~
ဆလုိင္း နီ ပဲန္း လိန္း @ ဆလုိင္း ဆြမ္းေသ်ွာင္း ေရးသားသည္။
ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ားသည္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႔ကုိ ၁၉၅၁ခုနွစ္က စျပီး အျမတ္တနုိ္း က်င္းပျပဳလုပ္လာခဲ့ႀကရာ ၂၀၁၄ ခုနွစ္တြင္ (၆၆) ႀကိမ္ေျမာက္ ရွိခဲ့ျပီျဖစ္ပါသည္။
-
၆၆နွစ္ကာလ အတြင္းမွာ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕သည္အခက္အခဲမ်ားစြာႀကားမွာ ခ်င္း အမ်ဳိးသားမ်ားဧ။္ စိတ္ဓါတ္ထက္သန္မွုေႀကာင့္ ဆက္လက္ ရွင္သန္ လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အဘယ္ေႀကာင့္ဆုိေသာ္ ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕သည္ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားဧ။္ စည္းလုးံျခင္းကုိ ေဖာ္ေဆာင္ေသာ ေန႕ျဖစ္ေသာေႀကာင့္ျဖစ္ပါသည္။
ခ်င္းသည္ အမ်ဳိးသား နာမည္အျဖစ္ တည္ျမဲေနမွာကုိ မလုိလားေသာ သူေတြေႀကာင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိး ေနွာင့္ယွက္ ဖ်က္ဆီးရန္ ႀကဳိးပမ္းေနႀကသည္။ ခ်င္းျပည္ေနေန႕ အျဖစ္ က်င္းပဖုိ႕ ႀကဳိးပမ္းေနႀကသည္။ သိ႔ုေသာ္ ခ်င္း လူမ်ဳိးမ်ား သည္ မတရား အနုိင္ယူမွုကုိ ေအာက္က် မခံပဲ ဆက္လက္ႀကဳိးပမ္း ေနခဲ့ႀကရာ ယေန႕တြင္မွု ခ်င္းသည္ ကမၻာ့အလယ္မွာ အမ်ဳိးသားနာမည္ အျဖင့္ ဂုဏ္ယူစြာနဲ႕ ရပ္တည္နုိင္ခဲ့ျပီျဖစ္ပါသည္။
ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕၏ အနွစ္သာရ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕သမုိင္းကုိ ျပန္ႀကည္႔လ်ွင္၊ ၎၏္ အနွစ္သာရသည္ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ား ကုိယ့္ မ်ဳိးႏြယ္စု အသီးသီးအတြက္ ေကာင္းမြန္ျပီး အျမတ္ရွိေသာ တုိက္သူႀကီး အုပ္ခ်ဳပ္မွု နိဂုးံခ်ဳပ္ေစျပီး တုိ႕အားလုးံ သည္ ေနာက္ခံသမိုင္း၊ ယဥ္ေက်းမွုမ်ား ေထာက္ရွဳလွ်င္ တူညီေသာ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးျဖစ္ေႀကာင္း၊ ငါတုိ႕သည္ တစ္လုးံတည္းနွင့္ ေရးသားေသာ ခ်င္းလူမ်ဳိးျဖစ္ေႀကာင္း ႏွင့္ ထုိခ်င္း ဆုိတဲ့လူမ်ဳိးအားလုးံအတြက္ အက်ဳိးရွိမည္႕ ေကာင္စီအုပ္ခ်ဳပ္မွုစနစ္သုိ႕ စျပီး အသြင္းေျပာင္းသည္႕ ေန႕ျဖစ္ပါသည္။
ခ်င္းေနာက္ခံသမုိင္း
ခ်င္းလူမ်ဳိးသမိုင္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ျပန္ႀကည္႕လွ်င္ ခ်င္းတို႕ စတင္ေပါက္ဖြားရာ မူရင္းေဒသနွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ အယူအဆ အမ်ဳိးမ်ဳိးရိွခဲ့ႀကသည္။ တခ်ဳိ႕က ခ်င္လံုမွ စတင္ ေပါက္ဖြားဆင္း သက္လာခဲ့သည္ ဟူ၍၎၊ တခ်ဳိ႕က တရုတ္ျပည္ ခ်င္မင္းဆက္မွ ဆင္းသက္လာသည္ဟူ၍ ၎ ယူဆခဲ့ၾကသည္။
သို့ေသာ္လည္း သမိုင္းပါေမာကၡ လုစ္ Groden Luce ေဒါက္တာသန္းထြန္း တို႕ကမူ အေရွ့ေတာင္အာရွသားတို့သည္ တိဗက္ျမန္မာအုပ္စုမွ ဆင္းသက္လာၾကျပီး တိဗက္ျမန္မာတို့မွာ တရုတ္ျပည္ရိွ ခီ်ယန္ Chi-an အႏြယ္၀င္ျဖစ္သည္ဟု ဆိုၾကသည္။
ခ်င္းတို့မွာ တိဗက္ ျမန္မာအႏြယ္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ခ်င္းတို႕ မူရင္းေဒသမွာ ခီ်ယန္တို႕ ေနထိုင္ရာ တရုတ္ျပည္ ကန္စု Kansu ေဒသျဖစ္ခဲ့ သည္။
ဘီစီ (၂၀၀၀)ခန့္တြင္ တရုတ္ တို႕က မၾကာခဏ၀င္ေရာက္ က်ဴးေက်ာ္ တိုက္ခိုက္သျဖင့္ ေတာင္ဖက္သို႕ တျဖည္းျဖည္း ေရြ႕ေျပာင္း လာခဲ့ ၾကသည္။
တခ်ဳိ႕သည္ တိဗက္မွာ ေနထိုင္ၾကျပီး တခ်ဳိ႕မွာ ေရႊလီ ျမစ္၊ သံလြင္ျမစ္၊ ယူနန္ျပည္နယ္ မ်ားမွာ၎၊ တခ်ဳိ႕မွာဟူး ေကာင္း ေတာင္ၾကားမွ ျမန္မာျပည္သို့ ဆင္းသက္လာၾက သည္ဟု ဆိုၾကသည္။
ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ မြန္ဂိုလိြဳက္အႏြယ္၀င္မ်ား ျဖစ္ၾက ေၾကာင္းကို ေရွးေဟာင္းပစၥည္း အေမြအ နွစ္ရွာ ေဖြ ၾကသူမ်ားနွင့္ သမိုင္းသုေတသီမ်ား အဆိုအရ တင္ျပမည္ဆိုပါက
စီလူ၀ီစ္ (Luwis)ေရး သားေသာ“The tribes of Burma” Burma research Journal No(4) စာအုပ္တြင္ ခ်င္းလူမို်းမ်ားသည္ မြန္ဂိုလိြဳက္အႏြယ္၀င္ မ်ားျဖစ္ေၾကာင္း၊ C.A Soppitt ေရးသားေသာ A short History of Kuki-Lusha စာအုပ္၊ Lt.col.J.Shakespear ေရးသားေသာ The lushai-Kuki Clan၊ Carry & H.N Tuck ေရးသားေသာ The Chin Hill ႏွင့္ F.K.Leman ေရးသားေသာ The strucrute of Chin society စာအုပ္မ်ားတြင္ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ တရုတ္ျပည္မွ ဆင္းသက္ လာၾကၿပီး တိဗက္ျမန္မာ အႏြယ္ဝင္မ်ားျဖစ္ ေၾကာင္း၊ ထို႕ျပင္ ခ်င္းအမ်ဳိးသား ထဲမွလည္း Pu Sing Khaw Khai ေရးသားေသာ “The Chin Their Name and Tradition စာအုပ္၊ (Central-CLCC Annual Magazine) စာအုပ္မွ ပါေမာကၡေဒါက္တာ ေအးေအးငြန္ ေရးသားေသာ ခ်င္းတို႕၏ မႈလဇာတိ ႏွင့္ မႈရင္းေဒသေဆာင္းပါး၊ Dr. Vum Son ေရးသားေသာ Zo History စာအုပ္ ႏွင့္ အျခားခ်င္းအမ်ဳိးသားေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွလည္း ခ်င္းလူမ်ဳိးတို႕သည္ တရုတ္ျပည္တိဗက္ေဒသမွ ဆင္းသက္လာၾကၿပီး မြန္ဂိုလိြဳက္ အႏြယ္ဝင္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္း တညီတညြတ္တည္း လက္ခံၾကသည္။
ျဗိတိသွ်စြယ္စံုက်မ္းေဖာ္ျပခ်က္အရတရုတ္ျပည္မွ ဆင္းသက္လာၾက သူမ်ားသည္ အုပ္စုေလးစုခဲြရာ အာလ္တိုက္ (Altaic) ေအာ္óတိ-အာရွတစ္ (Austro-Asiatic)၊ အင္-ယူရိုပီယန္ (Indo-Europe) နွင့္ ဆိုင္နို တိဗက္တန္ (Sino-Tibetan)မ်ားျဖစ္ၾကသည္။
ဆိုင္နိုတိဗက္တန္ အုပ္စုတြင္း၌ ဟန္-ခ်ဳိင္းနစ္ (Han-Chinese)၊ ဟီြ-ခ်ဳိင္းနစ္ (Hui-Chinese)၊ မယို-ရန္ (Miao-Yan)၊ ထိုင္း (Tai)၊ တိဗက္-ျမန္မာ (Tibet-Burma) ဟူ၍ ျပန္လည္ စိတ္ျဖာဆင္းသက္လာ ၾကသည္။ ျမန္မာ့သမိုင္းအဆုိအရ Tibeto-Burma အုပ္စု တြင္ ရခိုင္၊ ဗမာ၊ ခ်င္း၊ ကခ်င္၊ လားဟူ၊ လီဆူး၊ လိုလို မိုဆို၊ နာဂတို႕ပါ၀င္ၾကသည္။
၁၉၅၅ ခုနွစ္ အင္း၀ၿမဳိ႕သို့ အဂၤလိပ္ သံတမန္ၾကီး၏ အတြင္း၀န္အျဖစ္ လိုက္ပါလာ ေသာ ကပၸတိန္ ယူလီကမူ ခ်င္းႏွင့္လူရႈိင္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ အင္ဒိုခ်ဳိင္းနား အႏြယ္၀င္ မ်ားျဖစ္ၾကျပီး ကူကီး၊ နာဂ၊ ခ်င္းအႏြယ္၀င္ မ်ားျဖစ္ ၾကေၾကာင္း သိရိွရသည္ဟု ေရးသားထားပါသည္။
