ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ကာကြယ္ေရး နည္းလမ္းေျခာက္သြယ္

အညာေဒသ ေဆာင္းရာသီက ေအးခ်မ္းလွ၏။

တသြင္သြင္တုိက္ခတ္ေနေသာ ေျမာက္ျပန္ေလေၾကာင့္ စိမ့္တက္လာ ၏။

ရန္ကုန္သူ ေဒါက္တာပြင့္သက္ တင္အဖုိ႔ အေႏြးထည္ထူထူ ဝတ္ကာ အေအးဒဏ္ကုိ ခုခံေနရ၏။

၂၈ လမ္းႏွင့္ ၈၂ လမ္းေထာင့္ ရွိ ရတနာပုံေဆးတုိက္ႀကီးက ခံ့ညား လွ၏။

၁၂ ထပ္ရွိေသာ ေဆးတုိက္ႀကီး ၏ အေပၚဆုံးထပ္တြင္ သမားေတာ္ ႀကီး ပါေမာကၡ ဦးစိတၱ၏ က်ယ္ ဝန္းေသာ ႐ုံးခန္းႀကီးတည္ရွိ၏။

ေဒါက္တာ ပြင့္သက္တင္သည္ လင္က႐ူဇာ ကားႀကီးကုိ ေဆးတုိက္ ႀကီးေရွ႕တြင္ ညင္သာစြာ ရပ္လုိက္ ၿပီး ဓာတ္ေလွကားျဖင့္ ပါေမကၡႀကီး ႐ုံးခန္းသုိ႔ တက္သြား၏။

႐ုံးခန္းေရွ႕တြင္ ငယ္သူငယ္ ခ်င္း မုံရြာသား ေဒါက္တာ လင္းႏုိင္ထြန္း ႏွင့္ေတြ႕၍ ေခတၱမွ် မာေၾကာင္း သာေၾကာင္း ေျပာဆုိလုိက္၏။

ပါေမာကၡႀကီးႏွင့္ မရင္းႏွီးသူ အဖုိ႔ သူငယ္ခ်င္းႏွင့္ေတြ႕လုိက္ရသည္ မွာ အဆင္ေျပလွ၏။ သူငယ္ခ်င္းက ဦးေဆာင္ေခၚသြား၍ ႐ႈိးတုိးရွန္႕တန္း မျဖစ္ေတာ့ေပ။

''မဂၤလာပါ ဆရာႀကီး''

''မဂၤလာပါ ေမာင္လင္းႏုိင္ ထြန္း။ ဧည့္သည္လဲပါသကုိး။ ထုိင္ ၾကကြယ္''

''မိတ္ဆက္ခြင့္ျပဳပါ ဆရာႀကီး။ သူက ေဒါက္တာ ပြင့္သက္တင္ ပါ။ ရန္ကုန္ေဆး -၁ က ေအာင္တာပါ။ ရန္ကင္းမွာေနတယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ သူ ငယ္ခ်င္းပါ။ ဆရာႀကီးကို သူ႕မဟာ ဘြဲ႕က်မ္းစစ္ေဆးသူခန္႔ထားလုိ႔ လာၿပီး ဂါဝရျပဳတာပါ''

''ေၾသာ္-ေအးေအး။ က်မ္းစစ္ ေဆးဖုိ႔ကိစၥကေတာ့စာစစ္အဖြဲ႕ကေရာ၊ ေဆး-၁ ႐ုံးကေရာ အေၾကာင္းၾကား ထားလုိ႔ သိၿပီးပါၿပီ။ မႏၲေလးမွာ ေန ေရးထုိင္ေရး အဆင္ေျပရဲ႕လား။ လုိ တာရွိရင္ေျပာပါ။ အားမနာနဲ႔။ ခုအခ်ိန္ က အရမ္းေအးတယ္။ ရန္ကုန္သူဆုိ ေတာ့ အေအးဒဏ္ေတာ့ ခံရမွာပဲ''

''ေျပပါတယ္ဆရာႀကီး။ မႏၲေလးမွာ ေဒါက္တာ ယုစႏၵာက Posting က်ပါတယ္။ သူ႔အိမ္မွာ တည္းပါတယ္''

