အာဖရိကဇစ္ျမစ္ကို စိန္ေခၚေနတ့ဲ ျမန္မာ့ အရိုးမ်ား

ေရွးဦးလူတူပရိုင္းမိတ္မ်ားသည္ အာရွတိုက္၌ စတင္ ဆင့္ကဲျဖစ္ေပၚ၍ ေနာင္ေသာ္မွ အာဖရိကတိုက္သို႔ ေရႊ႕ေျပာင္း ဝင္ေရာက္သည္ဟူေသာအခ်က္ကို Afrasia djijidae ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ၾကြင္းအား အေျခခံ၍ သက္ေသျပနိုင္ဖြယ္ရိွေၾကာင္း ျပင္သစ္နိုင္ငံ ပြန္တီယာတကၠသိုလ္မွ သိပၸံပညာရွင္တစ္ဦးက ေျပာၾကားခဲ့သည္ တ့ဲ။ ဒီကေန႔ ေၾကးမုံသတင္းစာမွာ ေရးထားပါတယ္။

အျပည့္အစုံကုိ ဒီမွာ http://3.bp.blogspot.com/-dZl8Ipl6YY8/T88JRbgAY7I/AAAAAAAAHMU/mvfhAXF6QBY/s1600/4454554549999999999.jpg ဖတ္ပါ။
Early primates originated in Asia, migrated to Africa ဆုိျပီး www.cosmosmagazine.com မွာ ေဖာ္ျပထားတာေတြကေတာ့ မူရင္းသတင္းလုိ႔ ယူဆရပါတယ္။

ဒီသတင္း တက္လာတ့ဲအတြက္ လြန္ခ့ဲတ့ဲ ၁၇ ႏွစ္က သင့္ဘ၀မဂၢဇင္းမွာ စာနယ္ဇင္းဆရာ ေမာင္သစ္ဆင္း ေရးသားခ့ဲတ့ဲ ေဆာင္းပါးကုိ ဧရာ၀တီဘေလာ့ ပရိသတ္မ်ား ဖတ္ရႈနုိင္ဖုိ႔ ကူးယူ ေဖာ္ျပလုိက္ပါတယ္။
ဒီေဆာင္းပါးကုိ http://mmcybermedia.com မွာ ေဇာ္ဂ်ီ၀မ္းနဲ႔ အသင့္ စာစီျပီး ေတြ႔ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။


အံသြားႏွစ္ေခ်ာင္း၏ အတၳဳပၸတၱိ
ေမာင္သစ္ဆင္း

တကယ္လို႔မ်ား
ဒီ ရုပ္ႂကြင္းေတြရဲ႕ သက္တမ္းဟာ
အာဖရိကထက္မ်ား
ေစာခဲ့မယ္ဆိုတာ ေသခ်ာခဲ့ရင္
လူဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္သမိုင္းႀကီးကို
အသစ္တဖန္ ျပန္လည္ေရးသားၾကရေတာ့မွာပါ။

(၁)

“ ေဖေဖ လူေတြ ဘယ္က ျဖစ္လာတာလဲ ဟင္ ”
ေရးလက္စ ေဘာလ္ပင္ကို လႊတ္ခ်ၿပီး သားႀကီးကို အလန္႔တၾကား လွမ္းၾကည့္လိုက္ေတာ့ အရုပ္ေတြၾကားမွာ ထိုင္ေနတဲ့ ငါးႏွစ္အရြယ္ သားႀကီးရဲ႕ ရိုးသားစြာ ေလးနက္ေနတဲ့ မ်က္ႏွာကို ေတြ႔လိုက္ရပါတယ္ ။ မ်က္၀န္းအစံုက သိခ်င္စိတ္နဲ႔ ရႊန္းလက္လို႔။
အလို …. ငါ့သားႀကီး ဒီေမးခြန္းကိုေမးၿပီ။ ေမးတတ္ၿပီ။ ေမးရေကာင္းမွန္း သိလာၿပီ။ ပတ္၀န္းက်င္ကို စူးစမ္းလာၿပီ။ သဘာ၀တၱႀကီးကို စိတ္၀င္စားလာၿပီ ။
သူ႔ကိုယ္သူ ငါဘယ္သူလဲ၊ ဘယ္ကလာသလဲ သိခ်င္လာၿပီ။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို စူးစမ္းျခင္းနဲ႔ ပတ္၀န္းက်င္ကို စူးစမ္းျခင္းဆိုတဲ့ အင္မတန္ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားတဲ့ အလုပ္ကို ငါ့သားစလုပ္ၿပီ ဆိုၿပီး အဲ့ဒီခဏမွာ ဖေအႀကီး ကၽြန္ေတာ္ ၀မ္းသာပီတိ ျဖစ္သြားလိုက္ရတာ။ ရင္ထဲမွာ စိမ့္ခနဲ။
ကၽြန္ေတာ့္ သားႀကီး မစဥ္းစားမွာ၊ မစူးစမ္းမွာ၊ မသိခ်င္မွာ၊ မေတြးေခၚ မဆင္ျခင္မွာကို ကၽြန္ေတာ္ အင္မတန္ေၾကာက္ပါတယ္။ ဘာမဆို သူမ်ားခိုင္းတာကိုပဲ နာခံတတ္ၿပီး ကိုယ္တိုင္ ဖန္တီးတီထြင္ႏိုင္စြမ္း ကင္းမဲ့သြားမွာ ကၽြန္ေတာ္စိုးရိမ္ပါတယ္။ သားဟာ လူညံ့ မျဖစ္ေစရဘူး ။ ဖေအ့ထက္ထက္ျမက္တဲ့ သားမ်ိဳးျဖစ္ရမယ္။

အခု … အဲ့ဒီသားက အင္မတန္ ႀကီးက်ယ္တဲ့ ေမးခြန္းႀကီးကို ေမးပါၿပီ။ လူဘယ္က ျဖစ္သလဲတဲ့။
ကၽြန္ေတာ္ ဘယ္လို ေျဖရပါ့မလဲ။
သြားေလသူ ဆရာသိပၸံေမာင္၀ရဲ႕ “ခ်ိတ္ပံုေၾကာ”ေဆာင္းပါးက ေခါင္းထဲကို ဖ်တ္ခနဲ ေရာက္လာပါေသးတယ္။
ကၽြန္ေတာ္ ငယ္ငယ္ကလည္း အေမ့ကို ဒီေမးခြန္း ေမးခဲ့ဖူးတာပါပဲ။ လူတိုင္းလိုလိုလည္း ေမးခဲ့ၾကဖူးမယ္ ထင္ပါတယ္။ အေမက “ျဗဟၼာႀကီးေလးဦးက ေပါက္ဖြားလာတာ သားရဲ႕” လို႔ ေျဖေတာ့ ျဗဟၼာဆိုတာ ဘာမွန္း မသိေပမယ့္ အေမေျပာရင္ ဟုတ္မွာပါပဲ ဆိုၿပီး ကၽြန္ေတာ္ ဆက္မေမးခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ သားႀကီးကေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္လို ဟုတ္မယ္ မထင္ဘူး။ ျဗဟၼာဆိုတာ ဘာလဲ ဆက္ေမးလိမ့္ဦးမယ္ ။ နားကင္းႀကီးနဲ႔ မိုးေပၚက ပုဂၢိဳလ္ဆိုရင္လည္း နားကင္းဆိုတာ ဘာလဲ။ ဘာျဖစ္လို႕ မိုးေပၚေရာက္ေနသလဲ ဆိုတာေတြ ဆက္လာမွာဆိုေတာ့ အဲ့ဒီလို အလြယ္တကူေျဖလုိ႔ မရေလာက္ပါဘူး။ အာဒမ္နဲ႕ ဧ၀ဘက္လွည့္လို႔လည္း မလြယ္ေလာက္ဘူး။
“ခ်ိတ္ပံုေၾကာ” ေဆာင္းပါးထဲက ေမာင္လူေအးနဲ႔ ေမာင္လူေမႊးတို႔ သားအဖထက္ ျပႆနာ ပိုႀကီးသြားႏိုင္ပါတယ္။
ဒီေတာ့လည္း ကိုယ့္အႏၲရာယ္ကိုယ္ ကာကြယ္ေသာအားျဖင့္ အမွန္အတိုင္း ေျပာဖို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္ရပါတယ္။

“ အင္း … ေဖေဖလည္း သားလိုပဲ သိခ်င္ေနတာပါပဲ သားရယ္ ”
သားႀကီးက ကၽြန္ေတာ့္ အေျဖကို သိပ္ေက်နပ္ဟန္ မတူဘူး။ မ်က္ေမွာင္ကုတ္ၿပီး စဥ္းစားေနတယ္။ ခဏေနေတာ့ သူ႕အရုပ္ေတြဆီ အာရံုျပန္ေရာက္သြားေတာ့တယ္။

ကၽြန္ေတာ္စိတ္မေကာင္းပါဘူး ။ ဒါေပမယ့္ ဒီကိစၥက သက္ဆိုင္ရာ ပညာရွင္ေတြေတာင္ ခပ္ေရးေရးပဲ မွန္းဆႏုိင္ၾကၿပီး အခုထိ ျငင္းၾက ခုန္ၾကတုန္းဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္ အေျဖဟာ မလြန္တန္ေကာင္းပါဘူး။ ၿပီးေတာ့ ခင္လြယ္လြယ္နဲ႕ ၿပီးၿပီးေရာ ဆိုၿပီး ေတြ႔ကရာ အေျဖေတြလည္း ကေလးရဲ႕အသိထဲ ေရာက္မသြားေစခ်င္ဘူး။
အမွန္တကယ္ေျဖခ်င္တဲ့ အေျဖက ကၽြန္ေတာ့္ရင္ထဲမွာ ရွိပါတယ္။

“ သားေရ လူအစ ဘယ္ကလဲဆိုရင္ ေဟာဒီ ေဖေဖတို႕ အာရွတိုက္ႀကီးက စတာ ျဖစ္ႏိုင္သကြ။ အထူးသျဖင့္ ေဟာဒီေဖေဖတို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးက စတာ ျဖစ္ႏိုင္သကြ။ အထူးသျဖင့္ ေဟာဒီ ေဖေဖတို႔ မံုရြာခရိုင္ တစ္၀ိုက္က စတာျဖစ္ႏိုင္သကြ ”လို႔ သားႀကီး စိတ္ေနျမင့္သြားေအာင္ အားပါးတရ ကၽြန္ေတာ္ေျပာခ်င္လိုက္တာ။
အဲ့သလိုေျပာႏိုင္ဖို႕ အေၾကာင္းေတြကလည္း ရွိခဲ့သကိုး။
XXXXXXXXXX ………….. XXXXXXXXXX

(၂)
၁၈၅၉ ခုႏွစ္မွာ ခ်ား(စ) ဒါ၀င္က “မ်ိဳးစိတ္တို႔၏ မူလအစ” (The Origin of Spieces)လို႔ အမည္ရတဲ့ စာအုပ္ကို ေရးသား ထုတ္ေ၀လိုက္ေတာ့ ကမၻာတ၀ွမ္းလံုး ရုတ္ရုတ္သဲသဲပြက္ေလာ ရိုက္သြားလုိက္တာ။ ကေဖးဆိုင္ေတြ၊ အရက္ဆိုင္ေတြမွာေတာင္ အာေပါင္အာရင္းသန္သန္နဲ႔ မၿပီးႏိုင္ မစီးႏိုင္ ေဆြးေႏြးျငင္းခုန္စရာ ေခါင္းစဥ္တစ္ခု ရသြားခဲ့ၾကတဲ့ အထိပါပဲ။ ကန္႔ကြက္သံ၊ ရႈတ္ခ်သံ၊ ေထာက္ခံသံေတြနဲ႕ ကမၻာႀကီးဟာ ေတာ္ေတာ္ေလး ေ၀ေ၀စည္စည္ စိုစိုေျပေျပေလးျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ လူရယ္လို႕ ျဖစ္လာကတည္းက (ဖန္ဆင္းခံရတယ္လို႕ ဆိုသူက ဆိုကတည္းက) လက္ရွိ ပံုသြင္းအတိုင္း အခုထိ အေျပာင္းအလဲမရွိပဲ ျဖစ္တည္ေနတယ္ဆိုတဲ့ အစဥ္အလာ ယံုၾကည္မႈထဲမွာ နစ္၀င္ခဲ့ၾကရာက လူဟာ အဆင့္နိမ့္တဲ့ ေက်ာရိုးရွိသတၱ၀ါ တစ္မ်ိဳးကေန သဘာ၀ေရြးခ်ယ္မႈအရ တျဖည္းျဖည္း ေျပာင္းလဲ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္လာသူ ျဖစ္တယ္လို႕ ဒါ၀င္က ရဲရဲေတာက္ ဆိုလိုက္တဲ့အခါ အေဟာင္းသမားေတြ ဆတ္ဆတ္ခါ သြားၾကေတာ့တာပါပဲ။ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေ၀ဖန္၊ ကန္႕ကြက္၊ ရႈတ္ခ်၊ ပုတ္ခတ္ၾကေတာ့တာပါပဲ။

ဒါေပမယ့္ လူဟာ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ရဲ႕ မူလဇစ္ျမစ္ကို သိခ်င္ အ့ံၾသခ်င္ေသးတယ္ေလ။ အထူးသျဖင့္ ပညာရွင္ေတြ။

၁၈၅၆ ခုႏွစ္က ဂ်ာမနီမွာ နီယင္းဒါးသဲ (Neanderthat) အရိုးစုကို ေတြ႔ခ်ိန္ကစၿပီး ေရွးေဟာင္းေဗဒသမားေတြ၊ မႏုႆေဗဒ သမားေတြဆိုတာ အာဖရိက ၊ ဥေရာပနဲ႔ အာရွတစ္လႊား ေနရာအႏွံ႔ တူးၾက ဆြၾကေတာ့တာပါ။ အ့ဲဒီအခ်ိန္က ဒါ၀င္ဟာ သူ႔စာအုပ္ကို မထုတ္ေ၀ရေသးဘူး။ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲျခင္း ျဖစ္စဥ္အယူအဆဟာ လက္တစ္ဆုပ္စာ သိပၸံပညာရွင္ေတြၾကားမွာ ခပ္၀ါး၀ါးပဲ ရွိေနေသးတာ။ ေနာက္သံုးႏွစ္ အၾကာ ဒါ၀င္ သီအိုရီလည္း ထြက္ေပၚလာေရာ သက္ဆိုင္ရာ ပညာရွင္ေတြက ေလ့လာၾက၊ စူးစမ္းၾက၊ ရွာေဖြၾကနဲ႔ တျဖည္းျဖည္းေ၀ဖန္ ျငင္းခုန္သံေတြ ႀကဲပါးသြားပါတယ္။ ဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္ကို ေထာက္ခံတဲ့ ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ႂကြင္း သက္ေသေတြ ေပၚထြက္လာတာကိုး။