Dr. Vum Son. Zo History ေဖာ္ျပခ်က္အရ ခ်င္းစကားေျပာအုပ္စု တြင္ အရႈိ၊ ခ်ဳိး၊ ခူမီး၊ ကူကီး၊ လိုင္မီး၊ မီဇို၊ နာဂနွင့္ ဇိုမီး စသည္တို႕ ပါ၀င္ၾက သည္။
ခ်င္း အမ်ဳိးသားမ်ား အေျခခ် ေနထိုင္လာပံု
ခ်င္းလူမ်ဳိးတို႕သည္ တိဗက္တရုတ္နွင့္ ျမန္မာျပည္ဆံုရာ ဟူးေကာင္းခ်ဳိင့္၀ွမ္းသို႕ ေအဒီ (၄၀၀)တြင္ ေရာက္ရိွအ ေျခခ်ျပီး ျဖစ္သည္။
၁၁ရာစုတြင္ေရးသားေသာ ပုဂံေက်ာက္စာတြင္ ခ်င္း တို့ေနထိုင္ရာ ခ်င္းတြင္းျမစ္၀ွမ္းကို ေဖၚျပ ထားသည္။
ခ်င္းတို႕ သည္ ေအဒီ (၁၄)ရာစုမွ(၁၉)ရာစုအ တြင္းရွမ္း၊ မဏိပူနွင့္ ျမန္မာတို့ က်ဴးေက်ာ္ တိုက္ခိုက္မႈ ေၾကာင့္ ေဘးကင္းရာ ခ်င္းေတာင္ တန္းသို့ တ ျဖည္းျဖည္းေရြ႕ေျပာင္းေနထိုင္ခဲ့ရသည္။
ေအဒီ (၇၀၀)ခန့္တြင္ မံုရြာၿမဳိ႕၊ စစ္ကိုင္းၿမဳိ႕၊ ခ်င္းတြင္းျမစ္နွင့္ ဧရာ၀တီျမစ္ဆံုရာေဒသသို့ ေရာက္ရိွေနထိုင္ လာၾကသည္ကို ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈ အေမြအနွစ္ရွာေဖြသူမ်ားက ၁၉၇၂ ခုနွစ္တြင္ မံုရြာၿမဳိ႕အနီး၌ တူးေဖာ္ ရရိွေသာ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ား အသံုးအေဆာင္ျဖစ္သည့္ ေျပာင္ခိုင္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားသည္ ယမ္းဗူးနွင့္ ေျမအိုး အပိုင္းအစမ်ားအား ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္၎၊ ေအဒီ(၇၅၀)ခန့္က ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ “ခ်င္း” ဟူ ေသာ အသံုးအႏႈန္း သံုးစဲြခဲ့ျခင္း ကို ေထာက္ရႈ၍၎၊ ခ်င္းတြင္းျမစ္ဟူေသာ အေခၚအေ၀ၚသည္ပင္လွ်င္ ျမစ္ရိုးတ ေလွ်ာက္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ား ေနထိုင္ၾကျခင္းေၾကာင့္သာ ခ်င္းတြင္းျမစ္ဟု အမည္တြင္ ခဲ့ျခင္းျဖစ္ႏုိင္သည္။
ခ်င္းတြင္းခ်ဳိင့္၀ွမ္းတြင္ ခ်င္းဘုရား၊ ခ်င္းရြာ၊ ခ်င္းစု(ယေန႕စစ္ကိုင္း)စသျဖင့္ ယေန့တိုင္ ေတြ႕ရိွနိုင္ ပါသည္။ ေအဒီ(၈၀၀)သေရေခတၱရာၿမဳိ႕ ပ်က္သုန္းျပီးသည့္ေနာက္ ေအဒီ (၉၀၀)၌ လက္ရိွျမန္မာျပည္အတြင္း တန္ခိုး ၾသဇာၾကီးေသာ လူမ်ဳိးသံုးမ်ဳိးတို႕မွာ ဗမာျပည္အထက္ပိုင္းတြင္ ခ်င္းလူမို်း၊ အလယ္ပိုင္းတြင္ ပ်ဴလူမ်ဳိ႕နွင့္ ေအာက္ပိုင္း ပဲခူးေဒသတြင္ မြန္လူမ်ဳိးတို့ျဖစ္ၾကသည္။
ထို့ျပင္ ေအဒီ (၈၀၀-၈၅၀)ခန့္တြင္ ခ်င္းလူမ်ဳိးတခ်ဳိ႕တုိ႕သည္ ကေဘာ္ေဒသသို့ ေျပာင္းေရြ႕ ခဲ့ၾကသည္။
ေအဒီ(၁၃)ရာစုတြင္ ရွမ္းလူမ်ဳိးမ်ား ၀င္ေရာက္က်ဴးေက်ာ္ လာသျဖင့္ အေနာက္ဖက္ ေတာင္တန္းေဒသသို့ တက္ျပီး ေျပာင္းေရြ႕အေျခခ်ခဲ့သည္။
ခ်င္းတို႕သည္ ရွမ္းတို့က ၁၃၉၅ ခုနွစ္တြင္ ကေလးၿမဳိ႕ကို တည္ေထာင္ျပီးေနာက္ပိုင္း မွသာ ခ်င္းေတာင္သို့ အေျခခ်ေနထိုင္လာႀကသည္။
ခ်င္းပညာရွင္မ်ား၏ အဆိုအရ ခ်င္းတို့ ခ်င္းျပည္ကို အေျခခ်ေနထိုင္ၾကရာတြင္ က်င္ေႏြး(Ciin Nuai)ေဒသတြင္ ေနထိုင္ၾကသူမ်ား ကို ဇိုမီး၊ လိုင္လြန္ ေနထိုင္ၾကသူမ်ားကို လိုင္မီး၊ လိုကြ်မ္း (Lo Com) ေဒသတြင္ ေနထိုင္သူမ်ားမွာ မီဇိုမ်ဳိးႏြယ္စု မ်ား ျဖစ္လာၾက သည္။
ဖလမ္းၿမဳိ႕နယ္ထဲမွ Khualsim မ်ဳိးႏြယ္စုသည္ ေအဒီ ၁၅၇၀-၁၅၈၀ အတြင္း၊ Zahau မ်ဳိးႏြယ္စုသည္ ေအဒီ ၁၆၁၅-၁၆၄၀ အတြင္း အေျခခ်ခဲ့ၾကျပီး လိုင္မ်ဳိး ႏြယ္စုမ်ားသည္ လိုင္လြန္ဂူကို စြန္႕ခြါသြားၾကျပီး ေအဒီ ၁၆၇၅-၁၇၀၀ အတြင္း ဟားခါးနယ္သို့၎၊ ၎မွတဆင့္ ေအဒီ ၁၇၂၅-၁၇၆၀ အတြင္း ထန္တလန္နယ္သို့၎ အေျခခ်ေနထိုင္ၾကသည္ဟု S.ZaPeng ေရးသားထားသည္။
တခ်ဳိ႕မွာမူ ေတာင္ဖက္ႏွင့္ အေနာက္ေတာင္ဖက္သို့ ဆက္လက္ေျပာင္းေရြ႕ အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္။ ယခုခ်င္းျပည္နယ္တြင္ အဦးဆံုး အေျခခ်ေန ထိုင္ၾကသူမ်ားမွာ ခူမီး (သို႕) မရူ (Masho) မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ား ျဖစ္ၾကရာ လိုင္မီးမ်ဳိးႏြယ္စုမ်ား ေရာက္ရိွ လာေသာအခါ ေတာင္ဖက္သို့ ေျပာင္းေရြ႕ လာခဲ့ၾက သည္ဟု ေဒါက္တာ ၀ုန္ဆြန္ (Dr. Vum Son) က (Zo History) စာအုပ္တြင္ ေရးသား ထားသည္။
ပါေမာကၡ လုစ္ မွတ္တမ္းအရ (၁၆)ရာစုအတြင္း ခူမီးမ်ဳိးႏြယ္စု သည္ ယခုလက္ရိွ အေျခခ်ေန ထိုင္သည့္ အရပ္ ေဒသ၏ အေရွ႕ေျမာက္ဖက္ ေတာင္တန္းေဒသမ်ားတြင္ အေျခခ် ေန ထိုင္ခဲ့သည္။ ၿမဳိ႕ (Mara) မ်ဳိးႏြယ္စုသည္ (၁၄) ရာစုအတြင္ ရခိုင္မင္းအရိုက္အရာ ၌”ၿမဳိ”မင္းတပါး တင္ေျမာက္ ခဲ့ဘူး သည္ဟု ရခိုင္ရာဇာ၀င္က်မ္းမွာ ရိွခဲ့ဘူးသည္။
၎တို့သည္ ရခိုင္ျပည္နယ္အႏွံ႕အျပား စစ္တေကာင္း ေတာင္ တန္း ေဒသ (ဘဂၤလာ ေဒရွ္႕) မ်ားတြင္ အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္။
ခ်င္လဲန္သည္ ဧရာ၀တီျမစ္္ ႏွင့္ ခ်င္းတြင္းျမစ္အၾကားရိွေျမျပန္႕ ႏွင့္ ကုန္းျမင့္မ်ား အပါအ၀င္ ပတ္ကိြဳင္ (Patkai) ေတာင္တန္းမွ၊
ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ ႏိုက္ဂရိုက္ေရလက္ၾကား အထိ သြယ္ တန္းေန ေသာေတာင္မ်ား ပါ၀င္လ်က္ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာ နိုင္ငံ၏ အေနာက္ဖက္တြင္ တည္ရိွသည္။ တိုင္းနွင့္ ျပည္နယ္ မ်ားအားျဖင့္ ခ်င္းျပည္နယ္၊ စစ္ကိုင္းတိုင္း၊ မေကြးတိုုင္း၊ ပဲခူးတိုင္း၊ ဧရာ၀တီတိုင္းနွင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္မ်ားတြင္ အေျခခ်ေန ထိုင္ၾကသည္။
အိႏိၵယနိုင္ငံတြင္ မီဇိုးရမ္ျပည္နယ္၊ မဏိပူရျပည္နယ္၊ ထရိပူရျပည္နယ္၊ မက္ကလာ ယာျပည္ နယ္၊ အာသံျပည္ နယ္မ်ားတြင္ ပံ်႕ႏွံ႕ေနထိုင္ၾကသည္။ ဘဂၤလာေဒရွ့္နိုင္ငံရိွ စစ္တေကာင္းေတာင္ တန္းေဒသတြင္ ေနထိုင္ၾကသည္။ လူဦးေရ အားျဖင့္ နွစ္သန္းေက်ာ္ရိွ လိမ့္မည္ဟု ခန့္မွန္းသည္။
ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ စတင္ျဖစ္ေပၚလာပုံ
နယ္ခ်ဲ႕ အဂၤလိပ္မ်ားသည္ ျမန္မာနုိင္ငံကုိ ၁၈၈၅ခုနွစ္မွာ သိမ္းပုိက္ခဲ့ႀကျပီး ၁၁ နွစ္အႀကာ ၁၈၉၅ ခုနွစ္တြင္ ခ်င္းျပည္ေတာ္ကုိ ေရာက္ရွိလာႀကျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕သည္ ထုိကာလမွ အျမစ္တြယ္ သေႏၶတည္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
၁။ အဂၤလိပ္ေခတ္တြင္ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားဧ။္ လွဳပ္ရွားမွုထဲတြင္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားပညာေရး ဖြံ႕ျဖဳိးတုိးတက္ဖုိ႕အတြက္ ၁၉၁၈ ခုနွစ္တြင္ ေဖေဖာ၀ါရီလ (၂၀) ရက္ေန႕တြင္ ေကာ္မတီဖြဲ႕ခဲ့ႀကသည္။