''ေၾသာ္-ဟုတ္ၿပီ။ ယုစႏၵာ သူ ငယ္ခ်င္းကိုး။ ယုစႏၵာက MSC ၿပီး သြားၿပီ။ အခု MRCP ေျဖဖုိ႔စာက်က္ ေနေလရဲ႕။ မႏၲေလး ေရာက္တုန္း Speciality Conference တက္သြား ပါလား''

''ဟုတ္ကဲ့ ဆရာႀကီး''

''ခုတစ္ေလာဆီးခ်ဳိလူနာေတြ အေတာ္မ်ားေနတယ္။ ေမာင္လင္းႏုိင္ ထြန္းစာတမ္းတစ္ေစာင္ေလာက္ ျပဳ စုပါလား။ မင္းတုိ႔ သိတဲ့အတုိင္းပဲ၊ ဆီးခ်ဳိကနာတာရွည္ကြ။ ေနာက္ဆက္ ဆြဲဆုိးက်ဳိးေတြလဲ အရမ္းမ်ား တယ္''

''ႀကဳိတင္ကာကြယ္လုိ႔ ရႏုိင္ပါ သလားဆရာႀကီး''

''ရာႏႈန္းျပည့္မဟုတ္ေပမယ့္ ျဖစ္ႏုိင္ေျခနည္းသြားေအာင္ လုပ္လုိ႔ ရတယ္ကြယ့္။ သုေတသီေတြရဲ႕ အဆုိ အရ နည္းလမ္းေျခာက္ခုကုိ လုိက္ နာမယ္ဆုိရင္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ ျဖစ္ႏုိင္ ေျခဟာ အသက္ ၆ဝ အထက္ လူႀကီးေတြမွာ ၇၁ ရာခုိင္ႏႈန္းျဖစ္ႏုိင္ ေျခ ေလ်ာ့က်သြားႏုိင္တယ္တဲ့။ ဘဝ ေနထုိင္မႈပုံစံ ေျပာင္းရမွာေပါ့ကြာ''

''၇၁ ရာခုိင္ႏႈန္းေလ်ာ့သြားရင္ မနည္းဘူးဆရာႀကီး''

''ေအး-မနည္းဘူးကြ။ မင္းတုိ႔ လဲသိပါတယ္။ အစားမစားဘဲ ေသြး ေဖာက္စစ္တဲ့ Fasting Blood Gurcose က 100 mg/d/ ထက္ နည္းရင္ပုံမွန္ေပါ့ကြာ။ တကယ္လုိ႔ 100 နဲ႔ 125 ၾကားရွိရင္ အႀကဳိ ဆီး ခ်ဳိေရာဂါပဲ။ Prediabetes ေပါ့ကြာ။ လူနာေလာင္းေပါ့ကြာ။ 125 ထက္ ေက်ာ္ရင္ လူနာစစ္စစ္ျဖစ္ၿပီး Pre-diabetes ဘဝမွာ နည္းေျခာက္သြယ္ လုိက္နာရင္ လူနာစစ္စစ္ဘဝကုိ ရာထူးမတက္ေတာ့ဘူးကြ''

''ဘာေတြ လုိက္နာရမွာလဲ ဆရာႀကီး''

''တစ္အခ်က္က Peel off The Pounds တဲ့။ ဒါက စာထဲအတုိင္း ေျပာတာကြ။ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ ေလွ်ာ့ ခ်ရမယ္။ ဝေနရင္ ပိန္ေအာင္လုပ္ရ မယ္။ သင့္တင့္တဲ့ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ ပဲရွိရမယ္။ ဝလာရင္ ခႏၶာကုိယ္က၊ ေသြးထဲက သၾကားဓာတ္ကို ပုံမွန္ျဖစ္ ေအာင္ ထိန္းတဲ့ေနရာမွာ အခက္အခဲ ရွိလာတယ္။ မႏုိင္မနင္းျဖစ္လာတယ္။ ကမၻာေက်ာ္ The American Diabetes Associtaion ဆုိတဲ့ အေမ ရိကန္ ဆီးခ်ဳိအသင္းႀကီးရဲ႕ အဆုိ အရေျပာရရင္ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ ငါး ရာခုိင္ႏႈန္းကေန၁ဝ ရာခုိင္ႏႈန္းက်႐ုံနဲ႔ အႀကဳိဆီးခ်ဳိေရာဂါကုိ ကုႏုိင္တယ္။ သင့္တင့္မွ်တတဲ့ ကာယေလ့က်င့္ ခန္းရယ္၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီၫြတ္တဲ့ အစားအေသာက္ရယ္ႏွစ္ခုေပါင္းရင္ ဝတဲ့လူဟာ ပိန္သြားႏုိင္တယ္။ တစ္ခု ေတာ့ရွိတယ္။ အခိ်န္ေပးရမယ္။ ဇြဲ ရွိရမယ္။ ဒါမွ ေအာင္ျမင္မယ္''