လူရဲ႕ အဆင့္ဆင့္ေျပာင္းလဲလာပံုကို ေလ့လာခဲ့ၾကတာ အခုဆိုရင္ ႏွစ္ (၂၀၀)ေလာက္ရွိပါၿပီ။ ပရိုင္းမိတ္ (Primates)လို႔ ေခၚတဲ့ ေက်ာရိုးရွိ သတၱ၀ါမ်ိဳးႏြယ္ တစ္ခုဟာ ဒီေန႔ လူ၊ လူ၀ံ၊ ေမ်ာက္၊ ေမ်ာက္၀ံတို႕ ျဖစ္ေပၚလာရာ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲမႈရဲ႕ အစလို႕ပညာရွင္မ်ားက ယူဆၾကပါတယ္။ ပရိုင္းမိတ္မွာ အဆင့္နိမ့္ ပရိုင္းမိတ္ ( Lower Primates )နဲ႔ အဆင့္ျမင့္ ပရိုင္းမိတ္ (Higher Primates)ရယ္လို႔ ႏွစ္မ်ိဳးရွိသတဲ့။ လူ၊ လူ၀ံ၊ ေမ်ာက္၀ံတို႕ဟာ အဆင့္ျမင့္ ပရိုင္းမိတ္ကေန ဆင္းသက္လာၾကတာ။ ပရိုင္းမိတ္ ရုပ္ႂကြင္းတစ္ခုဟာ အဆင့္နိမ့္လား၊ အဆင့္ျမင့္လားဆိုတာ အံသြားေတြနဲ႔ သြားဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ပံုက အဆံုးအျဖတ္ ေပးႏိုင္ပါသတဲ့။ အဆင့္နိမ့္ ပရိုင္းမိတ္မွာ အံသြားသံုးေခ်ာင္းရွိၿပီး အဆင့္ျမင့္မွာေတာ့ အံသြားႏွစ္ေခ်ာင္း ရွိေလရဲ႕။

လူတူ ပရိုင္းမိတ္ (Anthropoid Primates)ေတြကို ကမာၻသစ္နဲ႔ ကမာၻေဟာင္းဆိုၿပီး ခြဲျခား ထားေသးတယ္။ ကမာၻသစ္ဆိုတာက ေျမာက္နဲ႕ေတာင္အေမရိကတိုက္ပါ။ ကမာၻေဟာင္းကေတာ့ အာရွ၊ ဥေရာပ နဲ႕ အာဖရိက တိုက္ေတြေပါ့ ။ လူ၊ လူ၀ံ၊ ေမ်ာက္၊ ေမ်ာက္၀ံေတြဟာ ကမၻာေဟာင္းမွာ စတင္ ျဖစ္ေပၚခဲ့တာပါ။

လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း သန္း ၂၀၀ ေလာက္မွာ ႏို႕တိုက္သတၱ၀ါရဲ႕ အစလို႔ ဆိုႏိုင္တဲ့ “ပီလိုင္ကိုေဆာ”လို႔ေခၚတဲ့ တြားသြားသတၱ၀ါငယ္ တစ္မ်ိဳး ရွိခဲ့တယ္။ သူက ဥလည္းအု၊ ႏို႔လည္းတိုက္တဲ့ သတၱ၀ါ၊ အဲ့ဒီကမွ တစ္ဆင့္ အေကာင္လိုက္သားဖြားတဲ့ “ေစြ႕”ဆိုတဲ့ ႏို႔တိုက္သတၱ၀ါအျဖစ္ ကူးေျပာင္းခဲ့တယ္။ အဲ့ဒါ ကမာၻေပၚမွာ ဒိုင္ႏုိေဆာႀကီးေတြ ႏွစ္သန္းေပါင္း ၆၀ ေက်ာ္ေလာက္ လႊမ္းမိုးခဲ့တဲ့ အခ်ိန္မွာေပါ့။ အဲ့ဒီ “ေစြ႕”ဟာ ဒိုင္ႏိုေဆာႀကီးေတြ အၾကားမွာ ေျပးလႊားၿပီး အစာရွာေဖြရတဲ့ သစ္ပင္ေန သတၱ၀ါျဖစ္ခဲ့တယ္။ အ့ဲဒီကမွ တစ္ခါ လီမာ (Lemurs) ၿပီးေတာ့မွ တာစီရာ (Tasiers) ဆိုတဲ့ သတၱ၀ါေတြအျဖစ္ေျပာင္းလဲၿပီး ကမာၻသစ္ေမ်ာက္ (New World Tasiers) နဲ႕ ကမာၻေဟာင္းေမ်ာက္ (Old World Tasiers)ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးကြဲသြားတာပါ။ အဲ့ဒီႏွစ္မ်ိဳးထဲက ကမၻာေဟာင္း ေမ်ာက္မ်ားကသာ လူမ်ိဳးႏြယ္နဲ႔ ဆက္စပ္တယ္လို႔ ပညာရွင္ေတြက ဆိုပါတယ္။

ကမၻာေဟာင္းေမ်ာက္ကမွ တစ္ဆင့္ Propliopithecus (လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္သန္းသံုးဆယ္)၊ Dryopithecus (လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၂၅ သန္း)၊ Ramapithecus ( လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၁၂ သန္း)၊ Austraiopithecus afarensis (လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ေလးသန္း)၊ Australopi- thecus africanus (လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၃.၅ သန္း)၊ Homo habilis (ႏွစ္ ႏွစ္သန္း)၊ Homo erectus (၁.၅သန္းႏွစ္)၊ Homo neanderthalensis (ႏွစ္ငါးသိန္း)တို႕ျဖစ္ေပၚေျပာင္းလဲၿပီးမွ ေနာက္ဆံုး Homo apiens ဆိုတဲ့ ဒီေန႔လူေတြျဖစ္ေပၚလာပါသတဲ့။ ဒါ အၾကမ္းသေဘာေပါ့။

လူသားအျဖစ္ ခရီးရွည္ ခ်ီတက္ပြဲႀကီးကို ပြဲၾကည့္ပရိသတ္ အျဖစ္ ၾကည့္ရတာ အင္မတန္ အံ့ၾသစရာ၊ ရင္ခုန္စရာေကာင္းလွပါတယ္။ “လူ႔ျပည္က အပ္တစ္စင္းနဲ႕ ျဗဟၼာျပည္က အပ္တစ္စင္း ထပ္ဖ်ားခ်င္း ထိမိဖို႔ လြယ္ေကာင္းလြယ္မယ္။ လူျဖစ္ဖို႔ မလြယ္ဘူး ” ဆိုတဲ့ ျမန္မာစကားပံုဟာ လူဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္ သီအိုရီအတြက္လည္း မွန္ေနတာပါပဲ။ လူသားအျဖစ္ဆီကို တန္းတန္းမတ္မတ္၊ ေခ်ာေခ်ာေမြ႕ေမြ႕ေရာက္လာရတာမွ မဟုတ္ခဲ့တာကလား။ ကမၻာေဟာင္း ေမ်ာက္ကေန ဟိုေကြ႔သည္ေကာက္၊ ဟိုဘက္ျဖာထြက္သြားလိုက္၊ သည္ဘက္ခြဲဆင္းလာလိုက္နဲ႔ မ်ိဳးစိတ္ေတြ ကြဲကြဲသြားလိုက္တာ တခ်ိဳ႕လည္း ေရာက္တဲ့ေနရာမွပဲ ရပ္တန္႔ေပ်ာက္ကြယ္သြားၾက၊ တခ်ိဳ႕လည္းဆက္လက္ေျပာင္းလဲၾကနဲ႔။ လူစင္စစ္ျဖစ္လာဖို႔အေရး လူနဲ႔ ေမ်ာက္ဟာ ခြဲေရးတြဲေရးေတြ အမ်ားႀကီး လုပ္ခဲ့ရတာပဲ။ ခြဲေတာ့မွာလိုလိုနဲ႔ ေခ်ာ္ထြက္သြားလိုသြား၊ တြဲမွာလိုလိုနဲ႕ရပ္တန္႕ေပ်ာက္ကြယ္သြားလိုသြား ျဖစ္ခ်င္သလို ျဖစ္ခဲ့ရတာမ်ိဳးပါ။

ဒီလိုနဲ႔ ကူးေျပာင္းလာလိုက္တာ တစ္ေနရာ အေရာက္မွာေတာ့ လူနဲ႔ ေမ်ာက္ဟာ ျပတ္ျပတ္သားသား လမ္းခြဲ ထြက္သြားၾကပါေတာ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒီ ေညာင္ညိဳပင္စခန္းကို သုေတသီေတြ ရွာမေတြ႔ခဲ့ၾကဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေနရာဟာ “ေပ်ာက္ဆံုးေနတဲ့ ကြင္းဆက္”(Missing Link)လို႔ နာမည္ ရခဲ့တာပါ။ အဲ့ဒီေပ်ာက္ေနတဲ့ ကြင္းဆက္ကို ၁၉၇၄ ခုႏွစ္က်မွ ေတြ႔တာလို႔ ေျပာရပါမယ္။ ေတြ႔တဲ့ေနရာက အီသီယိုးပီးယား။ ေတြ႔တဲ့လူက အခု ဘာကေလမွာရွိတဲ့ IHO(Institute of Human Origins)မွာ ဥကၠဌျဖစ္တဲ့ မႏုႆေဗဒ ပညာရွင္ဒြန္နယ္ ဂ်ိဳဟန္ဆင္၊ ထူးျခားတဲ့ ေရွးေဟာင္း ပရိုင္းမိတ္ အရိုးစုကို ေတြ႔ခဲ့တာပါ။ အရိုးစုက ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္မရွိေတာ့ဘူး။ ဦးေခါင္းခြံ အစိတ္အပိုင္းကလည္း နည္းနည္းပဲက်န္တယ္။ ဒါေပမယ့္ သတၱ၀ါဟာ ၁၀၇မီတာ (သံုးေပခြဲခန္႔) အရပ္ျမင့္တယ္လို႔ ပညာရွင္ေတြေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီသတၱ၀ါဟာ အရပ္ပုေပမယ့္ အေရးႀကီးတဲ့ လူ႔အသြင္ လကၡဏာ တစ္ခု ရွိေနတယ္။ အဲ့ဒါကေတာ့ အျပည့္အ၀ လမ္းေလွ်ာက္ႏိုင္ျခင္းပါပဲ။ အရင္က ေတြ႔ခဲ့ရတဲ့ ပရိုင္းမိတ္ မ်ိဳးစုေတြနဲ႔ ကြဲျပားတာ အဲ့ဒါပဲ။

ဒီသတၱ၀ါ လမ္းေလွ်ာက္ႏိုင္တယ္လို႕ ေျပာႏိုင္တာကေတာ့ သူ႔ဒူးဆစ္ေတြ တည္ေဆာက္ပံုကို ၾကည့္ၿပီး သိရတာပါ။ ေလွ်ာက္ႏိုင္တာမွ ေျဖာင့္ေျဖာင့္ႀကီးကို ေလွ်ာက္ႏိုင္တဲ့ ေျခေထာက္ဖြဲ႔စည္းပံုပါ။ ဒီသတၱ၀ါဟာ ဣတၱိယမိန္းမသားျဖစ္မွာပဲလို႔ ဂ်ိဳဟန္ဆင္က ယူဆတာနဲ႔ “လူစီ” လို႔နာမည္ေပးလိုက္သတဲ့။ ဒီနာမည္ေလးေပးျဖစ္ပံုကလည္း တဲစခန္းမွာ ဒီရုပ္ႂကြင္းကို စမ္းသပ္စစ္ေဆးေနတုန္း ဖြင့္ထားတဲ့ တိပ္ရီေကာ္တာက ဘီတဲလ္အဖြဲ႔ရဲ႕ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ကိုဆိုေနတယ္ေလ။ သီခ်င္းနာမည္က “မိုးေပၚမွာ စိတ္ပြင့္ေတြနဲ႔လူစီ” (Lucy in the sky with Diamonds) တဲ့။

ဒါေပမယ့္ ဒါက အလြယ္ေခၚ ၊ အရပ္ေခၚပါ။ သူ႔ရဲ႕သိပၸံနာမည္ကေတာ့ အင္မတန္ လွ်ာခလုတ္ တိုက္ခ်င္စရာ ေကာင္းလွပါဘိတယ္။ ၾသစၾတာပိသိကပ္ အဖာရင္းစစ္ (Australopithecus afarensis) တဲ့။ သူ႔သက္တမ္းကို လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၃.၉သန္းလို႔ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ပံုသြင္ကေတာ့ လူထက္စာရင္ ေမ်ာက္နဲ႔ ပိုတူေနေသးတယ္။ ေနာက္ထပ္အရိုးစုေတြ၊ ဦးေခါင္းခြံေတြ ျပည့္ျပည့္စံုစံု ေတြ႔ရတဲ့အခါ လူစီဟာ ေပ်ာက္ေနတဲ့ ကြင္းဆက္ျဖစ္တယ္လို႔ အခိုင္အမာ ဆိုလိုက္ၾကပါေတာ့တယ္။ A.afarersis အထီးကေတာ့ အရပ္ငါးေပေအာက္ေလာက္ ရွိတယ္လို႔ ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ခါးေတြမတ္သြားတာ၊ ေျခႏွစ္ေခ်ာင္းေပၚမွ လမ္းေလွ်ာက္ႏိုင္တာ ၊ လက္ေတြ လြတ္လပ္သြားတာ ဒါေတြဟာ ရွင္သန္က်န္ရစ္ေရးအတြက္ သာမက တိုးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးဖို႔ကိုပါ အေထာက္အကူ အမ်ားႀကီး ေပးခဲ့တာေပါ့။

လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္သံုးသန္းနဲ႔ ႏွစ္သန္းၾကားမွာ A.afaremsis (လူစီ)ကေန သန္စြမ္းတဲ့ အုပ္စုငယ္ သံုးမ်ိဳး ထပ္ကြဲသြားပါတယ္။ A.afarensis ကတစ္မ်ိဳး၊ ေနာက္ႏွစ္မ်ိဳးက Paranthropus boisei နဲ႔ P.robustus။ အဲ့ဒီႏွစ္မ်ိဳးက လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္တစ္သန္းေလာက္ကပဲ ရပ္တန္႔ေပ်ာက္ကြယ္သြားပါၿပီ။ အဲ့ဒီမွာ ရွင္သန္ က်န္ရစ္ခဲ့တဲ့ A.afarensis ကေန လူအျဖစ္ကို စၿပီး ေျပာင္းေတာ့တာပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္တစ္သန္းက အဲ့ဒီ အေျပာင္းအလဲဟာ ကမၻာႀကီးရဲ႕ အနာဂတ္ ကံၾကမၼာကို ဖန္တီးလို္က္တာပါပဲ။

A.afarensis ကေန Homo habilis ကို ကူးေျပာင္းသြားျခင္းဟာ ကမာၻႀကီးအတြက္ ကံေကာင္းျခင္း လား၊ ကံဆိုးျခင္းလား ဆိုတာကေတာ့ ကိုယ့္အျမင္နဲ႕ ကိုယ္ပဲေပါ့ေလ။ ကမာၻၿဂိဳဟ္ဟာ သူ႕ကိုလႊမ္းမိုးျခယ္လွယ္လာေတာ့မယ္ လူဆိုတဲ့ သတၱ၀ါကို အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ စတင္ရရွိလိုက္ေတာ့တာကိုး။

လူစီ မတိုင္ခင္ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၂၅ သန္းေလာက္က ေပၚထြန္းခဲ့တဲ့ Dryopithecus ရဲ႕ ဆင့္ကဲ မ်ိဳးဆက္ေတြကေတာ့ ဒီကေန႔ ေတြ႕ေနရတဲ့ ေဂၚဇီလာေမ်ာက္ေတြ၊ ခ်င္ပန္ဇီေမ်ာက္ေတြပါပဲ။ တကယ္လို႔မ်ား Dryopithecus ဟာ Ramapithecus (သူ႔ရုပ္ႂကြင္းကို အိႏၵိယမွာ စေတြ႔တာ)အဲ့ဒီကမွ A.frarensis ၿပီးေတာ့မွ A.africanus အျဖစ္ မကူးေျပာင္းခဲ့ဘူးဆိုရင္ျဖင့္ ဒီေန႔ ကမာၻႀကီးဟာ ခ်င္ပန္ဇီတို႕ ေပ်ာ္စံရာ ေလာကႀကီးျဖစ္သြားႏုိင္မယ္ဆိုရင္ ရေကာင္းရဲ႕။

XXXXXXXXXX …………… XXXXXXXXX

(၃)

လူအျဖစ္ကို ကုန္းရုန္းၿပီး ေလွ်ာက္လွမ္းခဲ့ရတဲ့ ျဖစ္စဥ္ႀကီးထဲမွာ Homo habilis ကို လူျဖစ္ၿပီလို႔ ဘာေၾကာင့္ သတ္မွတ္ခဲ့ရတာလဲ။

အေျဖကေတာ့ သူက လက္နက္ကိရိယာေတြ ဖန္တီးတတ္လို႔ပါပဲ။ ဒါဆိုရင္ ဒီေန႔ ခ်င္ပန္ဇီေတြလည္း လက္နက္ကိရိယာ သံုးတတ္စြဲတတ္သားပဲ၊ ဦးခ်ိဳေတြ အရိုးေတြနဲ႔တူးတတ္ ဆြတတ္သားပဲ။ တုတ္ေခ်ာင္းကို သံုးၿပီး တြင္းထဲက ပုရြတ္ေတြ ထြက္လာေအာင္ မွ်ားတတ္သားပဲလို႔ ဆက္ေမးစရာရွိပါတယ္။ ကြာျခားတာက H.habilis ဟာ လက္နက္ကို သံုးစြဲတတ္ရံု မကဘဲနဲ႔ အသိဥာဏ္ ေရွ႕ေဆာင္ၿပီး လက္နက္ကိရိယာ အသစ္ေတြကို တီထြင္ဖန္တီးတတ္တာပါ။ ေက်ာက္တံုးေတြကို ထုရိုက္ ခြဲစိတ္ၿပီး ကိုယ္လိုခ်င္သလို အသံုးခ်လို႔ရေအာင္ ပံုေဖာ္တတ္လာၿပီေလ။ သူ႔ပံုသြင္က ယခင္မ်ိဳးဆက္နဲ႔ သိပ္မကြာျခားေသးေပမယ့္ ဦးေႏွာက္ပိုႀကီးလာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။
သူက အသီးအရြက္ေရာ အသားပါ စားတယ္။ ျခေသၤ့ေတြ၊ က်ားသစ္ေတြနဲ႔ အစာအတြက္ေတာ့ျဖင့္ ယွဥ္ၿပိဳင္ တိုက္ခိုက္တာေတြ မလုပ္ေတာ့ဘူး။ အဲ့ဒီသားရိုင္းႀကီးေတြ သတ္ျဖတ္စားေသာက္ထားခဲ့တဲ့ သားေကာင္ရဲ႕ အသားကို ေက်ာက္လက္နက္ေတြနဲ႕ လွီးျဖတ္ယူၿပီး ေဘးကင္းရာ ေျပးေတာ့တာ။ လူလည္က်လာၿပီ ဆိုရမွာေပါ့ ။ ဒါေၾကာင့္လည္း ပညာရွင္ေတြက သူ႕နာမည္ကို ေရွ႕က Homo တပ္ၿပီး မွည့္ေခၚၾကတာပါ။ Homo ဆိုတာ “လူ” လို႕အဓိပၸာယ္ ရတယ္ေလ။

လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ႏွစ္သန္းခြဲေလာက္က ေပၚထြန္းခဲ့တဲ့ Homo habilis ဟာ ကမၻာေပၚမွာ ႏွစ္ငါးသိန္းေက်ာ္ေလာက္ ေနသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီ အေတာအတြင္းမွာပဲ သူတို႔ထဲက အုပ္စုတစ္စုဟာ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ အရပ္ပိုရွည္လာ၊ ပိုသန္စြမ္းလာ၊ ပံုသြင္ပိုၿပီးေျပျပစ္လာတဲ့ Homo erectus ဘ၀ကို ေရာက္လာပါေတာ့တယ္။ အရပ္ငါးေပေျခာက္လက္မေလာက္ရွိၿပီး ေခတ္ေပၚလူနဲ႕ သိပ္မကြာျခားေတာ့တဲ့ ပံုသ႑ာန္ ျဖစ္လာပါၿပီ ။ နဖူးနိမ္နိမ့္၊ မ်က္ရိုးေမာက္ေမာက္၊ ေမးရိုးျမင့္ျမင့္နဲ႔ပါ။ ဦးေႏွာက္အိမ္ကေတာ့ ႏွစ္ၾကာေလေလ ႀကီးမားလာေလေလပါပဲ ။ ဒါေပမယ့္ ေရွးအက်ဆံုး H.eretus (အရြယ္ေရာက္ၿပီး) ရဲ႕ ဦးေႏွာက္က ဒီကေန႔ ေလးႏွစ္သားကေလးေလးရဲ႕ ဦးေႏွာက္ထက္ ပိုမႀကီးပါဘူး။ က်ိဳးေၾကာင္း ဆင္ျခင္တတ္မႈ၊ ဖန္တီးတတ္မႈေတြဟာ ေလးႏွစ္သား ဦးေႏွာက္အတိုင္းပဲေပါ့။

နာမည္ေက်ာ္ ဂ်ာဗားလူ (Java man)နဲ႔ ပီကင္းလူ (peking man)တို႔ဟာ H.erectus ေတြပါ ။ ဂ်ာဗားလူကို Eugene Dubois ဆိုတဲ့ ဒတ္ခ်္လူမ်ိဳး ဆရာ၀န္ တစ္ေယာက္က အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ ဂ်ာဗားကၽြန္းေပၚက ဆိုလိုျမစ္ကမ္းေဘးမွာ ေတြ႔ခဲ့တာ။ ၁၈၉၀ ခုႏွစ္မွာ။ ပီကင္းလူကိုေတာ့ ၁၉၂၉ ခုႏွစ္မွာ တရုတ္ မႏုႆပညာရွင္ Peo Wen shong က ဂူတစ္ခုထဲက တူးေဖာ္ေတြ႔ရွိခဲ့တာပါ ။ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္က်ေတာ့ အာဖရိက မွာ ေတြ႔ရျပန္ေရာ။

အခုထိ ေတြ႕ခဲ့ရတဲ့ ရုပ္ၾကြင္းေတြထဲမွာ အာဖရိကမွာေတြ႔ရတဲ့ H.erectus က သက္တမ္းအရင့္ဆံုးပါပဲတဲ့။ အာရွရုပ္ႂကြင္းေတြက အမ်ားဆံုး ႏွစ္တစ္သိန္းသာရွိၿပီး အာဖရိကရုပ္ႂကြင္းက အနည္းဆံုး ႏွစ္ ၁၈ သန္းရွိပါသတဲ့။

အဲ့ဒီလို သက္တမ္းေရွးက်တာရယ္ ၊ H.erectus ရဲ႕ လက္ဦး ေရွးေဟာင္းမ်ိဳးႏြယ္ အဆင့္ဆင့္ ရုပ္ႂကြင္းေတြဟာ အာဖရိကမွာပဲ သီးျခားေတြ႔ရတာရယ္ေၾကာင့္ လူမ်ိဳးႏြယ္တို႕စတင္ျဖစ္ေပၚရာ ေဒသႀကီးဟာျဖင့္ အာဖရိကတိုက္ႀကီးပါပဲ လို႔ သိပၸံပညာရွင္ေတြ ေကာက္ခ်က္ခ် ယံုၾကည္ခဲ့ၾကတာဟာ ဒီေန႔ အထိပါပဲ။

XXXXXXXXX .XXXXXXXXXXXX

(၄)

ယံုမယ္ဆိုရင္လည္း ယံုၾကည္စရာပါပဲေလ။ လူမ်ိဳးႏြယ္ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲျခင္းဆိုင္ရာ အဓိက အက်ဆံုး အေထာက္အထားျဖစ္တဲ့ ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ၾကြင္း အဆင့္ဆင့္ေတြက အာဖရိကမွာပဲ အမ်ားဆံုး ေတြ႔ခဲ့ၾကရတာကိုး။

ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ႂကြင္းမ်ိဳးစံုကို ႀကံဳႀကိဳက္သလို ေတြ႔ေနခဲ့ၾကရာက ၁၉၀၆ ခုႏွစ္မွာ စိတ္၀င္စားဖြယ္ ေမးရိုးတစ္ခုကို အာဖရိကတိုက္ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံ ကိုင္ရိုၿမိဳ႕အနီးဆာဟာရ သဲကႏၱာရ အစပ္က ဖယြမ္ (Fayum)ဆိုတဲ့ ေဒသမွာ အေမရိကန္သဘာ၀သမိုင္းျပတိုက္က ေအာ္လ္ဆင္ (Olson)ဆိုသူက ေတြ႔လိုက္ပါတယ္။
အဲ့ဒီ ရုပ္ႂကြင္းရဲ႕ သိပၸံနာမည္က Aegyptopithecus Zeuxis တဲ့။

၁၉၆၄-၆၆ မွာေတာ့ ေယးလ္တကၠသိုလ္က အယ္၀င္ဆိုင္မြန္ (Elwyn Simons) ဦးေဆာင္တဲ့ အဖြဲ႔က အဲ့ဒီရုပ္ႂကြင္းအမ်ိဳးအစားရဲ႕ ဦးေခါင္းခြံနဲ႔ အရိုးေတြ ၊ ေမးရိုးေတြ အျပည့္အစံုထပ္ၿပီး ေတြ႔ရွိၾကပါတယ္။ အဲ့ဒီ Aegyptopithecus ရုပ္ႂကြင္းဟာ လူနဲ႔ ေမ်ာက္တို႔ စတင္ ဆင္းသက္ရာ အေစာဆံုး ပရိုင္းမိတ္မ်ိဳးႏြယ္ ပါတဲ့။
သူ႔သက္တမ္းက ႏွစ္သန္းေပါင္း သံုးဆယ္ရွိခဲ့ေပတာကိုး။

အဲ့သလို အေစာဆံုး အင္သရိုပၸိဳက္ ပရိုင္းမိတ္ ရုပ္ႂကြင္းလည္းရွိ၊ ေခတ္လူ Homo Sapians ရဲ႕ ရုပ္ႂကြင္းေတြလည္းရွိ၊၊ ၾကားထဲက မ်ိဳးႏြယ္အဆင့္ဆင့္ရဲ႕ ရုပ္ႂကြင္းေတြလည္း ရွိေနေလေတာ့ အာဖရိကတိုက္ႀကီးဟာ လူမ်ိဳးႏြယ္စတင္ျဖစ္ထြန္းရာေဒသႀကီးလို႔ ပညာရွင္ေတြက သတ္မွတ္ၾကတာေပါ့။ လူမ်ိဳးႏြယ္ရဲ႕ ပုခက္ႀကီးကို တင္စားေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကတာေပါ့။