၂။ ၁၉၄၀ ခုနွစ္ ေဖေဖာ၀ါရီလ (၂၀) ရက္ေန႕မွာ ပူး ၀မ္းသူးေမာင္ ဦးေဆာင္ေသာ ခ်င္းစည္းလုးံညီညြတ္ေရး ေကာ္မတီ နွင့္ လူထု ၁၀၀၀ ေက်ာ္ တုိ႕သည္ ကန္ပလက္ျမဳိ႕၊ ဒါဘားပြဲတြင္ သြားေရာက္ျပီး ခ်င္း လူမ်ဳိးမ်ား ေတာင္းဆုိမွုကုိ အဂၤလိပ္ အစုိးရက မလုိက္ေလ်ာ္သျဖင့္ ဆန္႕က်င္ ဆႏၵျပခဲ့ႀကသည္။
၁၉၄၇ခုနွစ္ ေဖေဖာ၀ါရီလ (၁၂)တြင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္ စည္းရုးံမွုျဖင့္ ျပည္ေထာင္ျမန္မာနုိင္ငံကုိ ေတာင္တန္းေဒသလူမ်ဳိးမ်ား နွင့္ ေျမျပန္႕ ဗမာမ်ား စုေပါင္းတည္ေထာင္နုိင္ခဲ့ပါသည္။ ခ်င္း လူမ်ဳိး ကုိယ္စလွယ္မ်ားမွာ ပူး ကီယုိမွုန္း (ဟားခါး)၊ ပူး လွဴရ္မွုန္း (ဖလမ္း)၊ ပူးေထာင္ဇခုပ္(တီးတိန္)တုိ႕ ပါ၀င္ခဲ့ႀကည္။ ၎ လုပ္ေဆာင္မွုေႀကာင့္ ၁၉၄၈ ခုနွစ္ ဇန္နန္၀ါရီလ (၄) ရက္ေန႕တြင္ ျမန္မာနုိင္ငံသည္ ျဗိတိသ်ွလက္ေအာက္ မွ လြတ္လပ္ေရးရရွိခဲ့သည္။
၁၉၄၇ ခုနွစ္ အေျခခံ ဥပေဒ အပိုဒ္ (၅) ခ်င္း၀ိေသသတုိင္း အခန္း ၁၉၆၊ ၁၉၇၊ ၁၉၈ အရ ခ်င္း ေကာင္စီ၊ ခ်င္းအတြင္း၀န္ရုးံ၊ ခ်င္းေရးရာ၀န္ႀကီးမ်ားရရွိလာသည္။ ခ်င္းေရးရာ၀န္ႀကီး႒ာနက ၁၉၄၈ ခုနွစ္ ဇန္နန္၀ါရီလ (၂၂)ရက္ေန႕တြင္ ခ်င္းေတာင္ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ဖြဲ႕႔စည္းဖုိ႕ ျမန္မာ ၀န္ႀကီးမ်ားထံသုိ႕ တင္ျပခဲ့ႀကသည္။ ထုိေႀကာင့္ ၁၉၄၈ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၅)ရက္ေန႕တြင္ ခ်င္းေတာင္ စုံစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ ကုိ ဖြဲ႕စည္းနုိင္ခဲ့ႀကသည္။ ၎ ေကာ္မရွင္တြင္ ပူး ၀မ္းသူးေမာင္၊ ဦး စည္သူေမာင္၊ ဦး စုိး၀င္း မ်ားပါ၀င္ခဲ့သည္။ ေကာ္မရွင္၏ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ခ်င္းျပည္ေတာ္ အတြင္းမွာ တုိက္သူႀကီးမ်ား စိတ္ထားမ်ားကုိ သိရွိဖုိ႕နွင့္ ၎တုိ႕ အခြန္ေကာက္ခံမွုမ်ားကုိ ပေပ်ာက္ေစဖုိ႕အတြက္ လွဳ႕ေဆာ္ခဲ့ေသာသူမ်ား စိတ္ထားကုိ ေလ့လာသုးံသပ္ဖုိ႕ ျဖစ္ပါသည္။
ေကာ္မရွင္က ေလ့လာမွု ေဆာင္ရြက္ေနဆဲမွာပင္ ၁၉၄၈ ခုနွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီ (၁၉ရက္ေန႕ မွ ၂၂ ရက္ေန႕) အထိ ဖလမ္းျမိဳ႕တြင္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားညီလာခံကုိ က်င္းပျပဳလုပ္ခဲ့ႀကသည္။ ခ်င္းအမ်ဳိးသား ၅၀၀၀ ေက်ာ္တက္ေရာက္နုိင္ခဲ့ႀကတဲ့ သမိုင္း၀င္ ညီလာခံျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ၎တုိ႕ ဆုးံျဖတ္ခ်က္မ်ားထဲမွ ေဖေဖာ္၀ါရီ (၂၀) ၇က္ေန႕တြင္ ခ်မွတ္ခဲ့ႀကေသာ အမွတ္(၄)သည္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ ျဖစ္ေပၚေစခဲ့သည္႕ အေႀကာင္းတရား ျဖစ္လာခဲ့ပါသည္။ ထုိ ဆုးံျဖတ္ခ်က္မွာ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ားသည္ တုိက္သူႀကီး အုပ္ခ်ဳပ္မွုကုိ ဖ်က္သိမ္းျပီး ေကာင္စီစနစ္အုပ္ခ်ဳပ္ႀကရန္ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ခ်င္းေရးရာေကာင္စီက ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ား ဒီမုိကေရစီ အုပ္ခ်ဳပ္မွုစနစ္ကုိ က်င့္သုးံနုိင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္ခဲ့ႀကရာ ၁၉၄၉ခုနွစ္ ေအာက္တုိလာ (၁၂) ၇က္ေန႕တြင္ ခ်င္း အက္ဥပေဒကုိ လြတ္ေတာ္ ပါလီမန္မွာ အတည္ျပဳနုိင္ခဲ့ႀကသည္။
ထုိ႕ေႀကာင့္ ခ်င္း ေရးရာေကာ္မတီက
ပထမဦးဆုးံ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ကုိ ၁၉၅၁ ခုနွစ္တြင္ မင္းတပ္ျမဳိ႕၌ က်င္းပျပဳလုပ္ခဲ့ႀကရာ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏု ကုိယ္တုိင္နွင့္ အျခား ၀န္ႀကီးမ်ား အားေပး တက္ေရာက္ခဲ့ႀကသည္။ ၁၉၅၆ ခုနွစ္တြင္ ခ်င္းေကာင္စီ ဥကၠ႒ ပူး ဇဟရဲလ်န္က ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕ကုိ ဒီဇင္ဘာ (၄)ရက္ေန႕သုိ႕ ေျပာင္းေရြ႕ခဲ့သည္။
ခ်င္း အမ်ဳိးသားမ်ားက သေဘာမတူသျဖင့္ ၁၉၆၆ ခုနွစ္ ေဖေဖာ၀ါရီ လ (၂၀) ရက္ေန႕တြင္ ၁၈ ႀကိမ္ေျမာက္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ကုိ မင္းတပ္ျမဳိ႕ ပါတီ ယူနစ္ အေဆာက္အအုံ၌ က်င္းပခဲ့ႀကသည္။ တုိင္းခ်ဳပ္(၃) စည္းရုးံေရးမွဴး ဦးျမင့္သိန္းက ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕ကုိ ခ်င္း ၀ိေသသတုိင္းေန႕ အျဖစ္ က်င္းပရန္ စည္းရံုးေရး၀င္ခဲ့သျဖင့္ ၁၉၆၆ ေဖ ၂၀ မွာပင္ ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕ကုိ ခ်င္း ၀ိေသသတုိင္း အျဖစ္ က်င္းပရန္ ဆုးံျဖတ္ခ်က္ ခ်ခဲ့ႀကသည္။
ထုိဆုးံျဖတ္ခ်က္ကုိ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ားက သေဘာမတူခဲ့ေသာေႀကာင့္ ခ်င္းေကာင္စီ ရုးံစာအမွတ္ ရက(၂၉) နံပါတ္ ၄(၁)၊ ရက္စြဲ ၁၁၊၀၇၊၁၉၆၆ ျဖင႔္၊ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီရုးံခ်ဳပ္သုိ႔(စာအမွတ္ ဥဆ(၁၅) ဘ/၆၆၊ ရက္စြဲ ၂၅၊ ၁၁၊ ၁၉၆၆) ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕ အျဖစ္ ျပန္လည္ ေခၚဆုိဖုိ႔အတြက္ စာေရးသား ေပးပုိ႕ခဲ့ ႀကပါသည္။
ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီရုးံက ျပန္ပုိ႕ေပးတဲ့ စာကုိ ခ်င္းဦးစီရုးံ အဖြဲ႕က ရက္စြဲ (၀၉၊ ၀၁၊ ၁၉၆၇)ပါ၊ စာအမွတ္ ရက(၂၉) နံပါတ္ ၄။ (၂)ျဖင့္ ခ်င္းျပည္ အတြင္းရွိ အစုိးရ ရုးံမ်ား၊ မႏၱာေလး အတြင္း၀န္ရုးံ၊ ျပန္ႀကားေရးရုးံ၊ နွင့္ ျမန္မာ ရုပ္ျမင္သံႀကား ေရဒီယုိျဖင့္ ေဖေဖာ၀ါရီ(၂၀)ရက္ေန႕သည္ ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕ ျဖစ္ေႀကာင္းေႀကညာ ေပးပါရန္ ေမတၱာရပ္ခံ ေတာင္းဆုိ ခဲ့ႀကပါသည္။ ၁၉၈၆ခုနွစ္တြင္ ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕ နွင့္ ခ်င္း ျပည္နယ္ေန႕ ျပသနာ ေပၚလာပါသည္။
ပူးမာန္တလိန္း (မတူပီ)က ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ကုိ ခ်င္း ျပည္ေန႕အျဖစ္ ေျပာင္းလဲက်င္းပဖုိ႕ သေဘာမတူေႀကာင္း ပါတီရုးံခ်ဳပ္သုိ႕ စာေရးသား ေပးပုိ႕ ခဲ့ပါသည္။ ျမန္မာ ဆုိရွယ္လစ္ပါတီရုးံခ်ဳပ္က ျမန္မာနုိင္ငံ လူမ်ဳိးမ်ားအႀကား ျပသနာ မျဖစ္ေစလုိူ၍ ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕အျဖစ္ က်င္းပရန္ သေဘာတူေပးခဲ့ႀကသည္။