''ဟုတ္ကဲ့ပါဆရာႀကီး''

''ႏွစ္အခ်က္က Focus on Fiber တဲ့။ အမွ်င္ပါတဲ့ အစားအစာ မ်ားမ်ားစားရမယ္။ အမွ်င္မ်ားတဲ့ အစားအစာက အစာေျခတဲ့ေနရာမွာ ၾကာတယ္။ ေသြးထဲက သၾကား ဓာတ္ကုိ ျဗဳန္းခနဲ မတက္ေစဘူး။ ျဖည္းျဖည္းပဲ တက္ေစတယ္။ ရည္ မွန္းခ်က္က တစ္ေန႔ကုိ အမွ်င္ဓာတ္ ၄၅ ဂရမ္ကေန ၅ဝ ဂရမ္ စားရ မယ္။ ေကြကာအုပ္လုိ၊ Bran Cereal လုိ အစားအစာေတြစားရမယ္။ တုိ႔ ျမန္မာအစားအစာေတြမွာလဲ အမွ်င္ ဓာတ္မ်ားတာေတြရွိတယ္ကြ''

''စားသင့္ပါတယ္ ဆရာႀကီး''

''သုံးအခ်က္က Count on Coffee and Tea တဲ့ကြ။ ေကာ္ဖီတုိ႔ လက္ဖက္ရည္တုိ႔က စားသင့္တဲ့ အာဟာရ စာရင္းမွာပါတယ္ကြ။ တစ္ေန႔ကုိ ေကာ္ဖီသုံးခြက္ကေန ေလးခြက္ အထိ မွန္မွန္ေသာက္ရင္ ဆီးခ်ဳိျဖစ္ႏုိင္ေျခ ၂၅ ရာခုိင္ႏႈန္း က် ဆင္းသြားတယ္တဲ့။ ထုိနည္းတူ လက္ဖက္ရည္အခ်ဳိတုိ႔၊ ေရေႏြးၾကမ္း တုိ႔ ေသာက္ရင္လဲ ၁၈ ရာခိုင္ႏႈန္း က်ဆင္းသြားတယ္တဲ့။ သၾကားမပါ တဲ့ လက္ဖက္ရည္ေပါ့ကြာ''

''ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ ေရေႏြး ၾကမ္းပဲ ေသာက္တယ္။ မႏၲေလး က ကဗ်ာဆရာေတြနဲ႔ မ်က္သြယ္မွာ ထုိင္ ရင္ ေရေႏြးၾကမ္း တစ္အုိးၿပီး တစ္ အုိး ကုန္တယ္ဆရာႀကီး။ ကဗ်ာ အေၾကာင္းေတြ ေဆြးေႏြးရတာ အာ ေျခာက္တာကုိးဆရာႀကီး''

''ေကာင္းပါတယ္ကြာ။ ေမာင္ ရင္ေရးတဲ့ SLE ေနာက္ခံ ဝတၴဳကလဲ အေတာ္နာမည္ႀကီးတယ္ကြ။ ကဲ- ဆက္လုိက္ဦးမယ္။ ေလးအခ်က္က Move, Move, Move တဲ့။ ကာယ ေလ့က်င့္ခန္း မွန္မွန္လုပ္ဖုိ႔ ေျပာ တာကြ။ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ရင္ ခႏၶာ ကုိယ္က ေသြးထဲက သၾကားဓာတ္ ကို ထိန္းသိမ္းကုိင္တြယ္တဲ့ေနရာမွာ ပုိၿပီးထက္ျမက္လာတယ္တဲ့။ သုေတ သနေတြ႕ရွိခ်က္အရ Insulin Sensitivity ပုိေကာင္းလာတယ္။ အဲဒီ ေတာ့ ေခြၽးထြက္လာတဲ့အထိ ကုိယ္ လက္လႈပ္ရွားမႈလုပ္ရမယ္ကြ''

