ရွမ္းတုိင္းရင္းသားမ်ား၏ အေမြအႏွစ္

 ~

 

မိုင္း႐ွဴး ေစာ္ဘြားကေတာ္သည္ အနည္းငယ္သာက်န္ရိွေတာ့သည့္ ရွမ္းေစာ္ဘြားအႏြယ္ေတာ္မ်ားထဲမွတဦးျဖစ္သည္။

 ရွမ္းတုိင္းရင္းသားမ်ား၏ အေမြအႏွစ္ႏွင့္ပတ္သက္သည့္ မွတ္တမ္းစာအုပ္အတြက္ ဓာတ္ပုံ ဘုန္းျမတ္ထူးက ရုိက္ကူးထားျခင္းျဖစ္ၿပီး ထုိင္းနုိင္ငံတြင္ ထုတ္ေ၀မည့္စာအုပ္ဟု ဆုိသည္။

ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ ေစာ္ဘြားမ်ား၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈကုိ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္အထိ ေတြ႔ခ့ဲရသည္။ ယင္းေနာက္ပုိင္းတြင္ အေျခအေနမ်ား လုံးဝ ေျပာင္းလဲသြားခ့ဲသည္။

ဆက္စပ္ -

ေဟာ္နန္းအိုသို႔ အလည္တေခါက္
http://burma.irrawaddy.org/%E1%81%80_heritage/2012/09/22/21040.html

•  

ေပ်ာက္ဆုံးေနေသာ ေဟာ္နန္းကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိျခင္း
http://burma.irrawaddy.org/article/2013/10/08/49167.html

•  

Hsipaw Haw—Abode of Tragic Shan Prince http://www.irrawaddy.org/shan/hispaw-haw-abode-of-tragic-shan-prince.html

•  

Rangoon’s Ethnic Shan Celebrate New Year With Cultural Delights
http://www.irrawaddy.org/burma/multimedia-burma/rangoons-ethnic-shan-celebrate-new-year-cultural-delights.html

•  

Shan Celebrate National Day amid New Freedoms
http://www.irrawaddy.org/shan/shan-celebrate-national-day-amid-new-freedoms.html


အေၾကာင္းတုိက္ဆုိင္တ့ဲအတြက္ ရွမ္းျပည္နယ္နဲ႔ သက္ဆုိင္တ့ဲ စာအုပ္သုံးသပ္ခ်က္ေဆာင္းပါးကုိ ဧရာ၀တီပင္မစာမ်က္ႏွာကေန ကူးယူ ေဖာ္ျပလုိက္ပါတယ္။

 ရွမ္းလူမ်ိဳးစုအေၾကာင္း ေလ့လာမႈတရပ္Wednesday, 04 March 2009 
ေဒးဗစ္ စေကာ့ မက္သီဆင္
 စာအုပ္စင္က႑

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏အႀကီးဆံုး တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုတစုအေၾကာင္း ေရးသားထားသည့္ ဤစာအုပ္သည္ အလြန္မ်ားျပားေသာ အေသးစိတ္အခ်က္အလက္မ်ားကို ေျပာထားပါသည္။

အခန္းထဲမွာ က်ားတေကာင္ရိွေနတဲ့အေၾကာင္းကို တစံုတေယာက္ကမွ ေျပာဆိုျခင္းမရိွဘူးဆိုလ်င္ ထုိက်ားသည္ ရွမ္းလူ မ်ိဳးပဲ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ ျမန္မာလူမ်ိဳးစုၿပီးလ်င္ ႏိုင္ငံ၏ဒုတိယလူဦးေရအမ်ားဆံုးျဖစ္ေသာ ဤတိုင္းရင္းသားအုပ္စုသည္ အျခား တိုင္းရင္သားအုပ္စုငယ္မ်ားကဲ့သို႔ ျပည္တြင္းျပည္ပ၏အာရံုစိုက္မႈကို မရရိွခဲ့ၾကပါ။ အနည္းအက်ဥ္းေလာက္သာ ရိွေသာ ရွမ္း၊ ျမန္မာႏွင့္ အေနာက္တိုင္းပညာရွင္မ်ားအျပင္ လြန္ခဲ့ေသာ အႏွစ္ ၁၀၀ ခန္႔က ရွမ္းျပည္နယ္ႏွင့္ အထက္ ဗမာျပည္ စြယ္စံုက်မ္းအညႊန္းကို ပညာရွင္ ေဂ် ဂ်ီ စေကာ့ ေရးသားျပဳစုၿပီးကတည္းက ရွမ္းျပည္နယ္အေၾကာင္း ေလ့လာမႈျပဳသူ အလြန္ရွားပါသည္။