သုိ႕ေသာ္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ က်င္းပဖုိ႕ရန္ ျပည္သူမ်ားထံမွ အခေႀကးမေကာက္ရန္ ေတာင္းဆုိခဲ့ႀကသည္။
ခ်င္းျပည္ကုိ လြတ္လပ္ေရးရခါစတြင္ ခ်င္း၀ိေသသတုိင္း အျဖစ္ ထားရွိခဲ့ႀကျပီး ၁၉၇၄ခုႏွစ္ အမွတ္ (၃၀)(ခ) အရ ခ်င္းျပည္နယ္အျဖစ္သုိ႕ ၀၄၊ဇန္၊ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္တြင္ ေျပာင္းလဲေခၚဆုိရန္ခ်မွန္ခဲ့ႀကသည္။
ဒါေႀကာင့္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ နွင့္ ခ်င္း ျပည္နယ္ေန႕သည္ သီးျခားစီ ျဖစ္ေနေႀကာင္းေတြ႕ရွိနုိင္ပါသည္။
ထုိ႕အျပင္ ခ်င္းျပည္နယ္ေန႕သည္ ဘယ္အမ်ဳိးသားမဆုိ ခ်င္းျပည္နယ္အတြင္း၌ ေနထုိင္ေသာ လူမ်ဳိးအားလုးံနွင့္သာ သက္ဆုိင္ျပီး ခ်င္းျပည္နယ္ ျပင္ပ( အျခားတုိင္းနွင့္ ျပည္နယ္၊ နုိင္ငံျခား)၌ ေရာက္ရွိေသာ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ား နွင့္ မသက္ဆုိင္ေႀကာင္း ေဖာ္ညြန္းေနပါသည္။ ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕သည္ ခ်င္း အမ်ဳိးသားမ်ားနွင့္သာ သက္ဆုိင္ျပီး ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ား ဘယ္ ကမၻာမွာ ေနေန၊ ဘယ္နုိင္ငံ ေရာက္ေရာက္၊ ဘယ္ တုိင္း နွင့္ ျပည္နယ္မွာပဲ ရွိရွိ၊ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕သည္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ားနွင့္ သက္ဆုိင္ေႀကာင္း ေဖာ္ညြန္းေနပါသည္။
ဒီလုိ အဓိပၸါယ္ သက္ေရာက္မွုကုိ သိေသာ ျမန္မာ စစ္တပ္အစုိးရကလည္း တစ္ခါ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ကုိ ကန္႕ကြက္ျပီး ခ်င္းျပည္နယ္ေန႕ အျဖစ္ အတင္း က်င္းပျပဳလုပ္ခုိင္းေနရာ ခ်င္း တကၠသုိလ္ ေက်ာင္းသားမ်ားနွင့္ ျပင္ပ ေရာက္ခ်င္း လူမ်ဳိးမ်ားကသာ ဆယ္စုတစ္၀က္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕အျဖစ္ က်င္းပနုိင္ခဲ့ႀကျပီး ခ်င္းျပည္နယ္နွင့္ အျခား ျပည္တြင္း ေနရာမ်ားတြင္ ခ်င္းျပည္ေန႕ အျဖစ္က်င္းပ ျပဳလုပ္ခဲ့ႀကပါသည္။
သုိ႕ေသာ္ ၂၀၁၂ ခုနွစ္သုိ႕ ေရာက္လာေသာအခါ ခ်င္း ေတာ္လွန္ေရး တပ္ဦးနွင့္ ျမန္မာ ႀကားကာလ အစုိးရတုိ႕ ျငီမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲတြင္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ကုိ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ အျဖစ္ ျပန္လည္က်င္းပဖုိ႔ ေတာင္းဆုိခဲ့ရာ သေဘာတူ ခဲ့ႀကသည္။
ယေန႕ အခ်ိန္တြင္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ကုိ ခ်င္းလူမ်ဳိးတုိင္းက ခ်င္း လူမ်ဳိးျဖစ္ေႀကာင္း ဂုဏ္ယူ ၀မ္းေျမာက္စြာနဲ႕ က်င္းပနုိင္ခဲ့ပါျပီ။
ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕ဟာဆုိရင္ ဆူးပင္မ်ားႀကားမွ ရွင္သန္ခဲ့ျပီး ခက္ခဲႀကမ္းတမ္းေသာ သမုိင္းခရီးကုိ နင္းေလ်ွာက္လာခဲ့ပါသည္။ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႔ေႀကာင့္ ဒုကၡေရာက္ ေထာင္က် ေနခဲ့ေသာ ခ်င္း မ်ဳိးခ်စ္ လူႀကီး၊ လူငယ္ မ်ား၏ ႀကဳိးပမ္းမွုေႀကာင့္ ျဖစ္တည္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
နိဂုးံ
လူမ်ဳိးတုိင္းမွာ အမ်ဳိးသားေန႕ဆုိတာ ရွိခဲ့ႀကပါသည္။ ခ်င္းသည္ နယ္ေျမ အမည္ နာမ မဟုတ္ပါ။ ခ်င္းသည္ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိး ျဖစ္ပါသည္။
ေတာ္လွန္ေရးဆုိတာ အခ်ိန္တုိင္း၊ ေနရာတုိင္း၊ နွလုးံသားတုိင္းမွာ ျဖစ္ေပၚနုိင္ပါသည္။
ယေန႕ ၂၀၁၄ ခုနွစ္ ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕မွာ ခ်င္းအမ်ဳိးသားျဖစ္ရတာ ဂုဏ္ယူျပီး ခ်င္းအမ်ဳိးသား အားလုးံစည္းလုးံမွုကုိ လုိလားေသာသူမ်ားျဖစ္ႀကပါသည္။
စင္ကာပူ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ားသည္ ေမြးရပ္ေျမ ခ်င္းျပည္ေတာ္နွင့္ ေ၀းကြာလွ်က္ေနခဲ့ႀကပါသည္။
သုိ႕ေသာ္ က်ေတာ္တုိ႕သည္ ခ်င္းအမ်ဳိးသား၊ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ား ျဖစ္ေသာေႀကာင့္ ဘယ္ ေနရာမွာပဲ ေနေန၊ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕သည္ က်ေတာ္တုိ႕၏ အမ်ဳိးသားေန႕ျဖစ္သည္ကုိ နားလည္ႀကေသာ သူမ်ားျဖစ္ေသာေႀကာင့္ အင္မတန္ အားရ ေက်နပ္ စရာေကာင္းပါသည္။
ခ်င္း လူမ်ဳိးမ်ား ခ်င္းျပည္ေတာ္ တုိးတက္ဖုိ႕အလုိ႕ငွာ စည္းလုးံ ညီညြတ္ႀကဖ္႔ုိ လုိပါသည္။
ယေန႕ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕မွာ ခ်င္း အမ်ဳိးသားထံသုိ႕ လက္ေဆာင္စကား ပါးခဲ့ခ်င္ကေတာ့ ေရႊမွုန္႕အနည္းငယ္ ရနုိင္ဖုိ႕ အတြက္ တန္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ေျမသားမ်ားကုိ လြင့္ပစ္ ရပါသည္။
သုိ႕ေသာ္ က်ေတာ္တုိ႕ရွာေဖြေနတာ ေျမသားေတြ မဟုတ္ပါဘူးံ။ ေရႊေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေတာ္တုိ႕ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ား အျဖစ္ ခံယူႀကျပီးျဖစ္ပါသည္။ က်ေတာ္တုိ႕ရွာေဖြေနတာ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ား အားလုးံ စည္းလုးံဖုိ႕ျဖစ္ပါသည္။
ဒါေႀကာင့္ ငါတုိ႕ရဲ႕ ေထာင္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ မတူညီမွုေတြကုိ က်ေတာ္တုိ႕ လြင့္ပစ္ရပါမည္။
က်ေတာ္တုိ႕ ရွာေဖြေနတာ က်ေတာ္တုိ႕ရဲ႕ ျခားနားခ်က္ေတြ၊ မတူညီမွုေတြ မဟုတ္ပါ။
ငါတုိ႕ရဲ႕ ေနာက္ခံသမုိင္း ယဥ္ေက်းမွုမ်ား သက္ေသျပေနခဲ့တဲ့ ငါတုိ႕ရဲ႕ တူညီမွုေတြကုိ ေရႊထက္ တန္ဖုိးရွိတဲ့ စည္းလုးံညီညြတ္မွု ျဖစ္လာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးဖုိ႕ ျဖစ္ပါသည္။ ခ်င္း အမ်ဳိးသားတုိင္းရဲ႕ စိတ္နွလုးံထဲမွာ က်ေတာ္တုိ႕ ေရႊကုိ ေနတာပါ။
ေျမသားကုိ ရွာေဖြတာမဟုတ္ပါဆုိတာ အျမဲ သတိရႀကဖုိ႕ လက္ေဆာင္စကားပါးခဲ့ခ်င္ပါသည္။
Ref:
_ Chin National Day Golden Jubilee Magazine,
_ Zo Thang Siamsin (2010 kum, CND biachimmi)
_Religion and Politics among the Chin People in Burma (1896-1949) by Dr L.H Sakhong
_Zo History by Dr Vom Son,
_Ancient Chin History By Ro Sang
_Chinland Constitution Draft (4)
.
