုက္ထုပ္ဘို႔ဆိုတာ၊
အႀကမ္းဘက္လက္နက္ကိုင္ႀကရမယ္ဆိုတာက်ုပ္တို႔တေၿဖးေၿဖးနားလယ္လာပါၿပီ။
လူထုအားနဲ႔ဘံုရန္သူဖက္ဆစ္သန္းေရွြကိုရရာလက္နက္စြဲကိုင္ၿပီးတိုက္ထုတ္ႀကပါစို႔။