စာအုပ္ အမည္ - ရွမ္းျပည္သမိုင္း
ရွမ္းလူမ်ဳိးမ်ား၏အစမွသည္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္အထိ၊

ေရး - စိုင္းေအာင္ထြန္း
ဆစ္ခ္၀မ္း ပရက္စ္၊
၂၀၀၉ ခုႏွစ္၊ စာမ်က္ႏွာ ၆၈၄ မ်က္ႏွာ

 


 တိုင္းလူမ်ိဳး (`ရွမ္း´ ဆိုသည့္စကားလံုးသည္ ျမန္မာစကားလံုးျဖစ္ၿပီး `စီအမ္´ (Siam) မွဆင္းသက္လာျခင္းျဖစ္သည္)  မ်ားသည္ အိႏၵိယ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းမွသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္းကိုျဖတ္ၿပီး တရုတ္ျပည္ေတာင္ပိုင္းႏွင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္း၊ လာအုိႏွင့္ ဗီယက္နမ္အထိ အက်ယ္အေျပာ ပ်ံ႕ႏွံ႔လ်က္ရိွပါသည္။ သို႔ေသာ္ ရွမ္းလူမ်ိဳး အမ်ားဆံုး ေနထိုင္ ရာေဒသမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းတြင္ျဖစ္ပါသည္။ ၄င္းတို႔သည္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀၀ ေက်ာ္ခန္႔က ရွမ္း အင္ပါယာမ်ားျဖစ္ေသာ နန္ေခ်ာင္းႏွင့္ ေမာ္အင္ပါယာတို႔ ၿပိဳကြဲၿပီး တရုတ္ျပည္မွ ေရႊ႕ေျပာင္းေရာက္ရိွလာျခင္းျဖစ္သည္။

လြတ္လပ္ေရးမရမီ ႏွစ္ ရာေပါင္း အေတာ္ၾကာက ရွမ္းျပည္ေဒသမ်ားသည္ နယ္ေျမအႀကီး အေသး၊ ၾသဇာအာဏာ ရိွမႈ အေပၚမူတည္၍စုေပါင္းၿပီး ေခ်ာင္ဖာ (`ေကာင္းကင္၏အရွင္သခင္´ သို႔မဟုတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ `ေစာ္ဘြား´) မ်ားက အုပ္ခ်ဳပ္ၾကသည္။

၁၉၅၉ ခုႏွစ္တြင္ သူတို႔၏နယ္ပယ္မ်ားကို တခုတည္းေသာ ျပည္နယ္အျဖစ္မေပါင္းစည္းခင္အခ်ိန္အထိ ေစာ္ဘြားမ်ားသည္ ၄င္းတို႔၏အိမ္နီးနားခ်င္းမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံေရးတြင္ ေခ်ာေမြ႕လွသည္ေတာ့မဟုတ္ပါ။ ထိုကာလ ေနာက္ပိုင္း စစ္ပြားမ်ား ျဖစ္ပြားသည္အထိ ဆက္ဆံေရးက်ဆင္းခဲ့ၾကသည္။