ဆလုိင္း နီ ပဲန္း လိန္း @ ဆလုိင္း ဆြမ္းေသ်ွာင္း ေရးသားသည္။
ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ားသည္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႔ကုိ ၁၉၅၁ခုနွစ္က စျပီး အျမတ္တနုိ္း က်င္းပျပဳလုပ္လာခဲ့ႀကရာ ၂၀၁၄ ခုနွစ္တြင္ (၆၆) ႀကိမ္ေျမာက္ ရွိခဲ့ျပီျဖစ္ပါသည္။
-
၆၆နွစ္ကာလ အတြင္းမွာ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕သည္အခက္အခဲမ်ားစြာႀကားမွာ ခ်င္း အမ်ဳိးသားမ်ားဧ။္ စိတ္ဓါတ္ထက္သန္မွုေႀကာင့္ ဆက္လက္ ရွင္သန္ လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အဘယ္ေႀကာင့္ဆုိေသာ္ ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕သည္ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားဧ။္ စည္းလုးံျခင္းကုိ ေဖာ္ေဆာင္ေသာ ေန႕ျဖစ္ေသာေႀကာင့္ျဖစ္ပါသည္။
ခ်င္းသည္ အမ်ဳိးသား နာမည္အျဖစ္ တည္ျမဲေနမွာကုိ မလုိလားေသာ သူေတြေႀကာင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိး ေနွာင့္ယွက္ ဖ်က္ဆီးရန္ ႀကဳိးပမ္းေနႀကသည္။ ခ်င္းျပည္ေနေန႕ အျဖစ္ က်င္းပဖုိ႕ ႀကဳိးပမ္းေနႀကသည္။ သိ႔ုေသာ္ ခ်င္း လူမ်ဳိးမ်ား သည္ မတရား အနုိင္ယူမွုကုိ ေအာက္က် မခံပဲ ဆက္လက္ႀကဳိးပမ္း ေနခဲ့ႀကရာ ယေန႕တြင္မွု ခ်င္းသည္ ကမၻာ့အလယ္မွာ အမ်ဳိးသားနာမည္ အျဖင့္ ဂုဏ္ယူစြာနဲ႕ ရပ္တည္နုိင္ခဲ့ျပီျဖစ္ပါသည္။
ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕၏ အနွစ္သာရ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕သမုိင္းကုိ ျပန္ႀကည္႔လ်ွင္၊ ၎၏္ အနွစ္သာရသည္ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ား ကုိယ့္ မ်ဳိးႏြယ္စု အသီးသီးအတြက္ ေကာင္းမြန္ျပီး အျမတ္ရွိေသာ တုိက္သူႀကီး အုပ္ခ်ဳပ္မွု နိဂုးံခ်ဳပ္ေစျပီး တုိ႕အားလုးံ သည္ ေနာက္ခံသမိုင္း၊ ယဥ္ေက်းမွုမ်ား ေထာက္ရွဳလွ်င္ တူညီေသာ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးျဖစ္ေႀကာင္း၊ ငါတုိ႕သည္ တစ္လုးံတည္းနွင့္ ေရးသားေသာ ခ်င္းလူမ်ဳိးျဖစ္ေႀကာင္း ႏွင့္ ထုိခ်င္း ဆုိတဲ့လူမ်ဳိးအားလုးံအတြက္ အက်ဳိးရွိမည္႕ ေကာင္စီအုပ္ခ်ဳပ္မွုစနစ္သုိ႕ စျပီး အသြင္းေျပာင္းသည္႕ ေန႕ျဖစ္ပါသည္။
ခ်င္းေနာက္ခံသမုိင္း
ခ်င္းလူမ်ဳိးသမိုင္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ျပန္ႀကည္႕လွ်င္ ခ်င္းတို႕ စတင္ေပါက္ဖြားရာ မူရင္းေဒသနွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ အယူအဆ အမ်ဳိးမ်ဳိးရိွခဲ့ႀကသည္။ တခ်ဳိ႕က ခ်င္လံုမွ စတင္ ေပါက္ဖြားဆင္း သက္လာခဲ့သည္ ဟူ၍၎၊ တခ်ဳိ႕က တရုတ္ျပည္ ခ်င္မင္းဆက္မွ ဆင္းသက္လာသည္ဟူ၍ ၎ ယူဆခဲ့ၾကသည္။
သို့ေသာ္လည္း သမိုင္းပါေမာကၡ လုစ္ Groden Luce ေဒါက္တာသန္းထြန္း တို႕ကမူ အေရွ့ေတာင္အာရွသားတို့သည္ တိဗက္ျမန္မာအုပ္စုမွ ဆင္းသက္လာၾကျပီး တိဗက္ျမန္မာတို့မွာ တရုတ္ျပည္ရိွ ခီ်ယန္ Chi-an အႏြယ္၀င္ျဖစ္သည္ဟု ဆိုၾကသည္။
ခ်င္းတို့မွာ တိဗက္ ျမန္မာအႏြယ္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ခ်င္းတို႕ မူရင္းေဒသမွာ ခီ်ယန္တို႕ ေနထိုင္ရာ တရုတ္ျပည္ ကန္စု Kansu ေဒသျဖစ္ခဲ့ သည္။
ဘီစီ (၂၀၀၀)ခန့္တြင္ တရုတ္ တို႕က မၾကာခဏ၀င္ေရာက္ က်ဴးေက်ာ္ တိုက္ခိုက္သျဖင့္ ေတာင္ဖက္သို႕ တျဖည္းျဖည္း ေရြ႕ေျပာင္း လာခဲ့ ၾကသည္။
တခ်ဳိ႕သည္ တိဗက္မွာ ေနထိုင္ၾကျပီး တခ်ဳိ႕မွာ ေရႊလီ ျမစ္၊ သံလြင္ျမစ္၊ ယူနန္ျပည္နယ္ မ်ားမွာ၎၊ တခ်ဳိ႕မွာဟူး ေကာင္း ေတာင္ၾကားမွ ျမန္မာျပည္သို့ ဆင္းသက္လာၾက သည္ဟု ဆိုၾကသည္။
ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ မြန္ဂိုလိြဳက္အႏြယ္၀င္မ်ား ျဖစ္ၾက ေၾကာင္းကို ေရွးေဟာင္းပစၥည္း အေမြအ နွစ္ရွာ ေဖြ ၾကသူမ်ားနွင့္ သမိုင္းသုေတသီမ်ား အဆိုအရ တင္ျပမည္ဆိုပါက
စီလူ၀ီစ္ (Luwis)ေရး သားေသာ“The tribes of Burma” Burma research Journal No(4) စာအုပ္တြင္ ခ်င္းလူမို်းမ်ားသည္ မြန္ဂိုလိြဳက္အႏြယ္၀င္ မ်ားျဖစ္ေၾကာင္း၊ C.A Soppitt ေရးသားေသာ A short History of Kuki-Lusha စာအုပ္၊ Lt.col.J.Shakespear ေရးသားေသာ The lushai-Kuki Clan၊ Carry & H.N Tuck ေရးသားေသာ The Chin Hill ႏွင့္ F.K.Leman ေရးသားေသာ The strucrute of Chin society စာအုပ္မ်ားတြင္ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ တရုတ္ျပည္မွ ဆင္းသက္ လာၾကၿပီး တိဗက္ျမန္မာ အႏြယ္ဝင္မ်ားျဖစ္ ေၾကာင္း၊ ထို႕ျပင္ ခ်င္းအမ်ဳိးသား ထဲမွလည္း Pu Sing Khaw Khai ေရးသားေသာ “The Chin Their Name and Tradition စာအုပ္၊ (Central-CLCC Annual Magazine) စာအုပ္မွ ပါေမာကၡေဒါက္တာ ေအးေအးငြန္ ေရးသားေသာ ခ်င္းတို႕၏ မႈလဇာတိ ႏွင့္ မႈရင္းေဒသေဆာင္းပါး၊ Dr. Vum Son ေရးသားေသာ Zo History စာအုပ္ ႏွင့္ အျခားခ်င္းအမ်ဳိးသားေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွလည္း ခ်င္းလူမ်ဳိးတို႕သည္ တရုတ္ျပည္တိဗက္ေဒသမွ ဆင္းသက္လာၾကၿပီး မြန္ဂိုလိြဳက္ အႏြယ္ဝင္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္း တညီတညြတ္တည္း လက္ခံၾကသည္။
ျဗိတိသွ်စြယ္စံုက်မ္းေဖာ္ျပခ်က္အရတရုတ္ျပည္မွ ဆင္းသက္လာၾက သူမ်ားသည္ အုပ္စုေလးစုခဲြရာ အာလ္တိုက္ (Altaic) ေအာ္óတိ-အာရွတစ္ (Austro-Asiatic)၊ အင္-ယူရိုပီယန္ (Indo-Europe) နွင့္ ဆိုင္နို တိဗက္တန္ (Sino-Tibetan)မ်ားျဖစ္ၾကသည္။
ဆိုင္နိုတိဗက္တန္ အုပ္စုတြင္း၌ ဟန္-ခ်ဳိင္းနစ္ (Han-Chinese)၊ ဟီြ-ခ်ဳိင္းနစ္ (Hui-Chinese)၊ မယို-ရန္ (Miao-Yan)၊ ထိုင္း (Tai)၊ တိဗက္-ျမန္မာ (Tibet-Burma) ဟူ၍ ျပန္လည္ စိတ္ျဖာဆင္းသက္လာ ၾကသည္။ ျမန္မာ့သမိုင္းအဆုိအရ Tibeto-Burma အုပ္စု တြင္ ရခိုင္၊ ဗမာ၊ ခ်င္း၊ ကခ်င္၊ လားဟူ၊ လီဆူး၊ လိုလို မိုဆို၊ နာဂတို႕ပါ၀င္ၾကသည္။
၁၉၅၅ ခုနွစ္ အင္း၀ၿမဳိ႕သို့ အဂၤလိပ္ သံတမန္ၾကီး၏ အတြင္း၀န္အျဖစ္ လိုက္ပါလာ ေသာ ကပၸတိန္ ယူလီကမူ ခ်င္းႏွင့္လူရႈိင္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ အင္ဒိုခ်ဳိင္းနား အႏြယ္၀င္ မ်ားျဖစ္ၾကျပီး ကူကီး၊ နာဂ၊ ခ်င္းအႏြယ္၀င္ မ်ားျဖစ္ ၾကေၾကာင္း သိရိွရသည္ဟု ေရးသားထားပါသည္။
Dr. Vum Son. Zo History ေဖာ္ျပခ်က္အရ ခ်င္းစကားေျပာအုပ္စု တြင္ အရႈိ၊ ခ်ဳိး၊ ခူမီး၊ ကူကီး၊ လိုင္မီး၊ မီဇို၊ နာဂနွင့္ ဇိုမီး စသည္တို႕ ပါ၀င္ၾက သည္။