လူနဲ႔ ေမ်ာက္ မ်ိဳးႏြယ္ျဖစ္လာမယ့္ အေစာဆံုး ေက်ာရိုးရွိ အဆင့္ျမင့္ ပရိုင္းမိတ္ကေန ဆင့္ကဲဆင့္ကဲ ေျပာင္းလဲၿပီးေနာက္ဆံုး ေရွးဦးလူ Homoerectus အဆင့္ထိဟာ အာဖရိကတိုက္ႀကီးအတြင္းမွာပဲ ျဖစ္ခဲ့သတဲ့။ အဲ့ဒီအဆင့္က်မွ ဒီလူေတြဟာ အာဖရိကတိုက္ႀကီးထဲက ထြက္လာၾကၿပီး ကမၻာ့ေနရာအႏွံ႕အျပားျပန္႔က်ဲ ေရာက္ရွိသြား၊ တျဖည္းျဖည္းနဲ႕ ေခတ္လူ(Homo Sapians)အျဖစ္ ေရာက္သြားေတာ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အာဖရိက တိုက္ထဲက H.erectus ထြက္လာတာဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၁.၈ သန္းေလာက္ကပါတဲ့။ အာဖရိကတိုက္ထဲမွာပဲ H,Spainans အဆင့္ ေရာက္သြားတဲ့လူေတြ ကမာၻကို ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားတာကေတာ့ လြန္ခ့ဲတဲ့ႏွစ္တစ္သိန္းေလာက္က လို႔မွန္းၾကေလရဲ႕။ ဒါကေတာ့ ကမာၻမွာ လူေတြ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေရာက္ရွိလာပံု ပတ္သက္လို႔ ပညာရွင္ေတြ တစ္ေလွ်ာက္လံုး လက္ခံထားခဲ့ၾကတဲ့ “အာဖရိက မွ လာသည္” သီအိုရီ (Out of Africa Theory)ပါပဲ။

သို႔ေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းေတြ႔ရွိခ်က္ေတြက ဒီသီအိုရီကို လႈပ္ရမ္း ပစ္လိုက္ျပန္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္ႏွစ္ေလာက္က တရုတ္ျပည္ထဲမွာ ေခတ္လူနဲ႔ တူတဲ့ ဦးေခါင္းခြံကို တရုတ္သိပၸံပညာရွင္ေတြက ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ ရုပ္ႂကြင္းရဲ႕ သက္တမ္းက အနည္းဆံုး ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္သိန္းတဲ့။ အဲ့ဒီေဒသမွာ ေတြ႔ခဲ့ရသမွ် အေစာဆံုး H.Sapians ရုပ္ႂကြင္း နမူနာေတြရဲ႕ သက္တမ္းထက္ ႏွစ္ဆရွိေနတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒီေခါင္းခြံက ေခတ္ၿပိဳင္ အာရွသားေတြနဲ႔ ပံုပန္း အေတာ္တူသတဲ့။ အဲ့ဒီအေၾကာင္း ၁၉၉၄ ခုႏွစ္က ထုတ္ေ၀တဲ့ Nature စာေစာင္မွာ ပါလာပါတယ္။

Nature ထက္ တစ္ပတ္ေစာထြက္တဲ့ Science ဂ်ာနယ္မွာလည္း အံ့အားသင့္စရာ သတင္းတစ္ပုဒ္ပါလာျပန္ပါေရာ။ ဂ်ာဗားကၽြန္းေပၚက ေနရာႏွစ္ေနရာမွာ အေမရိကန္နဲ႕ အင္ဒိုနီးရွား ပညာရွင္ေတြ ေတြ႔ရွိခဲ့ၾကတဲ့ ေခါင္းခြံရုပ္ႂကြင္းေတြရဲ႕ သက္တမ္းကို ျပန္လည္ျပန္ဆင္လိုက္တဲ့ သတင္းပါ။ မူလ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ႏွစ္တစ္သန္းအစား ႏွစ္ ႏွစ္သန္းနီးပါးလို႔ ျပင္ဆင္လိုက္သတဲ့ ။ အဲ့ဒီရုပ္ႂကြင္းေတြကေတာ့ H.erectus ရုပ္ႂကြင္းေတြပါ။

ဒီလို အေထာက္အထားသစ္ေတြလည္း ရလာေရာ အျငင္းအခုန္ေတြလည္း ျဖစ္လာပါေလေရာ။ အျမင္သစ္ေတြကလည္း ေပၚလာၾကတယ္။ ပညာရွင္အမ်ားစု လက္ခံထားၾကသလို ေခတ္ေပၚလူသားဟာ အာဖရိကတိုက္ထဲမွာသာ တိုးတက္ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီး အျပင္ကို ပ်ံ႕ႏွံ႔တယ္ဆိုတာ မဟုတ္ဘူးတဲ့ ။ H.Sapians ဟာ ကမာၻေနရာအႏွံ႔မွာ တစ္ခ်ိန္တည္း တစ္ၿပိဳင္တည္း ျဖစ္ေပၚခဲ့ႏိုင္တယ္တဲ့ ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အထက္ပါ အေထာက္အထားေတြ အရ H.erectus ဟာ အာဖရိကတိုက္ထဲက မူလထင္မွတ္ထားခဲ့ၾကတာထက္ ႏွစ္တစ္သန္းေလာက္ ေစာၿပီး ထြက္ခဲ့လို႔ပါတဲ့။ အဲ့ဒါကေတာ့ အခုေနာက္ပိုင္းမွာ ေပၚေပါက္လာတဲ့ “ေဒသအႏွံ႔ မွန္းဆခ်က္” (Multiregional Hypothesis) ပါပဲ။

“အာဖရိက သီအိုရီ” သမားေတြကလည္း အျပင္းအထန္ ကာကြယ္ပါတယ္။ အာဖရိကတိုက္က ထြက္လာတဲ့ H.erectus ဟာ ႏွစ္မ်ိဳးကြဲသြားႏိုင္တယ္။
အာဖရိကသား H.erectus နဲ႔ အာရွသား H.erectus ဆိုတဲ့ မ်ိဳးစိတ္ႏွစ္ခု ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္။ ဒီႏွစ္ခုလံုးဟာ H.Sapians အျဖစ္ တေပါင္းတည္း ေရာက္မသြားႏိုင္ဘူး။ အာရွသားဟာ ကြယ္ေပ်ာက္သြားၿပီး အာဖရိကသားကပဲ ေခတ္ေပၚလူအျဖစ္ တိုးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးလာခဲ့တယ္လို႔ ဆိုၾကေလရဲ႕။

ေနာက္တခါ H.erectus ဟာ အာဖရိက ထြက္ခြာလာၿပီး အာဖရိကကိုပဲ ျပန္၀င္သြားေလေရာ့သလားလို႔ သံသယ၀င္ၾကတာလည္းရွိပါေသးတယ္။
ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အခု ျငင္းခုန္ေနၾကတာဟာ အာဖရိကက H.erectus ထြက္ခြာခ်ိန္ကိုသာ ျငင္းခုန္ေနၾကတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူ႔အႏြယ္၀င္ရဲ႕ အစမူလအဆင့္ျမင့္ ပရိုင္းမိတ္ဟာ အာဖရိကမွာ စတင္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အေျခခံသေဘာ ကိုက္ညီမႈကို ျငင္းခုန္ၾကတာ မဟုတ္ေပဘူး။

ဒါေပမယ့္ “လူ႔အႏြယ္၀င္အစ အာဖရိက , က ”ဆိုတဲ့ သီအိုရီကို အေျခခံအုတ္ျမစ္က စၿပီး ဆြဲကိုင္လႈပ္ရမ္း စိန္ေခၚလိုက္တဲ့ ေတြ႔ရွိမႈႀကီး တစ္ခုဟာျဖင့္ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၇ခုႏွစ္က ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။

ေတြ႔ရွိခဲ့သူက ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဘူမိေဗဒပညာရွင္။
ေတြ႔ရွိခဲ့တဲ့ ေနရာက ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း ပံုေတာင္ပံုညာေဒသ။
XXXXXXXX ………. XXXXXXXX

(၅)

“ လူအျဖစ္သို႔ ဦးတည္သည့္ ပရိုင္းမိတ္သည္ ကမၻာႀကီး၏ မည္သည့္ေနရာမွ စတင္ ေပၚေပါက္ခဲ့ပါသနည္း ။ ယခုအထိ အေထာက္အထား အမ်ားစုက ညႊန္ျပေနသည္မွာ အာဖရိကတိုက္ျဖစ္၏။ လူႏွင့္ေမ်ာက္တို႔ ျဖစ္ေပၚရာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ယံုၾကည္လက္ခံထားၾကေသာ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္သန္း၂၀က ဒရိုင္ရိုပိသိကပ္ သတၱ၀ါ၏ အရိုးမ်ားကို အာဖရိက၌ ေတြ႔ခဲ့ရေလသည္။ ထိုသတၱ၀ါ ဆင္းသက္လာရာ မ်ိဳးႏြယ္မ်ားသည္လည္း အာဖရိက၌ပင္ ေနထိုင္ခဲ့ၾကဟန္ တူသည္။ ပမာအားျဖင့္ Duke တကၠသိုလ္မွ မႏုႆေဗဒ ပညာရွင္ အယ္၀င္ဆိုင္မြန္သည္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္သန္း ၃၀ က သစ္ပင္ေန အဆင့္ျမင့္ ပရိုင္းမိတ္ ရုပ္ႂကြင္းကို ေတြ႔ရွိခဲ့သည္။ ထိုသတၱ၀ါကို ေအဂ်စ္ပတိုပိသိကပ္ ဟု အမည္ေပးခဲ့၏။

မည္သို႔ဆိုေစ လြန္ခဲ့ေသာ အပတ္က ျမန္မာႏွင့္ အေမရိကန္ သိပၸံပညာရွင္မ်ားကေတာ့ မႏုႆေဗဒေလာကကို ေမႊေႏွာက္ လႈပ္ရမ္းလိုက္ၿပီး ျဖစ္သည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္းသန္း ၄၀ က အဆင့္ျမင့္ ပရိုင္းမိတ္ ရုပ္ႂကြင္းမ်ားကို ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ေတြ႔ရွိၿပီဟု သူတို႔က ကမၻာကိုေၾကညာလိုက္၏။ လူ၏ မူလဇစ္ျမစ္ကို အာဖရိကမွ အေရွ႕ေတာင္အာရွသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ စိုက္ထူလိုက္ျခင္းပင္ ျဖစ္ေတာ့သည္”

၁၉၇၉ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၁ ရက္ေန႔ထုတ္ တိုင္းမဂၢဇင္းႀကီးမွာ ပါရွိတဲ့ သတင္းေဆာင္းပါးရဲ႕ နိဒါန္းပိုင္းပါ။
ျမန္မာႏိုင္ငံသားတစ္ဦးအေနနဲ႔ ဘယ္ေလာက္မ်ားရင္ဖို လႈိက္ေမာဖို႔ ေကာင္းလိုက္ပါသလဲ။ ဘယ္ေလာက္မ်ား ဇာတိေသြး ဇာတိမာန္ေတြ ဆူေ၀လွ်ံက်ဖို႔ ေကာင္းလိုက္ပါသလဲ။

ဒါတင္ကပါရိုးလား။ ၁၉၇၉ ေမ ၈ ရက္ ၊ အဂၤါေန႔ထုတ္ The Bostaon Globe အေမရိကန္ သတင္းစာႀကီးမွာ ေျခာက္လိုင္းစာလံုးမည္းႀကီေတြနဲ႕ ေခါင္းစဥ္တင္ထားတာက “လူ၏ ဇာတိခ်က္ျမႇဳပ္ေနရာ အာရွမွာေတြ႔ၿပီ”တဲ့။ ၁၉၇၉ ၾသဂုတ္လ ၁၀ရက္ေန႔ထုတ္ အာရွအပတ္စဥ္ မဂၢဇင္း (Asia week)ကေတာ့ “ျမန္မာ့ေမးရိုးမ်ားက လာရာလမ္းကို ညႊန္ျပၿပီ ” တဲ့။ ၁၉၇၉ ၾသဂုတ္လ ၅ ရက္ေန႔ထုတ္ တိုင္းမဂၢဇင္းမွာ ထပ္ၿပီး ေဖာ္ျပခဲ့တာက “ျမန္မာ့ အရိုးမ်ားက အာဖရိကဇစ္ျမစ္ကို စိန္ေခၚလိုက္ၿပီ ”တဲ့။ ဒီကိစၥကို သတင္းထူး သတင္းဦးအေနနဲ႕ အသားေပး ေဖာ္ျပၾကတဲ့ ကမၻာ့စာနယ္ဇင္းေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ ၁၉၇၉ ႏို၀င္ဘာလထုတ္ “ေနခ်ား”မဂၢဇင္းကလည္း ကမာၻ႔ေတြ႕ရွိသမွ် အဆင့္ျမင့္ ပရိုင္းမိတ္ရုပ္ႂကြင္းေတြထဲမွာ အေစာဆံုးျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပ အတည္ျပဳ ေပးလိုက္ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ သက္တမ္းေဖာ္တဲ့ ကိစၥ(Geochronology)ရဲ႕ က႑ဟာ အင္္မတန္ အေရးႀကီးတဲ့ က႑တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ သက္တမ္းေဖာ္တဲ့ နည္းစနစ္ေတြကလည္း အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ကာဘြန္ ၁၄ စမ္းသပ္နည္း၊ ပိုတက္စီယမ္အာဂြန္ စမ္းသပ္နည္းနဲ႔ အခုေနာက္ဆံုးေပၚ ေရဒီယို သတၱိၾကြ (radio active) စမ္းသပ္နည္းေတြရယ္လို႔ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ရွိၾကပါရဲ႕။ ကာဘြန္စမ္းသပ္နည္းဟာ ႏွစ္ေျခာက္ေသာင္း အထိပဲ စမ္းသပ္လို႔ ရတယ္လို႕ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏွစ္ေပါင္းသန္းခ်ီေနတဲ့ ရုပ္ႂကြင္းရဲ႕သက္တမ္းကိုေတာ့ radio active နည္းနဲ႔သာ ေဖာ္ယူလို႕ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အခု ပံုေတာင္ဂ်ီးယားရဲ႕ သက္တမ္းကိုေတာ့ ေတြ႕ရွိရတဲ့ေျမလႊာသက္တမ္းအတိုင္း တြက္ယူၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပိုတက္စီယမ္ အာဂြန္နည္းေတြ၊ radio activeနည္းေတြနဲ႕ မစမ္းသပ္ခဲ့ရေသးပါဘူး။ ေျမလႊာသက္တမ္းနဲ႔ပဲ ႏွစ္သန္း ၄၀ ဟာ ေသခ်ာတယ္လို႔ ပညာရွင္ေတြက ဆိုၾကပါတယ္။