ဤစာအုပ္သည္ ႏိုင္ငံေရးအရဆန္းစစ္ေလ့လာမႈမ်ားႏွင့္အတူ သမိုင္းဆိုင္ရာေရးသားခ်က္မ်ား၊ မႏုႆေဗဒ၊ သစ္ပင္ႏွင့္ တိရစၧာန္တို႔အေၾကာင္းေရးသားထားေသာ သဘာ၀ေလာကပညာရွင္မ်ား၏ မွတ္တမ္းမ်ား စသည္ စည္းမ်ဥ္း ဥပေဒသ ေပါင္းစံုျဖင့္ ဆက္စပ္ေလ့လာထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဤစာအုပ္တြင္ ေျမပံုမ်ား၊ အခိုက္အတန္႔သေဘာေရးမွတ္ခဲ့သည့္ စိတ္၀င္စားစရာ မွတ္တမ္းမ်ား၊ ရွမ္းအကၡရာ၊ စာမ်ားႏွင့္ ဓာတ္ပံုမ်ား၊ က်မ္းကိုးအမ်ားအျပားကေန ထုတ္ႏုတ္ထားေသာ ရွည္လ်ားသည့္ အညြန္းမ်ား ပါ၀င္ပါသည္။

ဤစာအုပ္ထဲတြင္ သံလြင္ျမစ္၊ ဆင္မ်ားကိုအသံုးျပဳပံု၊ ရွမ္းအိုးစည္ ျပဳလုပ္ပံု၊ ၀ါဂြမ္း၊ ေျမႊမ်ား၊ ရွမ္းရိုးရားအ၀တ္အစားႏွင့္ လက္ကိုင္ပု၀ါ၊ ၀ါး ျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားေသာ ထမင္းဘူးမ်ားႏွင့္ အစားအစာမ်ား (ရွမ္းအစားအစာသည္ ကမာၻေပၚတြင္ အလွ်ိဳ႕ ၀ွက္ဆံုးႏွင့္ အေကာင္းဆံုး အစားအစာထဲတြင္ ပါ၀င္သည္) ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ေရးသားထားေသာ အခန္းမ်ားပါ၀င္သည္။ ဤစာအုပ္၏အရြယ္အစားကို ေငြေၾကးအကန္႔အသတ္ေၾကာင့္ ကန္႔သတ္ၿပီးထုတ္ေ၀ရေၾကာင္း စာေရးသူက ၀န္ခံထား ပါသည္။ (ဆိုလိုသည္မွာ ဤစာအုပ္သည္ ယခုထက္ပိုၿပီး စာမ်က္ႏွာမ်ားႏိုင္ပါေသးသည္။) ဤစာအုပ္သည္ ၁၉ ရာစုႏွစ္ ေႏွာင္းပိုင္း ကာလက ၿဗိတိသွ် ပထ၀ီအသင္းႀကီး၏ ေလ့လာခ်က္မ်ားကို ဖတ္ရသည္ႏွင့္တူပါသည္။

စိုင္းေအာင္ထြန္း၏ခ်ဥ္းကပ္ပံုမွာ အမွားကင္းသည္ေတာ့ မဟုတ္ပါ။ အထူးသျဖင့္ စစ္အစိုးရကို ေထာက္ခံေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံ သမိုင္းျပဳစုေရးအဖြဲ႕၀င္တဦးျဖစ္ေနသည့္အတြက္ ျမန္မာျပည္တြင္းကေနေရးသားရသည့္ တင္းက်ပ္ေသာကန္႔သတ္ ခ်က္ မ်ားက သမိုင္းေရးဆိုင္ရာ ျငင္းခံုမႈမ်ားအတြက္ လိုအပ္ေသာမွ်တစြာေရးသားေဖာ္ျပမႈကို မေတြ႔ရျခင္းျဖစ္ပါသည္။

ထူးထူးျခားျခား စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္စရာေကာင္းသည့္ တိုင္းရင္းသားအခ်င္းခ်င္းသဟဇာတျဖစ္မႈကို အထူးတလဲ ေဖာ္ျပထားသည့္-