ခ်င္း အမ်ဳိးသားမ်ား အေျခခ် ေနထိုင္လာပံု
ခ်င္းလူမ်ဳိးတို႕သည္ တိဗက္တရုတ္နွင့္ ျမန္မာျပည္ဆံုရာ ဟူးေကာင္းခ်ဳိင့္၀ွမ္းသို႕ ေအဒီ (၄၀၀)တြင္ ေရာက္ရိွအ ေျခခ်ျပီး ျဖစ္သည္။
၁၁ရာစုတြင္ေရးသားေသာ ပုဂံေက်ာက္စာတြင္ ခ်င္း တို့ေနထိုင္ရာ ခ်င္းတြင္းျမစ္၀ွမ္းကို ေဖၚျပ ထားသည္။
ခ်င္းတို႕ သည္ ေအဒီ (၁၄)ရာစုမွ(၁၉)ရာစုအ တြင္းရွမ္း၊ မဏိပူနွင့္ ျမန္မာတို့ က်ဴးေက်ာ္ တိုက္ခိုက္မႈ ေၾကာင့္ ေဘးကင္းရာ ခ်င္းေတာင္ တန္းသို့ တ ျဖည္းျဖည္းေရြ႕ေျပာင္းေနထိုင္ခဲ့ရသည္။
ေအဒီ (၇၀၀)ခန့္တြင္ မံုရြာၿမဳိ႕၊ စစ္ကိုင္းၿမဳိ႕၊ ခ်င္းတြင္းျမစ္နွင့္ ဧရာ၀တီျမစ္ဆံုရာေဒသသို့ ေရာက္ရိွေနထိုင္ လာၾကသည္ကို ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈ အေမြအနွစ္ရွာေဖြသူမ်ားက ၁၉၇၂ ခုနွစ္တြင္ မံုရြာၿမဳိ႕အနီး၌ တူးေဖာ္ ရရိွေသာ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ား အသံုးအေဆာင္ျဖစ္သည့္ ေျပာင္ခိုင္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားသည္ ယမ္းဗူးနွင့္ ေျမအိုး အပိုင္းအစမ်ားအား ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္၎၊ ေအဒီ(၇၅၀)ခန့္က ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ “ခ်င္း” ဟူ ေသာ အသံုးအႏႈန္း သံုးစဲြခဲ့ျခင္း ကို ေထာက္ရႈ၍၎၊ ခ်င္းတြင္းျမစ္ဟူေသာ အေခၚအေ၀ၚသည္ပင္လွ်င္ ျမစ္ရိုးတ ေလွ်ာက္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ား ေနထိုင္ၾကျခင္းေၾကာင့္သာ ခ်င္းတြင္းျမစ္ဟု အမည္တြင္ ခဲ့ျခင္းျဖစ္ႏုိင္သည္။
ခ်င္းတြင္းခ်ဳိင့္၀ွမ္းတြင္ ခ်င္းဘုရား၊ ခ်င္းရြာ၊ ခ်င္းစု(ယေန႕စစ္ကိုင္း)စသျဖင့္ ယေန့တိုင္ ေတြ႕ရိွနိုင္ ပါသည္။ ေအဒီ(၈၀၀)သေရေခတၱရာၿမဳိ႕ ပ်က္သုန္းျပီးသည့္ေနာက္ ေအဒီ (၉၀၀)၌ လက္ရိွျမန္မာျပည္အတြင္း တန္ခိုး ၾသဇာၾကီးေသာ လူမ်ဳိးသံုးမ်ဳိးတို႕မွာ ဗမာျပည္အထက္ပိုင္းတြင္ ခ်င္းလူမို်း၊ အလယ္ပိုင္းတြင္ ပ်ဴလူမ်ဳိ႕နွင့္ ေအာက္ပိုင္း ပဲခူးေဒသတြင္ မြန္လူမ်ဳိးတို့ျဖစ္ၾကသည္။
ထို့ျပင္ ေအဒီ (၈၀၀-၈၅၀)ခန့္တြင္ ခ်င္းလူမ်ဳိးတခ်ဳိ႕တုိ႕သည္ ကေဘာ္ေဒသသို့ ေျပာင္းေရြ႕ ခဲ့ၾကသည္။
ေအဒီ(၁၃)ရာစုတြင္ ရွမ္းလူမ်ဳိးမ်ား ၀င္ေရာက္က်ဴးေက်ာ္ လာသျဖင့္ အေနာက္ဖက္ ေတာင္တန္းေဒသသို့ တက္ျပီး ေျပာင္းေရြ႕အေျခခ်ခဲ့သည္။
ခ်င္းတို႕သည္ ရွမ္းတို့က ၁၃၉၅ ခုနွစ္တြင္ ကေလးၿမဳိ႕ကို တည္ေထာင္ျပီးေနာက္ပိုင္း မွသာ ခ်င္းေတာင္သို့ အေျခခ်ေနထိုင္လာႀကသည္။
ခ်င္းပညာရွင္မ်ား၏ အဆိုအရ ခ်င္းတို့ ခ်င္းျပည္ကို အေျခခ်ေနထိုင္ၾကရာတြင္ က်င္ေႏြး(Ciin Nuai)ေဒသတြင္ ေနထိုင္ၾကသူမ်ား ကို ဇိုမီး၊ လိုင္လြန္ ေနထိုင္ၾကသူမ်ားကို လိုင္မီး၊ လိုကြ်မ္း (Lo Com) ေဒသတြင္ ေနထိုင္သူမ်ားမွာ မီဇိုမ်ဳိးႏြယ္စု မ်ား ျဖစ္လာၾက သည္။
ဖလမ္းၿမဳိ႕နယ္ထဲမွ Khualsim မ်ဳိးႏြယ္စုသည္ ေအဒီ ၁၅၇၀-၁၅၈၀ အတြင္း၊ Zahau မ်ဳိးႏြယ္စုသည္ ေအဒီ ၁၆၁၅-၁၆၄၀ အတြင္း အေျခခ်ခဲ့ၾကျပီး လိုင္မ်ဳိး ႏြယ္စုမ်ားသည္ လိုင္လြန္ဂူကို စြန္႕ခြါသြားၾကျပီး ေအဒီ ၁၆၇၅-၁၇၀၀ အတြင္း ဟားခါးနယ္သို့၎၊ ၎မွတဆင့္ ေအဒီ ၁၇၂၅-၁၇၆၀ အတြင္း ထန္တလန္နယ္သို့၎ အေျခခ်ေနထိုင္ၾကသည္ဟု S.ZaPeng ေရးသားထားသည္။
တခ်ဳိ႕မွာမူ ေတာင္ဖက္ႏွင့္ အေနာက္ေတာင္ဖက္သို့ ဆက္လက္ေျပာင္းေရြ႕ အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္။ ယခုခ်င္းျပည္နယ္တြင္ အဦးဆံုး အေျခခ်ေန ထိုင္ၾကသူမ်ားမွာ ခူမီး (သို႕) မရူ (Masho) မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ား ျဖစ္ၾကရာ လိုင္မီးမ်ဳိးႏြယ္စုမ်ား ေရာက္ရိွ လာေသာအခါ ေတာင္ဖက္သို့ ေျပာင္းေရြ႕ လာခဲ့ၾက သည္ဟု ေဒါက္တာ ၀ုန္ဆြန္ (Dr. Vum Son) က (Zo History) စာအုပ္တြင္ ေရးသား ထားသည္။
ပါေမာကၡ လုစ္ မွတ္တမ္းအရ (၁၆)ရာစုအတြင္း ခူမီးမ်ဳိးႏြယ္စု သည္ ယခုလက္ရိွ အေျခခ်ေန ထိုင္သည့္ အရပ္ ေဒသ၏ အေရွ႕ေျမာက္ဖက္ ေတာင္တန္းေဒသမ်ားတြင္ အေျခခ် ေန ထိုင္ခဲ့သည္။ ၿမဳိ႕ (Mara) မ်ဳိးႏြယ္စုသည္ (၁၄) ရာစုအတြင္ ရခိုင္မင္းအရိုက္အရာ ၌”ၿမဳိ”မင္းတပါး တင္ေျမာက္ ခဲ့ဘူး သည္ဟု ရခိုင္ရာဇာ၀င္က်မ္းမွာ ရိွခဲ့ဘူးသည္။
၎တို့သည္ ရခိုင္ျပည္နယ္အႏွံ႕အျပား စစ္တေကာင္း ေတာင္ တန္း ေဒသ (ဘဂၤလာ ေဒရွ္႕) မ်ားတြင္ အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္။
ခ်င္လဲန္သည္ ဧရာ၀တီျမစ္္ ႏွင့္ ခ်င္းတြင္းျမစ္အၾကားရိွေျမျပန္႕ ႏွင့္ ကုန္းျမင့္မ်ား အပါအ၀င္ ပတ္ကိြဳင္ (Patkai) ေတာင္တန္းမွ၊
ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ ႏိုက္ဂရိုက္ေရလက္ၾကား အထိ သြယ္ တန္းေန ေသာေတာင္မ်ား ပါ၀င္လ်က္ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာ နိုင္ငံ၏ အေနာက္ဖက္တြင္ တည္ရိွသည္။ တိုင္းနွင့္ ျပည္နယ္ မ်ားအားျဖင့္ ခ်င္းျပည္နယ္၊ စစ္ကိုင္းတိုင္း၊ မေကြးတိုုင္း၊ ပဲခူးတိုင္း၊ ဧရာ၀တီတိုင္းနွင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္မ်ားတြင္ အေျခခ်ေန ထိုင္ၾကသည္။
အိႏိၵယနိုင္ငံတြင္ မီဇိုးရမ္ျပည္နယ္၊ မဏိပူရျပည္နယ္၊ ထရိပူရျပည္နယ္၊ မက္ကလာ ယာျပည္ နယ္၊ အာသံျပည္ နယ္မ်ားတြင္ ပံ်႕ႏွံ႕ေနထိုင္ၾကသည္။ ဘဂၤလာေဒရွ့္နိုင္ငံရိွ စစ္တေကာင္းေတာင္ တန္းေဒသတြင္ ေနထိုင္ၾကသည္။ လူဦးေရ အားျဖင့္ နွစ္သန္းေက်ာ္ရိွ လိမ့္မည္ဟု ခန့္မွန္းသည္။
ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ စတင္ျဖစ္ေပၚလာပုံ
နယ္ခ်ဲ႕ အဂၤလိပ္မ်ားသည္ ျမန္မာနုိင္ငံကုိ ၁၈၈၅ခုနွစ္မွာ သိမ္းပုိက္ခဲ့ႀကျပီး ၁၁ နွစ္အႀကာ ၁၈၉၅ ခုနွစ္တြင္ ခ်င္းျပည္ေတာ္ကုိ ေရာက္ရွိလာႀကျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕သည္ ထုိကာလမွ အျမစ္တြယ္ သေႏၶတည္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
၁။ အဂၤလိပ္ေခတ္တြင္ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားဧ။္ လွဳပ္ရွားမွုထဲတြင္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားပညာေရး ဖြံ႕ျဖဳိးတုိးတက္ဖုိ႕အတြက္ ၁၉၁၈ ခုနွစ္တြင္ ေဖေဖာ၀ါရီလ (၂၀) ရက္ေန႕တြင္ ေကာ္မတီဖြဲ႕ခဲ့ႀကသည္။
၂။ ၁၉၄၀ ခုနွစ္ ေဖေဖာ၀ါရီလ (၂၀) ရက္ေန႕မွာ ပူး ၀မ္းသူးေမာင္ ဦးေဆာင္ေသာ ခ်င္းစည္းလုးံညီညြတ္ေရး ေကာ္မတီ နွင့္ လူထု ၁၀၀၀ ေက်ာ္ တုိ႕သည္ ကန္ပလက္ျမဳိ႕၊ ဒါဘားပြဲတြင္ သြားေရာက္ျပီး ခ်င္း လူမ်ဳိးမ်ား ေတာင္းဆုိမွုကုိ အဂၤလိပ္ အစုိးရက မလုိက္ေလ်ာ္သျဖင့္ ဆန္႕က်င္ ဆႏၵျပခဲ့ႀကသည္။