ကမာၻ႔စာနယ္ဇင္းေတြရဲ႕ တူညီတဲ့ အာေဘာ္ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္း ပံုေတာင္ေဒသမွာ ေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ ႏွစ္သန္းေပါင္း ၄၀ သက္တမ္းရွိ ပရိုင္းမိတ္ ရုပ္ႂကြင္းေမးရိုးမ်ားက ရာစုႏွစ္တ၀က္ေလာက္ အျပင္းအထန္ ျငင္းခုန္ေနၾကတဲ့ လူ၊ ေမ်ာက္၊ လူ၀ံ၊ ေမ်ာက္စံ၊ မ်ိဳးႏြယ္ အင္သရိုပၸိဳက္တို႔ စတင္ျဖစ္ေပၚရာ အရပ္ဟာ အာဖရိကလား၊ အာရွလားဆိုတဲ့ ျပႆနာအေပၚ တစ္နည္းတစ္ဖံု ၾသဇာသက္ေရာက္မွာ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ လူ႔ဇစ္ျမစ္ အင္သရိုပြိဳက္ ပရိုင္းမိတ္ေတြစတင္ ျဖစ္ေပၚျပန္႔ပြားရာ အဓိကေဒသႀကီး (the main theatre of origin)ျဖစ္လာဖြယ္ရွိေၾကာင္း၊ အီဂ်စ္မွာ ေတြ႔ရတဲ့ ပရိုင္းမိတ္ထက္ ႏွစ္ ၁၀သန္း ေစာေနျခင္းက အာရွ ၊ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ လူအပါအ၀င္ အဆင့္ျမင့္ ပရိုင္းမိတ္ေတြရဲ႕ မူလဇစ္ျမစ္ ဗဟိုခ်က္မ ျဖစ္တယ္လို႔ အဓိပၸာယ္ သက္ေရာက္ေနေၾကာင္း အစရွိသျဖင့္ ေဖာ္ျပထားၾကပါတယ္။

ကၽြန္ေတာ့္မွာ ဖတ္ရင္းဖတ္ရင္းနဲ႔ ကတၱီပါစေပၚ လမ္းေလွ်ာက္ေနရ သလိုလို၊ မိုးတိမ္ကို စီးနင္းေနရ သလိုလို၊ ရင္ဘတ္ႀကီးက ေကာ့ေကာ့ၿပီး တက္လာေနသလိုလို၊ မ်ိဳးမည္မသိ ေ၀ဒနာကို ခံစားေနရတာပါ။ အဲ့ဒါ ပီတိေ၀ဒနာ၊ ႏိုင္ငံအတြက္ ျမန္မာအတြက္ ဂုဏ္ယူပီတိျဖစ္ရတဲ့ ေ၀ဒနာ၊ အလို ကမၻာႀကီးမွာ လူရယ္လို႔ စျဖစ္တာ ငါတို႔ဆီကပါလား။ ပုံေတာင္ဆိုတာ ငါတို႔ မံုရြာနားေလးတင္ပါလား။ ငါေနတဲ့ ေဒသဟာ ကမၻာမွာ လူမ်ိဳးႏြယ္တို႔ စတင္ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ ေနရာပါလား ဆိုၿပီး။ တစ္ခါမွ အခုလိုမ်ိဳး ေဒသမာန္ ဇာတိမာန္ေတြ မတက္ခဲ့ဖူးပါဘူး။

ဒီလိုခံစားရတာ ကၽြန္ေတာ္တင္လား ဆိုေတာ့ ဘယ္ဟုတ္လိမ့္မလဲ။ ဒီသတင္း ၾကားသိရတဲ့ အခ်ိန္ကစလို႔ ဆရာအံ့ေမာင္ (အန္းဒါးဆင္း)နဲ႔ ဆရာ၀င္းေမာင္ (သမိုင္း) တို႔မ်ားဆိုရင္ အတိုင္းမသိ ဂုဏ္ယူ၀င့္ၾကြားၾကလြန္းလို႔။ ခပ္လွမ္းလွမ္းကမ်ား ၾကည့္ရင္ သူတို႔ ရင္ဘတ္ႀကီးေတြကိုပဲ ျမင္ရတဲ့ အထိပါ။ ဘ၀အက်ိဳးေပးေကာင္းလြန္းလို႔ မံုရြာသား ျဖစ္ရတာတဲ့ေလ။

သို႔ေပမယ့္ …… ။
xxxxxxxxxxxxx................xxxxxxxxxx xxxxxxxx

(၆)

ျမန္မာႏိုင္ငံ ဘူမိေဗဒ တိုင္းတာမႈ လုပ္ငန္းေတြကို ဒုတိယကမၻာစစ္ မျဖစ္မီ အခ်ိန္က အိႏၵိယႏိုင္ငံ ဘူမိေဗဒ တိုင္းတာေရးဌာနက ေဆာင္ရြက္ခဲ့တာပါ။ အဲ့ဒီဌာနက ဘူမိေဗဒပညာရွင္ ေဒါက္တာ ေကာ့တာ (G.Dc.P.Cotter)က ၁၉၁၆ခုႏွစ္မွာ ပံုေတာင္ေဒသကို ကြင္းဆင္းေလ့လာေတာ့ အီယိုဆင္း(Eocene)သက္တမ္းမွာရွိတဲ့ ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ႂကြင္းေတြ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီရုပ္ႂကြင္းေတြကို ေဒါက္တာ ပစ္လ္ဂရင္း (G.E Pligrim) က အမ်ိဳးအစားခြဲၿပီး ရုပ္ႂကြင္းတစ္ခုကို ပံုေတာင္ဂ်ီးယားေကာ့တာရိုင္ (Pondaungia Cotteri) လို႕ ၁၉၂၇ ခုႏွစ္မွာ ပထမဦးဆံုး ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ပါတယ္။

အဲ့သလို မေဖာ္ထုတ္ခင္ ၁၉၂၃ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္ သဘာ၀သမိုင္းျပတိုက္က ဘူမိေဗဒပညာရွင္ ေဒါက္တာ ဘာနမ္ဘေရာင္း (Barnum Brown)ကလည္း မံုရြာတစ္ဖက္ကမ္း ပုလဲၿမိဳ႕နယ္၊ မိုးေကာင္းရြာအနီးမွာ ပရိုင္းမိတ္ရုပ္ႂကြင္းေတြ ထပ္ၿပီး ေတြ႔ခဲ့သတဲ့။ ဒီရုပ္ႂကြင္းေတြကို ေဒါက္တာ ကိုးလ္ဘတ္(E.H/Colbert)က အမ်ိဳးအစားခြဲၿပီး မ်ိဳးစိတ္အသစ္ တစ္ခုအေနနဲ႔ အမ္ဖီပိသိကပ္ မိုးေကာင္းဂ်င္းနစ္ (Amphipithecus mogaungensis)လို႔ အမည္ေပး ေဖာ္ထုတ္ ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ေတြ႔ရွိခဲ့ၾကတဲ့ ရုပ္ၾကြင္းေတြရဲ႕ ေရွ႕အံသြားေတြဟာ သံုးေခ်ာင္းျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ အင္သရိုပိြဳက္ အဆင့္ျမင့္ ပရိုင္းမိတ္ မဟုတ္ဘူးလို႔ ပညာရွင္ေတြက ျငင္းပယ္ခဲ့ၾကသတဲ့။ အဲ့ဒီ ေနာက္ပိုင္းေတြမွာေတာ့ ရုပ္ႂကြင္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သုေတသနေတြ ဆက္လက္ၿပီး ရွာေဖြေလ့လာတာေတြ မလုပ္ခဲ့တာဟာ ႏွစ္ ၅၀ေလာက္ ၾကာခဲ့ပါတယ္။ ႏွစ္ၾကာတာကလည္း တစ္ေၾကာင္း ၊ ၁၉၆၄-၆၆ခုႏွစ္ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံမွာ ႏွစ္သန္း ၃၀ သက္တမ္းရွိတဲ့ ေအဂ်စ္ပတိုပိသိကပ္ရဲ႕ ျပည့္စံုတဲ့ရုပ္ႂကြင္းေတြကို ေတြ႕ရွိလိုက္တာကလည္း တစ္ေၾကာင္း ဆိုေတာ့ ေစာေစာက ပုဂၢိဳလ္ႏွစ္ဦးရဲ႕ ေတြ႕ရွိခ်က္ဟာ တျဖည္းျဖည္း ေမွးမွန္သြားရေတာ့တယ္။ ထပ္မံ စူးစမ္းရွာေဖြတာေတြလည္း မရွိခဲ့ေလေတာ့ Dr.Von Koenigswald တို႔လို ပုဂၢိဳလ္ေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေတြ႕ထားၿပီး ျဖစ္တဲ့ ပရိုင္းမိတ္ေတြရဲ႕ အမ်ိဳးအစား ခြဲျခားမႈဟာ မမွန္ကန္ဘူးလို႔ ၁၉၆၆ခုႏွစ္ တုန္းက ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခဲ့တဲ့ အထိ မ်က္နွာငယ္ခဲ့ရတာပါ။

ဒီလိုနဲ႔ ေနလာလိုက္ၾကတာ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ပံုေတာင္ေဒသဟာ ျပန္လည္ေခါင္းေမာ့ လာခဲ့ပါေတာ့တယ္။ ကမာၻ႔ပညာရွင္ေတြ သမင္လည္ျပန္ ျပန္ၾကည့္လာရံုသာမက ကမၻာ့စာနယ္ဇင္းေတြကပါ အုတ္ေအာ္ေသာင္းတင္း ထုတ္ေဖာ္ ေၾကညာခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲ့ဒီႏွစ္မွာ ပံုေတာင္ရုပ္ႂကြင္းေတြကို ထပ္ၿပီးေတြ႔ခဲ့ရတာကိုး။
“ပံုေတာင္ ျပန္လာၿပီ” လို႔ ဆိုရမယ့္အခ်ိန္ပါပဲ။

မႏၲေလးတကၠသိုလ္ ဘူမိေဗဒဌာနက ၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာ ၿမိဳင္နဲ႔ ပုလဲၿမိဳ႕နယ္ထဲက ပံုေတာင္ ေတာင္တန္းတစ္ေလွ်ာက္အရင္က ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြအေပၚ မူတည္ၿပီး ဘူမိေဗဒ ေလ့လာေရးနဲ႔ ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ႂကြင္း ရွာေဖြမႈေတြ စတင္ခဲ့ပါတယ္ ။ အဲ့ဒီႏွစ္က ထူးထူးျခားျခားရယ္လို႔ ဘာမွ မေတြ႔ခဲ့ရပါဘူး။

၁၉၇၈ခုႏွစ္ ၊ ဧၿပီလမွာေတာ့ မႏၲေလးတကၠသိုလ္ ဘူမိေဗဒဌာနက ကထိက ဦးဘေမာ္နဲ႔ အဖြဲ႔ဟာ ပံုေတာင္ေဒသ မိုးေကာင္းရြာအနီး သံေတာင္အရပ္မွာ ပံုေတာင္ဂ်ီးယားေကာ္တာရုိင္နဲ႔ အမ္ဖီကိသိကပ္ မိုးေကာင္းဂ်င္းနစ္ ရုပ္ႂကြင္းေတြကို ထပ္မံ ေတြ႔ရွိပါေတာ့တယ္။ “ဧၿပီလ ၁၂ ရက္မွာ ပံုေတာင္ဂ်ီးယား ရုပ္ႂကြင္းအံသြားကို ေတြ႔ခဲ့ၿပီး ဧၿပီ ၁၃ ရက္မွာ မိုးေကာင္းဂ်င္းနစ္ ရုပ္ႂကြင္းအံသြားကို တစ္ဆက္တည္း ေတြ႔ခဲ့တာဗ်။ ေကာ့တာတို႕ ၊ ဘာနမ္ဘေရာင္းတို႕ ေတြ႕ခဲ့တဲ့ ေမရိုးထက္ ပိုၿပီး ျပည့္စံုတယ္။ စားထားတဲ့ သစ္ရြက္က အစအနေလးေတြေတာင္ ဒီအတိုင္း ေက်ာက္ျဖစ္ေနတာ” လို႕ ဦးဘေမာ္က ေျပာပါတယ္။ အဲ့ဒီတုန္းက ဦးဘေမာ္ရဲ႕ရင္ထဲမွာ သႀကၤန္ေရထက္ ေအးျမေနမလားဘဲ။

အဲ့ဒီႏွစ္ စက္တင္ဘာလမွာလည္း မႏၲေလးတကၠသိုလ္ ဘူမိေဗဒဌာန ကထိက ဦးေသာ္တင့္ကလည္း ပံုေတာင္ဂ်ီးယား ေမးရိုးအပိုင္း သံုးခု ထပ္ေတြ႔ခဲ့ပါေသးတယ္။

ရုပ္ႂကြင္းေတြက အီယိုဆင္းသက္တမ္းက ေျမလႊာမွာေတြ႔ရတယ္ဆိုတာ ႏွစ္သန္းေပါင္း ၄၀ ရွိၿပီလို႔ ပညာရွင္မ်ား သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ ကမာၻက လက္ခံထားတဲ့ သက္တမ္းအရင့္ဆံုး အဆင့္ျမင့္ ပရိုင္းမိတ္ ေအဂ်စ္ပတိုပိသိကပ္က ႏွစ္သန္းေပါင္း ၃၀ပဲ ရွိတာေၾကာင့္ ပံုေတာင္ရုပ္ႂကြင္းေတြက ႏွစ္ ၁၀ သန္း ေစာေနတယ္။ ဒါဟာ မႏုႆေဗဒ ေလာကကို “တုန္” သြားေစတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။ ပံုေတာင္ကို ပညာရွင္ေတြ ျပန္လည္ စိတ္၀င္စားလာၾကပါတယ္။ “ပံုေတာင္ရုပ္ႂကြင္းေတြကို ျပန္ေတြ႔ေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္ကို “ Rediscoverer” (ေတြ႕ၿပီးသားႀကီးကို ျပန္ေတြ႕သူႀကီး) လို႔ ေျပာၾကတာ ရွိတယ္။ ဒါနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္က “ Rediscovery is better than Nondiscover” (ျပန္ေတြ႔တာဟာ ဘာမွ မေတြ႔တာထက္ေတာ့ အမ်ားႀကီး ပိုေကာင္းပါတယ္) လို႔ ျပန္ေျပာလိုက္ရတယ္” တဲ့။ ဦးဘေမာ္က ျပန္ေျပာင္း ေအာက္ေမ့ပါတယ္။

