စာနယ္ဇင္းေကာင္စီဆိုသည္မွာ (၄)

~

ရဲထြဋ္

ျပန္ၾကားေရးႏွင့္ ျပည္သူ႔ ဆက္ဆံေရး ဦးစီးဌာန ညႊန္ခ်ဳပ္ ဦးရဲထြဋ္ ေရးသားတ့ဲ ေဆာင္းပါး ျဖစ္ပါတယ္။

မီဒီယာေပါင္းစည္းမႈႏွင့္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ၏ အခန္းက႑

စာနယ္ဇင္းေကာင္စီမ်ားကို စတင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ခ်ိန္က စာနယ္ဇင္းသမားမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ သတင္းေထာက္မ်ား သို႕မဟုတ္ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားႏွင့္သက္ဆုိင္သည့္အေရးကိစၥမ်ားကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းရန္အတြက္သာ ရည္ရြယ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ သတင္းအခ်က္အလည္နည္းပညာမ်ား၊ သတင္းတင္ဆက္ပံုနည္းစနစ္မ်ား ေျပာင္းလဲတိုးတက္လာခ်ိန္တြင္ ပံုနိွပ္မီဒီယာ၊ ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာႏွင့္ မီဒီယာသစ္ ( New Media) ျဖစ္သည့္ အြန္လိုင္းမီဒီယာမ်ားအၾကား ကြဲျပားျခားနားမႈမွာ မရိွသ ေလာက္ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ထို႕ေၾကာင့္လည္း မီဒီယာေပါင္းစည္းမႈ ( Media Convergence ) ေခတ္ကာလတြင္ စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီမ်ား၏ အခန္းက႑ကိုလည္း လိုက္ပါေျပာင္းလဲရန္လိုမလို စဥ္းစားရန္လိိုအပ္လာျပီျဖစ္သည္။ ၾသစေတးလ်ႏုိင္ငံ ပင္လွ်င္ ၂၀၁၁ ခုနွစ္တြင္ Convergence Review Committee ကိုဖြဲ႕စည္းခဲ့ျပီး မီဒီယာေပါင္းစည္းမႈေၾကာင့္ ေျပာင္းလဲ ေဆာင္ရြက္ရမည့္ စာနယ္ဇင္း ဆုိင္ရာလုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားကို ေလ့လာလွ်က္ရိွရာ ယခုေမလတြင္ ေကာ္မတီ၏ ေလ့လာေတြ႕ရိွခ်က္မ်ားကို လႊတ္ေတာ္ သို႕တင္သြင္းခဲ့ျပီးျဖစ္သည္။

ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာႏွင့္ပတ္သက္လွ်င္ ဆီြဒင္စာနယ္ဇင္းေကာင္စီက ပံုႏိွပ္၊ေရဒီယိုႏွင့္ ရုပ္ျမင္သံၾကားဆုိင္ရာ စာနယ္ဇင္း က်င့္၀တ္ ( Code of Ethics for Press, Radio and Televesion in Sweden) ကို ျပ႒ာန္းထားျပီး ဆြီဒင္ ေရဒီယိုႏွင့္ ရုပ္ ျမင္သံၾကားဆိုင္ရာအဖြဲ႕ျဖစ္သည့္ Swedish Radio and Televesion Authority က ထိုက်င့္၀တ္မ်ားႏွင့္အညီစီမံေဆာင္ ရြက္သည္ကိုေတြ႕ရသည္။ ဖင္လန္ႏုိင္ငံတြင္မူ ၁၉၆၈ ခုႏွစ္စတင္ဖြဲ႕စည္းစဥ္ကပင္ မီဒီယာအားလံုးအတြက္ရည္စူးျပီး Council for Mass Media အမည္ျဖင့္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ျပီး ပံုႏိွပ္ႏွင့္ ရုပ္သံမီဒီယာႏွစ္ခုလံုးႏွင့္ပတ္သက္ျပီး တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္ လွ်က္ရိွသည္။ ဒိန္းမတ္နုိ္င္ငံတြင္လည္း ဒိန္းမတ္ရုပ္သံလႊင့္လိုင္စင္ျဖင့္ ထုတ္လႊင့္ေနသည့္ ရုပ္သံမီဒီယာအားလံုး စာနယ္ ဇင္းေကာင္စီအဖြဲ႕၀င္ျဖစ္ရန္ႏွင့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကိုလိုက္နာရန္ ဥပေဒျဖင့္ သတ္မွတ္ထားသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ နယ္သာ လန္ႏုိင္ငံတြင္မူ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီအေနျဖင့္ ရုပ္သံႏွင့္ အြန္လိုင္းသတင္းသမားမ်ားအတြက္ပါ တာ၀န္ယူရန္သင့္မသင့္ သံုးသပ္မႈမ်ားျပဳလုပ္ေနသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ ဂ်ာမန္စာနယ္ဇင္းေကာင္စီအေနျဖင့္လည္း ရုပ္သံလႊင့္ မီဒီယာမ်ားအေပၚ တာ၀န္ယူမႈမရိွေသာ္လည္း ဂ်ာမန္ရုပ္ျမင္သံၾကားအာဏာပို္င္မ်ားအေနျဖင့္ ရုပ္သံသတင္းေထာက္မ်ား ၏ က်င့္၀တ္ဆုိင္ရာ ျပႆနာမ်ားႏွင့္ပတ္သက္လွ်င္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ၏ သေဘာထားကို ရယူေလ့ရိွသည္။ အာရွတိုက္ရိွ အင္ဒိုနီးရွားႏွင့္ အိႏိၵယစာနယ္ဇင္းေကာင္စီမ်ားသည္လည္း ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာအေပၚ တာ၀န္ယူမႈမရိွဘဲ အစိုးရက ဖြဲ႕စည္းေပးထားသည့္ ရုပ္သံေကာင္စီ ( Braodcast Council) မ်ားကသာတာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္သည္ကိုေတြ႕ရသည္။