၁၉၄၇ခုနွစ္ ေဖေဖာ၀ါရီလ (၁၂)တြင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္ စည္းရုးံမွုျဖင့္ ျပည္ေထာင္ျမန္မာနုိင္ငံကုိ ေတာင္တန္းေဒသလူမ်ဳိးမ်ား နွင့္ ေျမျပန္႕ ဗမာမ်ား စုေပါင္းတည္ေထာင္နုိင္ခဲ့ပါသည္။ ခ်င္း လူမ်ဳိး ကုိယ္စလွယ္မ်ားမွာ ပူး ကီယုိမွုန္း (ဟားခါး)၊ ပူး လွဴရ္မွုန္း (ဖလမ္း)၊ ပူးေထာင္ဇခုပ္(တီးတိန္)တုိ႕ ပါ၀င္ခဲ့ႀကည္။ ၎ လုပ္ေဆာင္မွုေႀကာင့္ ၁၉၄၈ ခုနွစ္ ဇန္နန္၀ါရီလ (၄) ရက္ေန႕တြင္ ျမန္မာနုိင္ငံသည္ ျဗိတိသ်ွလက္ေအာက္ မွ လြတ္လပ္ေရးရရွိခဲ့သည္။
၁၉၄၇ ခုနွစ္ အေျခခံ ဥပေဒ အပိုဒ္ (၅) ခ်င္း၀ိေသသတုိင္း အခန္း ၁၉၆၊ ၁၉၇၊ ၁၉၈ အရ ခ်င္း ေကာင္စီ၊ ခ်င္းအတြင္း၀န္ရုးံ၊ ခ်င္းေရးရာ၀န္ႀကီးမ်ားရရွိလာသည္။ ခ်င္းေရးရာ၀န္ႀကီး႒ာနက ၁၉၄၈ ခုနွစ္ ဇန္နန္၀ါရီလ (၂၂)ရက္ေန႕တြင္ ခ်င္းေတာင္ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ဖြဲ႕႔စည္းဖုိ႕ ျမန္မာ ၀န္ႀကီးမ်ားထံသုိ႕ တင္ျပခဲ့ႀကသည္။ ထုိေႀကာင့္ ၁၉၄၈ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၅)ရက္ေန႕တြင္ ခ်င္းေတာင္ စုံစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ ကုိ ဖြဲ႕စည္းနုိင္ခဲ့ႀကသည္။ ၎ ေကာ္မရွင္တြင္ ပူး ၀မ္းသူးေမာင္၊ ဦး စည္သူေမာင္၊ ဦး စုိး၀င္း မ်ားပါ၀င္ခဲ့သည္။ ေကာ္မရွင္၏ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ခ်င္းျပည္ေတာ္ အတြင္းမွာ တုိက္သူႀကီးမ်ား စိတ္ထားမ်ားကုိ သိရွိဖုိ႕နွင့္ ၎တုိ႕ အခြန္ေကာက္ခံမွုမ်ားကုိ ပေပ်ာက္ေစဖုိ႕အတြက္ လွဳ႕ေဆာ္ခဲ့ေသာသူမ်ား စိတ္ထားကုိ ေလ့လာသုးံသပ္ဖုိ႕ ျဖစ္ပါသည္။
ေကာ္မရွင္က ေလ့လာမွု ေဆာင္ရြက္ေနဆဲမွာပင္ ၁၉၄၈ ခုနွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီ (၁၉ရက္ေန႕ မွ ၂၂ ရက္ေန႕) အထိ ဖလမ္းျမိဳ႕တြင္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားညီလာခံကုိ က်င္းပျပဳလုပ္ခဲ့ႀကသည္။ ခ်င္းအမ်ဳိးသား ၅၀၀၀ ေက်ာ္တက္ေရာက္နုိင္ခဲ့ႀကတဲ့ သမိုင္း၀င္ ညီလာခံျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ၎တုိ႕ ဆုးံျဖတ္ခ်က္မ်ားထဲမွ ေဖေဖာ္၀ါရီ (၂၀) ၇က္ေန႕တြင္ ခ်မွတ္ခဲ့ႀကေသာ အမွတ္(၄)သည္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ ျဖစ္ေပၚေစခဲ့သည္႕ အေႀကာင္းတရား ျဖစ္လာခဲ့ပါသည္။ ထုိ ဆုးံျဖတ္ခ်က္မွာ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ားသည္ တုိက္သူႀကီး အုပ္ခ်ဳပ္မွုကုိ ဖ်က္သိမ္းျပီး ေကာင္စီစနစ္အုပ္ခ်ဳပ္ႀကရန္ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ခ်င္းေရးရာေကာင္စီက ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ား ဒီမုိကေရစီ အုပ္ခ်ဳပ္မွုစနစ္ကုိ က်င့္သုးံနုိင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္ခဲ့ႀကရာ ၁၉၄၉ခုနွစ္ ေအာက္တုိလာ (၁၂) ၇က္ေန႕တြင္ ခ်င္း အက္ဥပေဒကုိ လြတ္ေတာ္ ပါလီမန္မွာ အတည္ျပဳနုိင္ခဲ့ႀကသည္။
ထုိ႕ေႀကာင့္ ခ်င္း ေရးရာေကာ္မတီက
- ၁။ ၂၀ ေဖ ၁၉၁၈ ခုနွစ္ ခ်င္းအမ်ဳိးသား ပညာေရး ျမင့္မားေရး ႀကဳိးပမ္းလုပ္ေဆာင္မွု
- ၂။ ၂၀ ေဖ ၁၉၄၀ခုႏွစ္ ကန္ပလက္တြင္ သမုိင္း၀င္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ား ဆႏၵေဖာ္ထုတ္မွု
- ၃။ ၂၀ ေဖ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဖလမ္းျမဳိ႕တြင္ တုိက္သူႀကီး အုပ္ခ်ဳပ္မွု စနစ္ကုိ နိဂုးံခ်ဳပ္ေစျပီး ဒီမိုကေရစီစနစ္ က်င့္သုးံရန္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ား သေဘာတူညီမွဳ တ႔ုိ ေႀကာင္႔ ၁၉၅၀ ခုနွစ္ ေအာက္တုိဘာ ၉ ရက္ေန႕တြင္ ေဖေဖာ္၀ါရီ (၂၀) ရက္ေန႕ကုိ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕အျဖစ္ ခ်င္း ေရးရာ ေကာင္စီက သတ္မွတ္ပါသည္။
ပထမဦးဆုးံ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ကုိ ၁၉၅၁ ခုနွစ္တြင္ မင္းတပ္ျမဳိ႕၌ က်င္းပျပဳလုပ္ခဲ့ႀကရာ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏု ကုိယ္တုိင္နွင့္ အျခား ၀န္ႀကီးမ်ား အားေပး တက္ေရာက္ခဲ့ႀကသည္။ ၁၉၅၆ ခုနွစ္တြင္ ခ်င္းေကာင္စီ ဥကၠ႒ ပူး ဇဟရဲလ်န္က ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕ကုိ ဒီဇင္ဘာ (၄)ရက္ေန႕သုိ႕ ေျပာင္းေရြ႕ခဲ့သည္။
ခ်င္း အမ်ဳိးသားမ်ားက သေဘာမတူသျဖင့္ ၁၉၆၆ ခုနွစ္ ေဖေဖာ၀ါရီ လ (၂၀) ရက္ေန႕တြင္ ၁၈ ႀကိမ္ေျမာက္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ကုိ မင္းတပ္ျမဳိ႕ ပါတီ ယူနစ္ အေဆာက္အအုံ၌ က်င္းပခဲ့ႀကသည္။ တုိင္းခ်ဳပ္(၃) စည္းရုးံေရးမွဴး ဦးျမင့္သိန္းက ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕ကုိ ခ်င္း ၀ိေသသတုိင္းေန႕ အျဖစ္ က်င္းပရန္ စည္းရံုးေရး၀င္ခဲ့သျဖင့္ ၁၉၆၆ ေဖ ၂၀ မွာပင္ ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕ကုိ ခ်င္း ၀ိေသသတုိင္း အျဖစ္ က်င္းပရန္ ဆုးံျဖတ္ခ်က္ ခ်ခဲ့ႀကသည္။
ထုိဆုးံျဖတ္ခ်က္ကုိ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ားက သေဘာမတူခဲ့ေသာေႀကာင့္ ခ်င္းေကာင္စီ ရုးံစာအမွတ္ ရက(၂၉) နံပါတ္ ၄(၁)၊ ရက္စြဲ ၁၁၊၀၇၊၁၉၆၆ ျဖင႔္၊ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီရုးံခ်ဳပ္သုိ႔(စာအမွတ္ ဥဆ(၁၅) ဘ/၆၆၊ ရက္စြဲ ၂၅၊ ၁၁၊ ၁၉၆၆) ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕ အျဖစ္ ျပန္လည္ ေခၚဆုိဖုိ႔အတြက္ စာေရးသား ေပးပုိ႕ခဲ့ ႀကပါသည္။
ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီရုးံက ျပန္ပုိ႕ေပးတဲ့ စာကုိ ခ်င္းဦးစီရုးံ အဖြဲ႕က ရက္စြဲ (၀၉၊ ၀၁၊ ၁၉၆၇)ပါ၊ စာအမွတ္ ရက(၂၉) နံပါတ္ ၄။ (၂)ျဖင့္ ခ်င္းျပည္ အတြင္းရွိ အစုိးရ ရုးံမ်ား၊ မႏၱာေလး အတြင္း၀န္ရုးံ၊ ျပန္ႀကားေရးရုးံ၊ နွင့္ ျမန္မာ ရုပ္ျမင္သံႀကား ေရဒီယုိျဖင့္ ေဖေဖာ၀ါရီ(၂၀)ရက္ေန႕သည္ ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕ ျဖစ္ေႀကာင္းေႀကညာ ေပးပါရန္ ေမတၱာရပ္ခံ ေတာင္းဆုိ ခဲ့ႀကပါသည္။ ၁၉၈၆ခုနွစ္တြင္ ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕ နွင့္ ခ်င္း ျပည္နယ္ေန႕ ျပသနာ ေပၚလာပါသည္။