''ဘယ္သုေတသနမွာလဲ ဆရာ ႀကီး''

''The Nurses' Health Study ဆုိတဲ့ သုေတသနမွာတစ္ပတ္မွာ တစ္ ခါ ေခြၽးထြက္ေအာင္ ကာယလႈပ္ ရွားမႈလုပ္ခဲ့ရင္ ဆီးခ်ဳိျဖစ္ႏုိင္ေျခဟာ ၃ဝ ရာခုိင္ႏႈန္း က်ဆင္းသြားတယ္ ဆုိတာ ေတြ႕ထားတယ္တဲ့ကြ။ The Natioival Diabetes Education Program က ေထာက္ခံထားတာက တစ္ခါ လုပ္ရင္ မိနစ္ ၃ဝ၊ တစ္ပတ္ကုိ ငါးရက္လုပ္ပါတဲ့''

''ဟုတ္ကဲ့ပါဆရာႀကီး''

''မိနစ္ ၃ဝ ေတာက္ေလွ်ာက္ မလုပ္ႏုိင္ရင္ ဆယ္မိနစ္စီ သုံးခါ လုပ္ရင္လဲရတယ္တဲ့။ လုပ္သင့္တဲ့ အားကစားေတြက လမ္းေလွ်ာက္တာ၊ စက္ဘီးစီးတာ၊ ေရကူးတာ၊ ရြရြေျပး တာေတြပဲကြ။ ကတာလဲ လုပ္လုိ႔ ရတယ္တဲ့''

''ကဗ်ာလြတ္ကရင္လဲ ရမယ္ ထင္တယ္''

''ေအး-မဆုိးဘူးကြ။ ႐ုိးရာယဥ္ ေက်းမႈ ထိန္းသိမ္းရာလဲေရာက္တာ ေပါ့ကြာ။ ၿပီးေတာ့ Strength Training လဲ လုပ္ရမယ္။ အေလး ေတြနဲ႔ ေလ့က်င့္တာကုိ ဆုိလုိတာကြ။ အေလးမေတာ့ ၾ<ြကက္သားေတြပုိ အလုပ္လုပ္တာေပါ့ကြာ''

''ဟုတ္ကဲ့ပါဆရာႀကီး''

''ငါးအခ်က္က Eat Three Square Meals တဲ့။ ေန႔စဥ္ အခ်ိန္ မွန္မွန္ အစားစားတာက အေရးႀကီး တယ္ကြ။ ေသြးထဲက သၾကားဓာတ္ ကို ျဗဳန္းခနဲ ဒိုင္းခနဲမတက္ေအာင္ ထိန္းတဲ့သေဘာကြ၊ ေသြးထဲက သၾကားဓာတ္ ျဗဳန္းခနဲတက္ရင္ ပန္ ကရိယတ္စ္က အင္ဆူလင္ေတြ အမ်ားႀကီးထုတ္ရေတာ့ ၾကာရင္ ဝန္ ပိသလုိျဖစ္တာေပါ့ကြာ။ အဲဒီေတာ့ အစားစားခ်ိန္မွန္ဖုိ႔လုိတယ္။ အလုပ္ မအားလုိ႔ အစားစားခ်ိန္ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု ၾကားမွာ ေလးနာရီထက္ပုိၾကာရင္ အဆာေျပစားေပးရမယ္။ စားတဲ့ေနရာ မွာလဲ အေကာင္းဆုံးက Mediterranean Diet ကြ။ လြယ္လြယ္ေျပာရရင္ အသီးအႏွံမ်ားမ်ား၊ ဟင္းသီးဟင္း ရြက္ မ်ားမ်ားစားရမယ္။ ပဲအမ်ဳိးမ်ဳိး စားရမယ္။အခြံမာအသီးေတြ စားရ မယ္။ ေကာက္ႏွံေတြစားရမယ္။ ဆန္ လုံးညဳိလုိ အစားအစာမ်ဳိးေတြ စား ရမယ္။ သံလြင္ဆီသံုးရမယ္။ အဆီ လြတ္တဲ့ အသားစားရမယ္။ ငါးစား ရမယ္။ အဆာေျပစားရင္လဲ ေပါင္ မုန္႔ၾကမ္းလုိ၊ ေျမပဲနဲ႔လုပ္တဲ့ ေထာ ပတ္လုိဟာမ်ဳိးစားရမယ္။ အရသာ ေတာ့မရွိဘူး။ ၿပီးေတာ့ သၾကား မ်ားတဲ့ အခ်ဳိရည္ေပါင္းစုံ ေရွာင္ရ မယ္။ ဂ်ဳံျဖဴႏုႏုနဲ႔ လုပ္ထားတာ ေတြေရွာင္ရမယ္။ ထမင္းစားရင္ သင့္တင္႐ုံပဲ စားရမယ္။ အလြန္အကြၽံ မစားရဘူး''