“ဗမာႏွင့္ ရွမ္းလူမ်ိဳးတို႔သည္ ျပည္ပက်ဴးေက်ာ္မႈမ်ား သို႔မဟုတ္ စစ္ပြဲမ်ားကို ရင္ဆိုင္ႀကံဳေတြ႕ရသည့္အခါတိုင္း ေသြးစည္း ညီညြတ္ၾကသည္” စသည္တို႔သည္ အမ်ားလက္ခံထားေသာ အျမင္မ်ား မဟုတ္ပါ။ ထိုအျမင္မ်ားသည္ အႏၱရာယ္မရိွေစ ရန္ အထက္ကအာဏာရိွသူမ်ားကို ဦးညႊတ္ျပျခင္းသာျဖစ္ၿပီး ေလးေလးနက္နက္ ဆန္းစစ္ေလ့လာထားခ်က္မ်ားမဟုတ္ပါ။ သို႔ေပမယ့္ ထိုကိုးယိုးကားယားႏိုင္ေသာစာပိုဒ္မ်ားကို ေတြ႕ရခဲပါသည္။

ေနာက္ထပ္အားနည္းခ်က္တရပ္မွာ သမိုင္းေရးဆိုင္ရာအခ်က္အလက္မ်ားကို ေလ့လာရာတြင္ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ဆန္းစစ္ နည္းမ်ားကို အစီအစဥ္တက် သံုးစြဲထားျခင္းမရိွပါ။ ဗမာႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ သမိုင္းတြင္ အေရးႀကီးေသာ အျငင္းပြား ဖြယ္ အေၾကာင္းရပ္တခ်ိဳ႕ကို ထူးထူးျခားျခား ခ်န္လွပ္ထားခဲ့ရာ အထူးသျဖင့္ ပုဂံေခတ္အလြန္ (၁၂ ရာစုႏွင့္ ၁၅ ရာစု အၾကား) ရွမ္းအုပ္ခ်ဳပ္မႈႀကီးစိုးခ်ိန္ အခန္းတြင္ ျဖစ္ပါသည္။

ထိုကာလကို စိုင္းေအာင္ထြန္းက လက္ခံထားၿပီး စာေရးဆရာႏွင့္ သမိုင္းပညာရွင္ မိုက္ကယ္ေအာင္သြင္က ေလးေလး နက္နက္ စိန္ေခၚထားပါသည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စိတ္ပ်က္စရာေကာင္းလွေသာ တိုင္းရင္း သား လူနည္းစုႏိုင္ငံေရးႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ထင္ရွားသည့္ ပညာရွင္ ႏွစ္ဦးျဖစ္ေသာ ဘာေတးလ္လစ္တ္နာႏွင့္ မာတင္စမစ္ တို႔က မည္သည့္မွတ္ခ်က္မွ မေပးပါ။

၁၉၅၀ ခုႏွစ္မ်ားအတြင္းက ကူမင္တန္ တရုတ္ျဖဴမ်ား က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္သည့္ အခန္းတြင္ အေမရိကန္အစိုးရကို လက္ညိွဳးထိုးအျပစ္တင္းထားေသာ္လည္း စီအိုင္ေအကို ရည္ညႊန္းေျပာဆိုမႈကိုေတာ့ ခ်န္လွပ္ထားခဲ့သည္။ သို႔မဟုတ္လ်င္ သတင္းအခ်က္အလက္ အလြန္ျပည့္စံုစြာျဖင့္ သံုးသပ္ထားျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။

စာအုပ္၏အေကာင္းဆံုးအခန္းမ်ားသည္ ၁၉၆၀ ႏွင့္ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္အတြင္း ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပန္လည္ေရးဆြဲေရးႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပိုမုိႀကီးမာသည့္ ဖယ္ဒရယ္လမ္းစဥ္ေအာင္ျမင္ျဖစ္ထြန္းေရးအတြက္ ရွမ္းေခါင္းေဆာင္မ်ား၏အဆိုျပဳခ်က္ မ်ားႏွင့္ အျငင္းအခံုမ်ားကို အေသးစိတ္ေဖာ္ျပထားခ်က္မ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္ကာလမ်ားအတြင္း ပဋိပကၡျဖစ္ေစ ေသာ အေၾကာင္းအရင္းမ်ားျဖစ္ခဲ့သည့္ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒပါ ျပဌာန္းခ်က္ အမ်ားအျပားကို ရွမ္းေခါင္း ေဆာင္မ်ားက ျပင္ဆင္ရန္ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾကသည္။