အမွန္ေတာ့ ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ႂကြင္း တစ္ခုေတြ႔ရဖို႕ ဆိုတာ အင္မတန္ ခဲယဥ္းတဲ့ကိစၥပါ။ ဘယ္ေနရာမွ ရွိေနမွန္းမသိရတဲ့ အရိုးစုကို မိုင္မ်ားစြာ က်ယ္၀န္းတဲ့ ေဒသတစ္ခုမွာ လိုက္ရွာဖို႔ဆိုတာ ေတြးၾကည့္ရံုနဲ႔ ေသြးပ်က္စရာႀကီးပါ ။ “ဒီအလုပ္က ေကာက္ရိုးပံုထဲက အပ္ကို လုိက္ရွာရသလိုမ်ိဳးပါဗ်ာ။ ကံလည္းလိုတယ္ ” လို႔ အၿငိမ္းစား ဘူမိေဗဒ ပါေမာကၡေဒါက္တာ ဦးသိန္းက ဆိုပါတယ္။ ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ႂကြင္း တစ္ခုေတြ႔ရွိဖို႔ဆိုတာ ရုပ္ႂကြင္းျဖစ္ဖို႔ အေျခအေန (Fomation) လည္းေပးပါဦးမွ၊ ေတြ႔ရင္ေတာင္ေတြ႔သူဟာ ကၽြမ္းက်င္သူ ပညာရွင္ျဖစ္ပါဦးမွ။ (ဥပမာ ကၽြန္ေတာ္သာ ရုပ္ႂကြင္းတစ္ခုကို ကံေကာင္းေထာက္မလို႔ အမွတ္မထင္ ေတြ႕လိုက္မိရင္ ရုပ္ႂကြင္းမွန္း သိမွမဟုတ္ဘဲ ရႈပ္လိုက္တဲ့ ေက်ာက္ခဲဆိုၿပီး ကန္ပစ္လိုက္မိမွာပဲ။ ) ။ ပညာရွင္က ေတြ႔ရင္ေတာင္မွပဲ ရုပ္ႂကြင္းကို အျပည့္အစံုရဖို႔ အလြန္ခဲယဥ္းပါတယ္။
မ်ားေသာအားျဖင့္ ေမးရိုးတစ္စိတ္တစ္ပိုင္း၊ ေခါင္းခြံတစ္ျခမ္းစသည္ျဖင့္ မျပည့္မစံု အကိ်ဳးအပဲ့ေတြကိုသာ ေတြ႔ရတတ္ေလ့ရွိတာပါ။

ဒါေပမယ့္ ခ်ားစ္ဒါ၀င္ စတင္ ပံုၾကမ္းေလာင္းခဲ့တဲ့ မၿပီးဆံုးေသးေသာ လူ႔ျဖစ္စဥ္ ပန္ခ်ီကားႀကီးကို ျဖည့္စြက္ၾကဖို႔ ကမာၻ႔ပညာရွင္ေတြကေတာ့ စိတ္ထက္သန္ေနၾကေလရဲ႕။ ေငြကုန္ခံ လူပင္ပန္းခံၿပီး ရတတ္သမွ် ရုပ္ႂကြင္းေတြကို ရွာေဖြၾကပါတယ္။ Leaky Foundation က ပညာရွင္ေတြဆိုရင္ ဒီဘာသာရပ္မွာ နာမည္ႀကီးေပါ့။ ပါရဂူေျမာက္ေအာင္ ေတာ္ၾက၊ ကၽြမ္းက်င္ၾက၊ ၾသဇာႀကီးၾကပါတယ္။ ကမၻာတစ္၀ွမ္း ပညာရွင္ေတြ ေလ့လာ ရွာေဖြခဲ့ၾကတာ အခုဆိုရင္ရာစုႏွစ္ တစ္ခုေတာင္ေက်ာ္ခဲ့ၿပီေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ရတတ္သမွ် ရုပ္ႂကြင္း အေထာက္အထားေတြက စိတ္ပ်က္ဖို႔ ေကာင္းေလာက္ေအာင္ နည္းပါးလြန္းလွတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ထင္ျမင္ခ်က္အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အယူအဆအဖံုဖံုနဲ႔ ျငင္းခုန္ေနၾကရတာပါ။ ရုပ္ၾကြင္းမ်ားမ်ား ေတြ႔ပါမွ လူ႔အစ ဇာတ္ရွဳပ္ႀကီးဟာ ရွင္းတန္သေလာက္ ရွင္းမွာပါ။


အခုေတာ့ အေထာက္အထား နည္းနည္း၊ စိတ္ကူးစိတ္သန္းမ်ား (data-poor imagination – rich) ျဖစ္ေနတယ္လို႔ တိုင္းမဂၢဇင္းက အားမလို အားမရ ျဖစ္ေလရဲ႕။

သို႔ေသာ္ သဘာ၀ရဲ႕ မ်က္နွာသာ ေပးမႈကေလးေတာ့ ရွိပါတယ္။ ေက်ာက္ျဖစ္ ရုပ္ႂကြင္းေတြဟာ သဲေခ်ာင္း ကမ္းေဘး၊ ျမစ္ေဘးလို ေနရာမ်ိဳးေတြမွာ ေတြ႔ရတတ္သတဲ့။ ပံုေတာင္ပရိုင္းမိတ္ေတြဆိုရင္ ကမားေခ်ာင္း ေဘးနားက ေတြ႔ခဲ့ရတာပါ။ “ရုပ္ႂကြင္း ရွာေဖြတယ္ဆိုတာ ဘူမိေဗဒအေျခခံနဲ႔ ရွာေဖြၾကရတာပဲဗ်။ ကၽြန္ေတာ္အေတြ႔အႀကံဳအရေတာ့ ျမန္မာအေခၚ“က်စ္ေခ်ာင္”လို႔ေခၚတဲ့ ေျမေနရာမ်ိဳးေတြမွာ ေတြ႔ရတတ္တယ္” လို႕ ဦးဘေမာ္က ရွင္းျပပါတယ္ ။ “ အသည္းယားစရာႀကီးပါဗ်ာ၊ ပံုေတာင္ ပရိုင္းမိတ္ေတြဆိုရင္ ယမားေခ်ာင္းကမ္းေဘးမွာေပၚေနတာတဲ့၊ ေခ်ာင္းေရက်ခ်ိန္ေရာက္တာနဲ႕တစ္ခါတည္း ပါသြားေတာ့မွာ”လို႕ ေဒါက္တာ ဦးသိန္း က ေျပာေတာ့ အမယ္ေလးေလး ကံသီလို႔ပါလားဆိုၿပီး ရင္တမမ ျဖစ္ရပါတယ္။ အေတြ႔ဦးေပလို႔သာေပါ့။ ေခ်ာင္းေရထဲမ်ားပါသြားခဲ့ရင္ျဖင့္ အာဖရိကကို ေက်ာ္တတ္ႏိုင္ဖို႔ ေနေနသာသာ မႏုႆေဗဒ ေျမပံုမွာ ျမန္မာဟာ မထင္မရွား ေနရာေလးေတာင္ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အခုေတာ့ လူမ်ိဳးႏြယ္အစရဲ႕ ဗဟိုခ်က္မေလလားဆိုၿပီး ပညာရွင္ေတြ မ်က္စိၿဖဲ ၾကည့္ၾကရၿပီေလ။

သို႕ေပမယ့္ ပံုေတာင္ပရိုင္းမိတ္ေတြကို ပညာရွင္အားလံုးက တစ္ညီတစ္ညြတ္တည္း လက္ခံၾကတာမဟုတ္ပါဘူး။ ပညာရွင္တို႕ ထံုးစံအတိုင္း အလြယ္တကူ လက္မခံတတ္ၾကဘဲလံုေလာက္တဲ့ အေထာက္အထားေတြ ေတာင္းဆိုၾကပါတယ္။ “အေမရိကန္ ပညာရွင္ေတြက လက္ခံတယ္ဗ်။ ပံုေတာင္ဟာ အေစာဆံုး ပရိုင္းမိတ္ဆိုတာ။ ဒါေပမယ့္ ဥေရာပ အထူးသျဖင့္ ျပင္သစ္က သိပ္လက္မခံခ်င္ေသးဘူး ။ အခုထိ ရတဲ့ ရုပ္ႂကြင္းေတြကို သူတို႔အားမရလွေသးဘူး။ ေမးရိုးဆိုရင္လည္း တစ္ခုလံုးရတာ မဟုတ္ဘဲ အစိတ္အပိုင္းကေလးေတြ ဆိုေတာ့။ ေနာက္ထပ္ အေထာက္အထားေတြ သူတို႔လိုခ်င္ၾကတယ္” တဲ့။ ေဒါက္တာဦးသိန္းက ဆိုပါတယ္။ ဒီဘာသာရပ္မွာ ျပစ္သစ္ပညာရွင္ေတြဟာ အလြန္ အစဥ္အလာႀကီးပါသတဲ့။ ၾသဇာႀကီးပါသတဲ့။

“ပံုေတာင္ ပရိုင္းမိတ္ေတြမွာ အဆင့္နိမ့္ ပရိုင္းမိတ္လကၡဏာေတြလည္း ရွိတယ္။ အဆင့္ျမင့္ ပရိုင္းမိတ္ လကၡဏာေတြလည္း ရွိတယ္။ ႏွစ္မ်ိဳး ေရာေနတာဗ် ။ အဆင့္နိမ့္ကေန အဆင့္ျမင့္ကို ကူးေျပာင္းေနဆဲနဲ႔ တူပါတယ္။ ေရွ႕အံသြားသံုးေခ်ာင္းပါလို႔ အဆင့္နိမ့္ သတၱ၀ါပဲျဖစ္တယ္။ အင္သရိုပိြဳက္ ပရိုင္းမိတ္ မဟုတ္ဘူးလို႔ယူဆၾကဟန္တူပါရဲ႕ ” လို႕ ဦးဘေမာ္က ဆိုပါတယ္။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ပံုေတာင္ ပရိုင္းမိတ္ေတြရဲ႕ သတင္းကို ကမာၻက သိသြားခ့ဲပါၿပီ။ ပုံေတာင္ေဒသကိုလည္း စိတ္၀င္စားလာၾကပါၿပီ ၁၉၇၈ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းေလာက္မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံ ပံုေတာင္ပံုညာေဒသနဲ႕ ပခုကၠဴဘက္ တစ္၀ိုက္ ေရွးလူအရိုးေတြ ရွာေဖြစုေဆာင္း သုေတသနျပဳလိုတဲ့အေၾကာင္း ျပင္သစ္နဲ႔ အေမရိကန္ပညာရွင္ အဖြဲ႔ႏွစ္ဖြဲ႔က ကမ္းလွမ္းလာပါေတာ့တယ္။ ျပစ္သစ္အဖြဲ႔က ပံုေတာင္ပံုညာမွာ သံုးလေလာက္ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ၿပီး ရရိွတဲ့ ရုပ္ႂကြင္းေတြကို အေသးစိတ္ ေလ့လာဖို႔ ျပင္သစ္ကို ယူသြားမယ္။ ေလ့လာၿပီးရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ျပန္ၿပီး အပ္မယ္လို႔ အဆိုျပဳခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္အဖြဲ႔ကေတာ့ ပုဂံ၊ ပခုကၠဴနဲ႕ ရခိုင္ျပည္နယ္ အေရွ႕ပိုင္းေတြမွာ တစ္ႀကိမ္ ေျခာက္လနဲ႔ ႏွစ္ႀကိမ္လာေရာက္လိုတဲ့ အေၾကာင္း၊ ရုပ္ႂကြင္းေတြ ရခဲ့ရင္ အေမရိကန္ ယူသြားၿပီး မူရင္း ရုပ္ႂကြင္းေတြရဲ႕ ပံုသြန္း (Plaster Cast)ေတြကို ျပန္ေပးမယ္။ ၿပီးေတာ့ သူတို႔မွာ ရွိၿပီးျဖစ္တဲ့ တျခား ရုပ္ႂကြင္းေတြကိုလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ ေပးဦးမယ္လို႔ ကမ္းလွမ္းခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲ့ဒီ အဖြဲ႕ေတြကို စမစ္ဆိုနီယံ အစ္တီက်ဴ၊ လီကီေဖာင္ေဒးရွင္းအစရွိတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းႀကီးေတြက ကမကထျပဳၿပီး ရန္ပံုေငြ ေထာက္ပံ့တာပါ။
ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒီအခ်ိန္တုန္းက ခ်မွတ္ထားခဲ့တဲ့ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ားဆိုင္ရာ မူ၀ါဒက ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ရုပ္ႂကြင္းမ်ား ရွာေဖြေလ့လာျခင္း ကိစၥကို ျမန္မာႏိုင္ငံကသာ ေဆာင္ရြက္မယ္လို႕ ခ်မွတ္ၿပီး ျဖစ္ေနပါတယ္။
ေဆာင္ရြက္ဖို႔အစီအစဥ္ေတြလည္း ေရးဆြဲခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီေတာ့ ပံုေတာင္ေဒသကို ႏိုင္ငံတကာ ပညာရွင္ေတြ လာေရာက္ေလ့လာဖို႔ အခြင့္မသာခဲ့ပါဘူး။
အဲ….ျမန္မာပညာရွင္ေတြ သြားေရာက္ ေလ့လာဖို႔လည္း အခြင့္မသာေတာ့ျပန္ဘူး ျဖစ္သြားျပန္တယ္တဲ့။ အဲ့ဒါကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး ထူးဆန္းတယ္ဆိုရမွာပါ။

ပညာရပ္တစ္ခုဟာ လူသားအားလံုးနဲ႔ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ အခုအခ်ိန္မွာ ပညာရပ္ေတြဟာ သီးျခားစီ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု ဆက္စပ္ၿပီး အက်ိဳးျပဳေနၾကတာပါ။ ေတြ႔ရွိခ်က္ အသစ္တစ္ခုဟာ ရွိရင္းစြဲ အသိပညာကို တိုးတက္ ေျပာင္းလဲေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း အသစ္တစ္ခု ေတြ႔လိုက္တာနဲ႔ ကမာၻကို အသိေပး ေၾကညာရစၿမဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီေတြ႔ရွိခ်က္ကို ၀ိုင္း၀န္းေလ့လာ ေဆြးေႏြးေ၀ဖန္ ျငင္းခံုၾကရင္းနဲ႔ အသိသစ္ အျမင္သစ္ေတြ တိုးပြားၿပီး လူ႔ေဘာင္ေလာက တိုးတက္က်ယ္ျပန္႔ လာရတာပါ။ ပညာဟာ လြတ္လပ္မႈကို ႀကိဳက္ပါတယ္။ ေလာင္းရိပ္ေအာက္က ပညာဟာ တျဖည္းျဖည္း ႀကံဳလွီ ေသဆံုးသြားတတ္ပါတယ္။ ပညာကို အညြန္႕တလူလူနဲ႔ ေ၀ဆာပြင့္လန္းေစခ်င္ရင္ေတာ့ ပညာရဲ႕အထက္မွာ ဘာမွမရွိေစရပါဘူး။