''ဟုတ္ကဲ့ဆရာႀကီး''

''ေနာက္ဆုံးအခ်က္က Get Heart Healthy တဲ့။ ႏွလုံးက်န္းမာ ေရးဂ႐ုစုိက္ရမယ္။ အႀကဳိဆီးခ်ဳိေရာ ဂါရွိေနရင္ ေသြးတုိးကုိ ဂ႐ုစုိက္ရ မယ္။ ေသြးတုိးေရာဂါက ဆီးခ်ဳိ ေရာဂါ ျဖစ္ႏုိင္ေျခမ်ားေစတယ္။ အေကာင္းဆုံးက ၁၂ဝ/၈ဝ ေအာက္မွာရွိရင္ ေကာင္းတယ္။ အသက္ ၆၅ ႏွစ္ေအာက္လူေတြ အတြက္ ဆုိလုိတာပါ။ ၿပီးေတာ့ Cholesterol လဲ အေရးႀကီးတယ္။ 200 mg/ dl ေအာက္မွာရွိရင္ ေကာင္း တယ္။ LDL ကုိလဲ 130 mg /dl ေအာက္မွာ ရွိေစရမယ္။ HDL က် ေတာ့ အနည္းဆုံး 40 mg/ dl ထက္ မနည္းေစနဲ႔။ ဒါေတြကေတာ့ အခ်ိန္ မွန္မွန္ စစ္ၾကည့္မွ သိမွာပဲ။ ဆရာ ဝန္နဲ႔ မျပတ္တုိင္ပင္ေဆြးေႏြး ဖုိ႔လုိ တာေပါ့ကြာ''

''ရင္းႏွီးတဲ့ မိသားစု ဆရာ ဝန္ ရွိရင္ အဆင္ေျပမယ္ေနာ္ ဆရာႀကီး''

''အဲဒါ မွန္တယ္ဆရာႀကီး။ ကြၽန္မလဲ ေထာက္ခံတယ္။ ေအာင္ ပင္လယ္မွာေနတဲ့ ပန္းပုဆရာႀကီးက အႀကဳိဆီးခ်ဳိ ေရာဂါျဖစ္ေနေတာ့ ကုိလင္းႏုိင္ထြန္းက မိသားစုဆရာဝန္ လုိ ၾကည့္ေပးေနတယ္။ သူက တကယ္လဲ မိသားစုလုိျဖစ္ခ်င္ေန တာ''

''ဟာ- ေကာင္းတာေပါ့ကြာ''

''ေကာင္းတာကေတာ့ ေသခ်ာ ပါတယ္ဆရာႀကီး၊ ပန္းပုဆရာႀကီး သမီးက ႐ုကၡေဗဒဌာနက ဆရာမ ငယ္ငယ္ေခ်ာေခ်ာေလး ဆရာႀကီး ရဲ႕''

''ဟာ-ပြင့္ကလဲကြာ၊ လွ်ဳိ႕ဝွက္ ခ်က္ေတြ ေပၚကုန္ပါၿပီကြာ''

''ဟား- ဟား- ဟား- ဟား''

ပါေမာကၡႀကီးက သေဘာက် စြာ ရယ္ေမာလုိက္ေလေတာ့၏။

ေအာင္(ေဆး-၁)

ရည္ၫႊန္းခ်က္။ ။ Caring .com မွ "Six ways to stop diabetes Before it Starts" ေဆးပညာေဆာင္းပါးကုိ မွီျငမ္း ကိုးကားပါသည္။

ေစ်းကြက္ဂ်ာနယ္ http://www.zaygwet.com/healthy.php?id=132 တြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ ေဆာင္းပါး ျဖစ္သည္။