စာမ်က္ႏွာ ၁၀၀ ရိွသည့္ အေသအခ်ာသုေတသနျပဳစုၿပီး ေရးသားထားခ်က္မ်ားက ျပသေနသည္မွာ လြန္ခဲ့ေသာ အႏွစ္ ၅၀ က ဖယ္ဒရယ္၀ါဒ၊ ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာ ညီမွ်မႈ၊ သယံဇာတ အရင္းအျမစ္မ်ားကို ခြဲေ၀သံုးစြဲမႈႏွင့္ အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရး မ်ားအေပၚလြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တသည့္ ျငင္းခံုမႈမ်ားသည္ ယေန႔ေခတ္ထက္ အမ်ားႀကီးပို၍ နက္နဲရႈပ္ေထြးခဲ့ပါသည္။

လက္ရိွစစ္အစိုးရ၏ အဓိပၸာယ္မဲ့ရက္စက္လြန္းသည့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးျဖစ္စဥ္ႀကီး အၿပီးသတ္ကာလကို ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရာက္ရိွေနခ်ိန္မွာ အထူးသျဖင့္ ဒီအခ်က္က အထင္အရွား ျဖစ္ပါသည္။

စာဖတ္သူမ်ားသည္ ေခတ္ေရစီးေၾကာင္းကိုေတာ္လွန္ေသာ ေခတ္လြန္ သီအိုရီသမားမ်ားမဟုတ္ဘူးဆိုလ်င္ ေရွးရိုးဆန္ သည့္ ဤသမိုင္းစာအုပ္ကို ဖတ္ရတာ ႀကိဳက္ႏွစ္သက္မွာ အမွန္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။

ေနာက္ဆံုးအေနႏွင့္ ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားမွာ တရားမွ်တမႈကိုရွာေဖြမည့္ စာအုပ္ တအုပ္ ရိွလာပါၿပီ။ ဤစာအုပ္ကို မၾကာေသးမီက ထုတ္ေ၀ခဲ့ေသာ စပ္စႏၵာ ၏ ကိုယ္တိုင္ေရးအတၳဳပၸတိၱ “လမင္းသမီး”ႏွင့္ ယွဥ္တြဲ ၿပီးဖတ္ရႈ႕ရန္ တိုက္တြန္းပါသည္။

ေနာက္ထပ္စိန္ေခၚေနသည့္အခ်က္မွာ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း ဆယ္စုႏွစ္မ်ားအေၾကာင္း သမိုင္းကို ယခုစာအုပ္ကဲ့သို႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ျဖင့္ အေသးစိတ္အခ်က္အလက္မ်ားကို ဂရုစိုက္ၿပီး ေရးသားျပဳစုေရး ျဖစ္ပါသည္။

မၾကာခင္ႏွစ္မ်ားအတြင္းကျဖစ္ခဲ့ေသာ အရႈပ္အေထြးမ်ားကို စုစည္းရာတြင္ ပညာရပ္ဆိုင္ရာလြတ္လပ္မႈ အနည္း ငယ္ ပိုရိွလာရန္ ေမွ်ာ္လင့္မိပါသည္။

• ေဒးဗစ္ စေကာ့ မက္သီဆင္သည္ နယူးေယာက္တြင္အေျခစိုက္ေသာ လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕ႀကီး(HRW)၏ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆိုင္ရာ အႀကံေပးအရာရိွ ျဖစ္သည္။

• ဧရာ၀တီ Facebook / ဧရာဝတီ Twitter

.