XXXXXXXXXX ……….. XXXXXXXX

(၇)

၁၉၇၉ ခုႏွစ္ ႏွစ္ဆန္းပိုင္းေလာက္မွာ အေမရိကန္ မႏုႆေဗဒ ပညာရွင္ႏွစ္ဦး ျမန္မာႏိုင္ငံကို ေရာက္လာၾကပါတယ္။ ကမၻာလွည့္ခရီးသည္ေတြအျဖစ္ ေရာက္လာၾကတာပါ။ ကယ္လီဖိုးနီးယာ တကၠသိုလ္က ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ Donald Savage နဲ႔ ေျမာက္ကာရိုလိုင္းနား တကၠသိုလ္က ေဒါက္တာ ရပ္ဆယ္စီကြန္း(Russel Ciochon)တို႔ ႏွစ္ဦးဟာ မႏၱေလးကို ေရာက္လာၿပီး ဦးဘေမာ္ကို ေတြ႔ဆံုၾကပါတယ္။ ပံုေတာင္ ပရိုင္းမိတ္ကို ေလ့လာၾကည့္ရွဳၾကပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ပံုေတာင္ေဒသကို ရက္အနည္းငယ္ သြားေရာက္ ေလ့လာၾကပါတယ္။ ရုပ္ၾကြင္းမရခဲ့ေပမယ့္ ပံုေတာင္ပရိုင္းမိတ္ေတြအေၾကာင္း ဦးဘေမာ္နဲ႔ ပူးတြဲၿပီး စာတမ္းျပဳစု ေရးသားႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။

အဲ့ဒီစာတမ္းဟာ ၁၉၇၉ ႏို၀င္ဘာလထုတ္ ေနခ်ားမဂၢဇင္းမွာ ပါရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အထက္ရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္မရဘဲ ဒီလိုေတြ႔ဆံု၊ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ မူ၀ါဒ ဆိုင္ရာ အေၾကာင္းနဲ႔ ၿငိစြန္းတဲ့အတြက္ ဦးဘေမာ္ဟာ ေလးလေလာက္ ေခတၱ ရာထူးခ်ခံရၿပီး စံုစမ္းစစ္ေဆးျခင္း ခံခဲ့ရပါသတဲ့။

ပါေမာကၡႏွစ္ဦး အေမရိကန္ျပန္ေရာက္ေတာ့ စာနယ္ဇင္းေတြ၊ ရုပ္ျမင္သံၾကား အစီအစဥ္ေတြကေနၿပီး ျမန္မာ့ ပံုေတာင္ပရိုင္းမိတ္ေတြအေၾကာင္း အေသးစိတ္ေဆြးေႏြးၾကပါတယ္။ ျမန္မာရုပ္ႂကြင္းေတြဟာ ကမၻာမွာ ေတြ႔ခဲ့သမွ်ထဲက အေစာဆံုး ပရိုင္းမိတ္ေတြျဖစ္တယ္။ လူမ်ိဳးႏြယ္ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲက စၿပီး အာရွအေနာက္ပိုင္းေဒသက တဆင့္ အာဖရိက ကိုေရာက္သြားတာျဖစ္ႏုိင္တယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံက ပံုေတာင္ေျမလႊာမ်ိဳးမွာ ေရွးက်တဲ့ ပရိုင္းမိတ္ေတြ ေပါမ်ားႂကြယ္၀တဲ့အေျခအေနမ်ိဳးရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာ့ပညာရွင္ေတြနဲ႔ အတူေလးနွစ္ေလာက္ စူးစမ္းေလ့လာ အလုပ္လုပ္ခ်င္တယ္ဆိုတာေတြ ေျပာျပၾကသတဲ့။

ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒီကာလ မူ၀ါဒအရ သူတို႔မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါဘူး။ ဘယ္သူကမွလည္း ဆက္လက္ၿပီး ဘာမွ မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါဘူး။
၁၉၄၃ ခုႏွစ္တုန္းကလည္း အေရးႀကီးတဲ့ ေတြ႔ရွိခ်က္တစ္ခု ေတြ႔ခဲ့ရေသးတယ္ဗ်။ ေဒါက္တာ ဒီတားရား (Hellmut de terra)နဲ႔ အဖြဲ႔က ျမန္မာျပည္အလယ္ပိုင္း မိုးေခါင္ေရရွားရပ္၀န္းေဒသ တစ္၀ိုက္မွာ ေက်ာက္ေခတ္ဦးပိုင္း လူသားေတြအသံုးျပဳခဲ့တဲ့ အသံုးအေဆာင္ေတြ၊ ေက်ာက္လက္နက္ေတြ တစ္ပံုတစ္ပင္ေတြ႔ရွိခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒါကို သူတို႔က “အညာသားယဥ္ေက်းမႈ” (Anyarthian Culture) လို႔ ေခတ္ကာလတစ္ခု သတ္မွတ္ခဲ့ၾကတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေက်ာက္ေခတ္ဦးလူသားေတြ ေနထိုင္ခဲ့ၾကပါလားဆိုတာ ေသခ်ာသြားတာေပါ့” လို႔ ဦးဘေမာ္ က အမွတ္ရပါတယ္။

ဒါျဖင့္ ပံုေတာင္ဂ်ီးယားဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာပဲ “အညာသား”အျဖစ္ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲခဲ့တာ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလား။
“မျဖစ္ႏိုင္ေသးဘူးလို႕ေျပာလို႔ မရပါဘူး။ ပံုေတာင္ဂ်ီးယားနဲ႕ အညာသားအၾကား ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲခဲ့ၾကတဲ့ ရုပ္ႂကြင္းေတြသာ ရွာေတြ႔ခဲ့ရင္ ကိစၥျပတ္သြားမွာပဲ” တဲ့။ လက္ရွိ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနတဲ့ ဘူမိေဗဒပညာရွင္ တစ္ဦးက ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ ဒီျဖစ္စဥ္ႀကီး တကယ္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္လို႔ ေသခ်ာေပါက္ေျပာႏိုင္ဖို႔ကရုပ္ႂကြင္း အေထာက္အထားအမ်ားႀကီး လိုပါတယ္။ Proplithecus, Dyopithecus, Ramapcus, Homo eretus, Neandertal, Cro Magnon အစရွိတဲ့ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲေနတဲ့ ရုပ္ႂကြင္းေတြ ရရွိမွ ေျပာႏိုင္မွာပါ။

“ေတြ႔ဖို႔ဆိုတာကလည္း ရွာေဖြကြင္းဆင္း ေလ့လာႏုိင္မွ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ကိစၥဗ်။ ဒီမွာက ေက်ာရိုးရုပ္ႂကြင္းေတြကို စနစ္တက် ေလ့လာႏိုင္သူ မရွိသေလာက္ကို နည္းေသးတယ္။ တကယ္လို႔ ျပင္ပက နာမည္ေက်ာ္ အဖြဲ႔အစည္းႀကီးေတြက ပညာရွင္ေတြနဲ႔ ပူးေပါင္း လုပ္ေဆာင္ခြင့္ရရင္ သိပ္ေကာင္းမယ္။ သူတို႔ ေဆာင္ရြက္ပံုနည္းစနစ္ေတြ။ ပညာေတြ၊ အတတ္ပညာအသစ္ေတြ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ရတာေပါ့။ ပူးတြဲစာတမ္းေတြ ျပဳစုႏိုင္ရင္ ပိုၿပီး အက်ိဳးရွိ အျမတ္ထြက္ပါတယ္” လို႔ အဲ့ဒီဆရာက လူငယ္ပီပီ အားမာန္တက္ပါတယ္။

အဲ့ဒီ အားမာန္မ်ိဳးဟာ အေကာင္အထည္ မေပၚႏိုင္တာမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ ပညာရပ္နဲ႕ ပတ္သတ္ရင္ ေငြေၾကး၊ ပညာရွင္ အကူအညီေပးခ်င္တာေတြရွိပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒီကာလက ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ကိစၥနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးကိစၥကို ေရာေထြး စဥ္းစားေလ့ရွိခဲ့တာေၾကာင့္ အဲ့ဒီပညာရွင္ရဲ႕ အိပ္မက္မ်ိဳးေတြ ပ်က္ျပယ္ခဲ့ရတာပါ ။
လူအစ အာရွကလား၊ အာဖရိကကလားဆိုတာ ေသေသခ်ာခ်ာ ရွင္းလင္းဖို႔ လိုေနပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ အာရွဘက္က အေထာက္အထား နည္းေနပါေသးတယ္။ ျပင္ပ ပညာရွင္ေတြကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ရုပ္ၾကြင္းေတြ အေတာ္မ်ားမ်ား ရွိေနႏိုင္တယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ ယံုၾကည္ေနၾကေလရဲ႕။ ကၽြန္ေတာ္တို႔မွာ အတတ္ပညာနဲ႔ အေတြ႕အႀကံဳ အားနည္းေနေသးတယ္ဆိုရင္ အားေကာင္းသူနဲ႔ ပူးေပါင္းရမွာပါပဲ။ ၿပီးေတာ့ ဒီကိစၥဟာ ပိုက္ဆံကိစၥ၊ စီးပြားေရးကိစၥ မဟုတ္ေပဘူး။
ပညာရပ္ ကိစၥျဖစ္တယ္။ ၿခံဳၿပီးေျပာရရင္ ကမာၻ႔ကိစၥလည္းျဖစ္သလို ျမန္မာ့ကိစၥလည္း ျဖစ္ေၾကာင္းပါ။

“ဘာမွ မတတ္ႏိုင္ပါဘူးေလဆိုၿပီး ေမ့ေမ့ေလ်ာ့ေလ်ာ့ ေနၾကမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ပံုေတာင္ကိစၥဟာ ဟိုတုန္းကလိုပဲ ေမွးမွိန္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားဦးေတာ့မွာပဲ” လို႔ ဘူမိေဗဒ ဆရာငယ္တစ္ေယာက္က စိုးရိမ္၀မ္းနည္းလိုက္ပါတယ္။
XXXXXXXXXX ………. XXXXXXXX

(၈)

ဒါေပမယ့္ ၁၉၈၁၊ ဧၿပီလမွာ ျမန္မာဘူမိေဗဒေလာကကို လႈပ္ခနဲ ျဖစ္သြားေစတဲ့ ျဖစ္ရပ္တစ္ခု ေပၚေပါက္လာျပန္ပါတယ္။ မံုရြာခရိုင္ ေရႊျမင္တင္ ေတာင္တန္းနားမွာ ေရွးဦးလူလို႔ယူဆရတဲ့ ေမးရိုးတစ္ခု ေတြ႔ရျပန္ၿပီတဲ့။

ေတြ႕ရွိသူကေတာ့ ပံုေတာင္ပရိုင္းမိတ္ကို ေတြ႔ခဲ့တဲ့ ကထိက ဦးဘေမာ္ပါပဲ။
ဦးဘေမာ္က အညာသား၊ မံုရြာခရိုင္၊ ေခ်ာင္းဦးၿမိဳ႕နယ္၊ မံုရြာေၾကးမံုအနီး ၾကာပိုင္ရြာဇာတိ၊ ေခ်ာင္းဦးမွာ အလယ္တန္းအထိ ပညာသင္ခဲ့ၿပီး မံုရြာကေန ဆယ္တန္းေအာင္တာပါ။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ဘူမိေဗဒဘြဲ႔ရပါတယ္။ ဘသာရပ္ကို စိတ္၀င္စားသူ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူေတြ႔ခဲ့တဲ့ ပံုေတာင္ဂ်ီးယားကိစၥေၾကာင့္ ေခတၱရာထူး ခ်ခံရ။ စစ္ေဆးခံရတာေတြ ျဖစ္ခဲ့ၿပီး စိတ္၀မ္းမခ်မ္းေျမ႕ ျဖစ္ေနခဲ့ရာက စတုတၳႏွစ္ဘူမိေဗဒ ေက်ာင္းသားေတြကို ကြင္းဆင္းသင္ျပဖို႔ သူ႔နယ္ေျမျဖစ္တဲ့ ႏြယ္ေခြရြာ တစ္၀ိုက္ကို သြားေရာက္ ခြင့္ေတာင္းေတာ့ ခြင့္ျပဳခ်က္ ရခဲ့ပါတယ္။ (ပံုေတာင္ေဒသကေတာ့ ဘာေၾကာင့္မွန္းမသိ ကန္႔သတ္နယ္ေျမလို ျဖစ္ေနၿပီး ေနာက္ထပ္ ကြင္းဆင္းေလ့လာမႈေတြ မလုပ္ၾကဘူးတဲ့)

အဲ့ဒီလို ကြင္းဆင္းေလ့လာၾကရင္းနဲ႔ ႏြယ္ေခြရြာရဲ႕အေနာက္ေျမာက္ဘက္ တစ္မိုင္ေလာက္အကြာ ဒဂၤါးကုန္းလို႔ ေခၚၾကတဲ့ ယာကြက္ထဲကေန ေရွးဦးလူရဲ႕ ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ႂကြင္း ေမးရိုး အစိတ္အပိုင္းကို ေတြ႔ခဲ့ရတာပါ။

“ယာကြက္က ေရႊျမင္တင္ ေတာင္တန္းရဲ႕ ေတာင္ဘက္စြန္း ေတာင္စြယ္ေပၚမွာဗ်။
ေက်ာက္စရစ္နဲ႔ ေျမနီေရာေနတဲ့ ေျမေပၚမွာေပၚေနတာ။ ေနကလည္း ပူလိုက္တာဗ်ာ က်က္ေနတာပဲ။ ကၽြန္ေတာ္က ညွပ္ဖိနပ္စီးထားေတာ့ ေျခေထာက္က သိပ္မလံုဘူး။ အဲ့ဒီမွာ တစ္ခုခုနဲ႔ ခလုတ္တိုက္မိလိုက္တယ္။ နာသြားလို႔ ငံု႕ၾကည့္လိုက္ေတာ့မွ ေက်ာက္ျဖစ္ေနတဲ့ အရိုးကို ေတြ႔လိုက္တာဗ်”