ပူးမာန္တလိန္း (မတူပီ)က ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ကုိ ခ်င္း ျပည္ေန႕အျဖစ္ ေျပာင္းလဲက်င္းပဖုိ႕ သေဘာမတူေႀကာင္း ပါတီရုးံခ်ဳပ္သုိ႕ စာေရးသား ေပးပုိ႕ ခဲ့ပါသည္။ ျမန္မာ ဆုိရွယ္လစ္ပါတီရုးံခ်ဳပ္က ျမန္မာနုိင္ငံ လူမ်ဳိးမ်ားအႀကား ျပသနာ မျဖစ္ေစလုိူ၍ ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕အျဖစ္ က်င္းပရန္ သေဘာတူေပးခဲ့ႀကသည္။
သုိ႕ေသာ္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ က်င္းပဖုိ႕ရန္ ျပည္သူမ်ားထံမွ အခေႀကးမေကာက္ရန္ ေတာင္းဆုိခဲ့ႀကသည္။
ခ်င္းျပည္ကုိ လြတ္လပ္ေရးရခါစတြင္ ခ်င္း၀ိေသသတုိင္း အျဖစ္ ထားရွိခဲ့ႀကျပီး ၁၉၇၄ခုႏွစ္ အမွတ္ (၃၀)(ခ) အရ ခ်င္းျပည္နယ္အျဖစ္သုိ႕ ၀၄၊ဇန္၊ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္တြင္ ေျပာင္းလဲေခၚဆုိရန္ခ်မွန္ခဲ့ႀကသည္။
ဒါေႀကာင့္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ နွင့္ ခ်င္း ျပည္နယ္ေန႕သည္ သီးျခားစီ ျဖစ္ေနေႀကာင္းေတြ႕ရွိနုိင္ပါသည္။
ထုိ႕အျပင္ ခ်င္းျပည္နယ္ေန႕သည္ ဘယ္အမ်ဳိးသားမဆုိ ခ်င္းျပည္နယ္အတြင္း၌ ေနထုိင္ေသာ လူမ်ဳိးအားလုးံနွင့္သာ သက္ဆုိင္ျပီး ခ်င္းျပည္နယ္ ျပင္ပ( အျခားတုိင္းနွင့္ ျပည္နယ္၊ နုိင္ငံျခား)၌ ေရာက္ရွိေသာ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ား နွင့္ မသက္ဆုိင္ေႀကာင္း ေဖာ္ညြန္းေနပါသည္။ ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕သည္ ခ်င္း အမ်ဳိးသားမ်ားနွင့္သာ သက္ဆုိင္ျပီး ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ား ဘယ္ ကမၻာမွာ ေနေန၊ ဘယ္နုိင္ငံ ေရာက္ေရာက္၊ ဘယ္ တုိင္း နွင့္ ျပည္နယ္မွာပဲ ရွိရွိ၊ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕သည္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ားနွင့္ သက္ဆုိင္ေႀကာင္း ေဖာ္ညြန္းေနပါသည္။
ဒီလုိ အဓိပၸါယ္ သက္ေရာက္မွုကုိ သိေသာ ျမန္မာ စစ္တပ္အစုိးရကလည္း တစ္ခါ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ကုိ ကန္႕ကြက္ျပီး ခ်င္းျပည္နယ္ေန႕ အျဖစ္ အတင္း က်င္းပျပဳလုပ္ခုိင္းေနရာ ခ်င္း တကၠသုိလ္ ေက်ာင္းသားမ်ားနွင့္ ျပင္ပ ေရာက္ခ်င္း လူမ်ဳိးမ်ားကသာ ဆယ္စုတစ္၀က္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕အျဖစ္ က်င္းပနုိင္ခဲ့ႀကျပီး ခ်င္းျပည္နယ္နွင့္ အျခား ျပည္တြင္း ေနရာမ်ားတြင္ ခ်င္းျပည္ေန႕ အျဖစ္က်င္းပ ျပဳလုပ္ခဲ့ႀကပါသည္။
သုိ႕ေသာ္ ၂၀၁၂ ခုနွစ္သုိ႕ ေရာက္လာေသာအခါ ခ်င္း ေတာ္လွန္ေရး တပ္ဦးနွင့္ ျမန္မာ ႀကားကာလ အစုိးရတုိ႕ ျငီမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲတြင္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ကုိ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ အျဖစ္ ျပန္လည္က်င္းပဖုိ႔ ေတာင္းဆုိခဲ့ရာ သေဘာတူ ခဲ့ႀကသည္။
ယေန႕ အခ်ိန္တြင္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕ကုိ ခ်င္းလူမ်ဳိးတုိင္းက ခ်င္း လူမ်ဳိးျဖစ္ေႀကာင္း ဂုဏ္ယူ ၀မ္းေျမာက္စြာနဲ႕ က်င္းပနုိင္ခဲ့ပါျပီ။
ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕ဟာဆုိရင္ ဆူးပင္မ်ားႀကားမွ ရွင္သန္ခဲ့ျပီး ခက္ခဲႀကမ္းတမ္းေသာ သမုိင္းခရီးကုိ နင္းေလ်ွာက္လာခဲ့ပါသည္။ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႔ေႀကာင့္ ဒုကၡေရာက္ ေထာင္က် ေနခဲ့ေသာ ခ်င္း မ်ဳိးခ်စ္ လူႀကီး၊ လူငယ္ မ်ား၏ ႀကဳိးပမ္းမွုေႀကာင့္ ျဖစ္တည္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
နိဂုးံ
လူမ်ဳိးတုိင္းမွာ အမ်ဳိးသားေန႕ဆုိတာ ရွိခဲ့ႀကပါသည္။ ခ်င္းသည္ နယ္ေျမ အမည္ နာမ မဟုတ္ပါ။ ခ်င္းသည္ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိး ျဖစ္ပါသည္။
ေတာ္လွန္ေရးဆုိတာ အခ်ိန္တုိင္း၊ ေနရာတုိင္း၊ နွလုးံသားတုိင္းမွာ ျဖစ္ေပၚနုိင္ပါသည္။
ယေန႕ ၂၀၁၄ ခုနွစ္ ခ်င္း အမ်ဳိးသားေန႕မွာ ခ်င္းအမ်ဳိးသားျဖစ္ရတာ ဂုဏ္ယူျပီး ခ်င္းအမ်ဳိးသား အားလုးံစည္းလုးံမွုကုိ လုိလားေသာသူမ်ားျဖစ္ႀကပါသည္။
စင္ကာပူ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ားသည္ ေမြးရပ္ေျမ ခ်င္းျပည္ေတာ္နွင့္ ေ၀းကြာလွ်က္ေနခဲ့ႀကပါသည္။
သုိ႕ေသာ္ က်ေတာ္တုိ႕သည္ ခ်င္းအမ်ဳိးသား၊ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ား ျဖစ္ေသာေႀကာင့္ ဘယ္ ေနရာမွာပဲ ေနေန၊ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕သည္ က်ေတာ္တုိ႕၏ အမ်ဳိးသားေန႕ျဖစ္သည္ကုိ နားလည္ႀကေသာ သူမ်ားျဖစ္ေသာေႀကာင့္ အင္မတန္ အားရ ေက်နပ္ စရာေကာင္းပါသည္။
ခ်င္း လူမ်ဳိးမ်ား ခ်င္းျပည္ေတာ္ တုိးတက္ဖုိ႕အလုိ႕ငွာ စည္းလုးံ ညီညြတ္ႀကဖ္႔ုိ လုိပါသည္။
ယေန႕ ခ်င္းအမ်ဳိးသားေန႕မွာ ခ်င္း အမ်ဳိးသားထံသုိ႕ လက္ေဆာင္စကား ပါးခဲ့ခ်င္ကေတာ့ ေရႊမွုန္႕အနည္းငယ္ ရနုိင္ဖုိ႕ အတြက္ တန္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ေျမသားမ်ားကုိ လြင့္ပစ္ ရပါသည္။
သုိ႕ေသာ္ က်ေတာ္တုိ႕ရွာေဖြေနတာ ေျမသားေတြ မဟုတ္ပါဘူးံ။ ေရႊေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေတာ္တုိ႕ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ား အျဖစ္ ခံယူႀကျပီးျဖစ္ပါသည္။ က်ေတာ္တုိ႕ရွာေဖြေနတာ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ား အားလုးံ စည္းလုးံဖုိ႕ျဖစ္ပါသည္။
ဒါေႀကာင့္ ငါတုိ႕ရဲ႕ ေထာင္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ မတူညီမွုေတြကုိ က်ေတာ္တုိ႕ လြင့္ပစ္ရပါမည္။
က်ေတာ္တုိ႕ ရွာေဖြေနတာ က်ေတာ္တုိ႕ရဲ႕ ျခားနားခ်က္ေတြ၊ မတူညီမွုေတြ မဟုတ္ပါ။
ငါတုိ႕ရဲ႕ ေနာက္ခံသမုိင္း ယဥ္ေက်းမွုမ်ား သက္ေသျပေနခဲ့တဲ့ ငါတုိ႕ရဲ႕ တူညီမွုေတြကုိ ေရႊထက္ တန္ဖုိးရွိတဲ့ စည္းလုးံညီညြတ္မွု ျဖစ္လာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးဖုိ႕ ျဖစ္ပါသည္။ ခ်င္း အမ်ဳိးသားတုိင္းရဲ႕ စိတ္နွလုးံထဲမွာ က်ေတာ္တုိ႕ ေရႊကုိ ေနတာပါ။
ေျမသားကုိ ရွာေဖြတာမဟုတ္ပါဆုိတာ အျမဲ သတိရႀကဖုိ႕ လက္ေဆာင္စကားပါးခဲ့ခ်င္ပါသည္။
Ref:
_ Chin National Day Golden Jubilee Magazine,
_ Zo Thang Siamsin (2010 kum, CND biachimmi)
_Religion and Politics among the Chin People in Burma (1896-1949) by Dr L.H Sakhong
_Zo History by Dr Vom Son,
_Ancient Chin History By Ro Sang
_Chinland Constitution Draft (4)
.
0 comments :
Post a Comment