ၿပံဳးေနတဲ့ ဦးဘေမာ္ရဲ႕ မ်က္ႏွာဟာ အတိတ္ ျဖစ္စဥ္ေတြကို ျပန္ျမင္ရင္းက ႏုပ်ိဳသြားသလိုပါပဲ။

အဲ့ဒီ ေမးရိုးအံသြားေတြကို စစ္ေဆးၾကည့္ၿပီး အနည္းဆံုး ႏွစ္ ႏွစ္သိန္း သက္တမ္းရွိတဲ့ Homo eructus ရဲ႕အရိုးျဖစ္တယ္။ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြမွာ ေတြ႔ခဲ့ၿပီးျဖစ္တဲ့ ပီကင္းလူနဲ႔ ဂ်ာဗားလူဆိုတဲ့ Homo eructus ေတြနဲ႔ အဆက္အစပ္ ရွိႏိုင္တယ္လို႔ ယူဆၿပီး သူေတြ႔ခဲ့တဲ့ အရိုးကို Burma man လို႔ နာမည္ေပးလိုက္ပါတယ္။ အခုကာလ ဆိုရင္ေတာ့ Myanmar man ေပါ့။

အဲ့သလို ေတြ႔ရွိလိုက္တဲ့ သတင္းဟာ ျမန္မာ့စာနယ္ဇင္းေတြထဲမွာ သတင္းထူးႀကီးတစ္ခု ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဦးဘေမာ္ဟာ ဒါ၀င္သီအိုရီရဲ႕ အစနဲ႔ အဆံုးကို ေတြ႔ရွိခဲ့တာကလား။ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္က သူေတြ႔ခဲ့တဲ့ ပံုေတာင္ဂ်ီးယားဟာ လူအျဖစ္ မကူးေျပာင္းေသးဘူး။ အခုေတြ႔တဲ့ “ျမန္မာလူ” ကေတာ့ ပီကင္းလူထက္ ပိုၿပီး ေရွးက်သတဲ့။ အဲ့ဒါ သိပ္စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းပါတယ္။ ပံုေတာင္ဂ်ီးယားနဲ႕ အညာသားအၾကား ၾကားအဆင့္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ Homo eructus ရုပ္ႂကြင္းကို ေတြ႔တာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ေလမလား။

ျမန္မာပညာရွင္ အခ်ိဳ႕က ဒါကို လက္မခံၾကေသးပါဘူး။ ဒီရုပ္ႂကြင္းဟာ လံုး၀ ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ႂကြင္း မဟုတ္ေသးဘဲ တစ္၀က္တစ္ပ်က္ ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ႂကြင္း(Semi-fossil)သာ ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏွစ္ေပါင္း ေသာင္းဂဏန္းေလာက္ပဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ Homo erectus မျဖစ္ႏိုင္ဘဲ Homo sapians ရုပ္ႂကြင္းသာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။

ဦးဘေမာ္က ဒီရုပ္ႂကြင္းကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ေကာက္ခ်က္ဆြဲရာမွာ ျမန္မာရဲ႕အစဟာ ပါေမာကၡ လု(စ္)တို႔ ေျပာခဲ့သလို ျမန္မာ တိဘက္တိုဘားမင္းက ဆင္းသက္လာတယ္ဆိုတာ သံသယျဖစ္စရာ ရွိလာၿပီ။ “ ျမန္မာဟာ ျမန္မာက” လို႔ က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ ေျပာလိုက္ပါေတာ့တယ္။

ဦးဘေမာ္ရဲ႕ “ျမန္မာအစ” ကိုလည္း ျမန္မာ့ပညာရွင္ အားလံုးက လက္မခံၾကေသးပါဘူး။ ဒီလို ေျပာႏိုင္ဖို႔ လံုေလာက္တဲ့ အေထာက္အထားေတြ အမ်ားႀကီး လိုေနတယ္လို႔ ဆိုၾကေလရဲ႕။ “ဒီမွာက ရုပ္ႂကြင္း အေထာက္အထားလို႔ ေျပာစရာ ျပစရာ သိပ္နည္းလြန္းေနေသးတယ္။ ရုပ္ႂကြင္းအရိုးစု တစ္ခုလံုး အျပည့္အစံုရမွ ေကာင္းမွာ။ ဒါေတာင္ အေလာင္းတစ္ေလာင္းနဲ႔တင္ မျပည့္စံုေသးဘူး။ ၁၄-၁၅ ေလာင္းေလာက္ကိုေတြ႕ရမွ” လို႔ အၿငိမ္းစား သမိုင္းပါေမာကၡ ေဒါက္တာ သန္းထြန္းက ေတာင္းဆိုပါတယ္။

ေဒါက္တာသန္းထြန္းဟာ မၾကာခင္က ဦးဘေမာ္ ရုပ္ႂကြင္းေတြ႔ခဲ့တဲ့ ႏြယ္ေခြေက်းရြာကို သြားေရာက္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ေက်ာက္လက္နက္အခ်ိဳ႕လည္း ရရွိခဲ့ေသးတယ္။

“ကမၻာမွာ ဘယ္ေလာက္ စီးပြားေရးအရ အေရးႀကီးတဲ့ အေဆာက္အဦေတြ ေဆာက္ေဆာက္ ေရွးေဟာင္း မႏုႆေဗဒပညာရွင္၊ သမိုင္းပညာရွင္ေတြက ဒီေနရာဟာ ပညာရပ္အရ တန္ဖိုးႀကီးတယ္လို႕ ဆိုလိုက္ရင္ အားလံုး ေနာက္ဆုတ္ေပးရတာပဲ။ လံုး၀ မထိရဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ ႏြယ္ေခြသြားတာကေတာ့ ေရေလွာင္တမံဆည္ႀကီး ေဆာက္ေတာ့မယ္ဆိုလို႔ အဲ့ဒီေနရာကို ေနာက္ဆံုးအေနနဲ႕ ေျပးၾကည့္တာပါပဲ” လို႔ ေဒါက္တာ သန္းထြန္းက ရယ္ရယ္ေမာေမာေျပာ ပါတယ္။

ဦးဘေမာ္ရဲ႕ အဆိုကို ျငင္းခုန္ၾကခဲ့ေပမယ့္ ဒီရုပ္ႂကြင္းကို ေဒါက္တာ ဦးသိန္းတစ္ေယာက္ပဲ ၾကည့္ခြင့္ရလိုက္ပါသတဲ့။ ျငင္းဆိုသူ ပညာရွင္အမ်ားစုဟာ ဓာတ္ပံုကိုပဲ ၾကည့္ၿပီး ေကာက္ခ်က္ ခ်ၾကရတာပါ။ ျမန္မာပညာရွင္ေတြေရာ၊ ျပည္ပပညာရွင္ေတြပါ ၾကည့္ခြင့္ မႀကံဳလိုက္ရေတာ့ပါဘူး။ ဒီတစ္ခါမွာေတာ့ ဦးဘေမာ္က သူႏြယ္ေခြက ရခဲ့တဲ့ ေရွးလူရဲ႕ ေမးရိုးရုပ္ႂကြင္းကို အဲ့ဒီတုန္းက အေနာက္ေျမာက္တိုင္းစစ္ဌာနခ်ဳပ္ တိုင္းမွဴး ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ သန္းညြန္႔ လက္ထဲ အပ္ခဲ့ပါတယ္။ တိုင္းမွဴးကလည္း အဲ့ဒီတုန္းက ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပါတီ ဥကၠဌႀကီးကို မႏၱေလးမွာ ျပသခဲ့ၿပီး ဦးဘေမာ္ကို ဖိတ္ၾကားလို႔ သံုးေယာက္သား ညစား စားခဲ့ၾကပါေသးတယ္။

“ဒါျဖင့္ ဆရာ… အဲ့ဒီသြားေတြ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘယ္မွာ ၾကည့္ႏိုင္မလဲ“ လို႔ ေမးေတာ့ ဦးဘေမာ္ကိုယ္တိုင္လည္း မသိပါဘူးတဲ့။ ျမန္မာနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာပညာရွင္ေတြရဲ႕ အတည္ျပဳခ်က္ လိုအပ္ေနေသးေပမယ့္ ဒီသြားေတြဟာ ျမန္မာတစ္မ်ိဳးသားလံုး အတြက္၊ ကမာၻ႔လူသားမ်ိဳးႏြယ္ရဲ႕ ျဖစ္စဥ္ ခရီးအတြက္ တန္ဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေလာက္တဲ့ ပစၥည္းေတြ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏိုင္တာမို႔ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရတဲ့ ေနရာမွာ ထိန္းသိမ္း ထားရွိလိမ့္မယ္လို႔ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္။

ဦးဘေမာ္ က သူ႔ “ျမန္မာလူ” အေၾကာင္း စာတမ္းကို ေဟာင္ေကာင္ တကၠသိုလ္ထုတ္ (The East Asian Tertiary/Quaternary Nwesletter) စာေစာင္ကို ေပးပို႔လိုက္ေတာ့ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္ထုတ္ စာေစာင္မွာ ပါရွိလာပါတယ္။ ျမန္မာလူအေၾကာင္းကမာၻက ဘယ္ေလာက္ စိတ္၀င္တစား တုန္႔ျပန္လာမလဲ ဆိုတာကေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ရမွာပါ။

ျမန္မာလူရဲ႕ တန္ဖိုးအစစ္အမွန္ကို တညီတညြတ္ မဆံုးျဖတ္ႏိုင္ေသးေပမယ့္ အဲ့ဒီ ေတြ႔ရွိခ်က္ကို ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီ သုေတသနဌာနက ဒုတိယအႀကိမ္ ျပင္ဆင္ရိုက္ႏွိပ္တဲ့ အေျချပ ျမန္မာႏိုင္ငံေရးသမိုင္း ပထမတြဲမွာ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္ ။ ဒါတင္မက မံုရြာၿမိဳ႕ ရာျပည့္ေက်ာက္စာမွာလည္း ျမန္မာလူ၏ မူလအစကို ဤေဒသမွစတင္ ေတြ႔ရွိခဲ့သည္လို႔ ေရးထြင္းေမာ္ကြန္း တင္ထားၿပီးပါၿပီ။ မံုရြာသားေတြကေတာ့ အဲ့သည္အတိုင္းပါပဲ။ လုပ္ခ်င္ရင္လုပ္လိုက္တာပဲ။
က်န္တာေနာက္မွၾကည့္ရွင္း။ အင္း …….. ။
XXXXXXX ……….. XXXXXXX

(၉)

ဟုတ္ကဲ့ ကၽြန္ေတာ့္သားႀကီးေမးတဲ့ လူဘယ္ေနရာက စသလဲေမးခြန္းကို ကၽြန္ေတာ္မေျဖႏိုင္တာ အဲဒါေတြေၾကာင့္ပါ ။

ကၽြန္ေတာ္တို႔မွာ အေထာက္အထားေတြ လိုေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရွိသမွ်ေသာ အေထာက္အထားေလးေတြေတာင္ ဘယ္ေနရာေရာက္ေနမွန္း မသိရပါဘူး။
ပုံေတာင္ဂ်ီးယားေမးရိုး ေလးခုကို ပကတိအတိုင္း ၾကည့္ဖူးခ်င္လို႔ ေမးျမန္းတဲ့အခါ အ.ဆ.ည ကပဲ သိမ္းထားသလိုလို အမ်ိဳးသားျပတိုက္ ပို႔လိုက္သလိုလိုနဲ႔ ေရေရရာရာ မသိခဲ့ရပါဘူ။ ႏြယ္ေခြေမးရိုးလည္း ထိုနည္းအတိုင္းပါပဲ။

ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ ဇာတိမာန္ တက္ခ်င္သူပါ။
ကမာၻမွာ လူအစ ျမန္မာကေဟ့လို႔ ေၾကြးေၾကာ္ၿပီး ဇာတိမာန္ တေထာင္းေထာင္း လက္ခေမာင္း တေျဖာင္းေျဖာင္းခတ္ခ်င္သူပါ။
အေမရိကန္တို႔၊ ဂ်ပန္တို႔ကို “ေၾသာ္…. ငါတို႔ေနာက္မွ လူျဖစ္ခဲ့ၾကရရွာတာပါလား” လို႔ သနားစိတ္ကေလးနဲ႔ အေပၚစီးကၾကည့္ခ်င္သူပါ။

အဲ့ဒီလိုကၽြန္ေတာ္တို႕ ခံစားႏိုင္ဖို႔ဆိုတာ အခုလက္ရိွ အေထာက္အထားေတြကို သက္ဆိုင္ရာ ကမာၻပညာရွင္ေတြ ကိုယ္တိုင္ၾကည့္ရွဳစစ္ေဆးေလ့လာၿပီး လိုအပ္ရင္ ေရဒီယိုအက္တစ္နည္းကဲ့သ႔ိုေသာ သက္တမ္းထုတ္ေဖာ္ပံုမ်ိဳးနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ၾကၿပီး ေသခ်ာတဲ့ အေျဖ တစ္ခုကိုေတာ့ျဖင့္ သိခ်င္လွပါၿပီ။ တကယ္လို႔မ်ား ဒီရုပ္ႂကြင္းေတြရဲ႕ သက္တမ္း အာဖရိကထက္မ်ား ေစာခဲ့မယ္ဆိုရင္ ေသခ်ာခဲ့ရင္ လူဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္ သမိုင္းႀကီးကို အသစ္တစ္ဖန္ ျပန္လည္ ေရးသားၾကရေတာ့မွာပါ။

အဲ့ဒီအတြက္ ရွိၿပီးသမွ် အေထာက္အထားေလးေတြရဲ႕ တန္ဖိုး အစစ္အမွန္ကို ေသခ်ာေအာင္ ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ေစေၾကာင္းနဲ႔ ေနာက္ထပ္ အေထာက္အထားမ်ားလည္း မ်ားမ်ားနဲ႔ ျမန္ျမန္ ရရွိၾကပါေစေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ္က ဆုေတာင္းလိုက္ရပါတယ္။

၁၉၉၅ ၊ စက္တင္ဘာလ။