အင္တာနက္မီဒီယာမ်ား၏ အေျခအေနကတစ္မ်ိဳးထူးျခားသည္။ အင္တာနက္ေပၚမွာ ညစ္ညမ္း၀က္ဘ္ဆိုက္မ်ား၊ ေငြေၾကး လိမ္လည္မႈမ်ား၊ လူကုန္ကူးမႈမ်ားႏွင့္ပတ္သက္ျပီး ဆိုင္ဘာမႈခင္းဆုိင္ရာဥပေဒမ်ားရိွေသာ္လည္း ျပည္သူမ်ားက ၎တို႕၏ အျမင္မ်ားကို လြတ္လပ္စြာေဖာ္ထုတ္ေရးသားျခင္းႏွင့္ပတ္သက္လွ်င္မူ ထိန္းခ်ဳပ္ရန္မသင့္ဟု ယူဆထားၾကသည္။ သို႕ေသာ္ မီဒီယာေပါင္းစည္းမႈျမင့္မားလာခ်ိန္တြင္ ပံုႏိွပ္မီဒီယာမ်ားကလည္း အင္တာနက္ေပၚတြင္လႊင့္တင္လာသကဲ့သို႕ စာနယ္ဇင္း သမားမ်ားကလည္း ကို္ယ္ပိုင္ ဘေလာ့ဂ္၊ ေဖ့္စဘြတ္၊ တြစ္တာမ်ားအသံုးျပဳျပီး မိမိတို႕အျမင္မ်ားကိုေရးသားလာခဲ့ၾကသည္။ ထို႕ျပင္ ျပည္သူတစ္ဦးခ်င္းကလည္း သတင္းသမားမ်ားအျဖစ္ သတင္းမ်ား၊ သတင္းဓာတ္ပံုမ်ား၊ ရုပ္သံဖုိင္မ်ားကို လႊင့္တင္ လာသည္ကုိေတြ႕ရျပန္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အြန္လိုင္းသတင္းေရးသားမႈမ်ားအေနျဖင့္လည္း စာနယ္ဇင္းက်င့္၀တ္မ်ားကို လိုက္နာ ေစာင့္ထိန္းသင့္သည္ဆိုသည့္ အယူအဆမ်ားလည္းေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။

၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ဆြီဒင္စာနယ္ဇင္းေကာင္စီက ပံုႏိွပ္မီဒီယာမ်ား၏ အင္တာနက္လႊင့္တင္မႈမ်ားသာမက အြန္လိုင္းသီးသန္႕ သတင္းလႊင့္တင္သူမ်ားပါ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီအျဖစ္ ၀င္ေရာက္မွတ္ပံုတင္ခြင့္ျပဳခဲ့ရာယခုအခ်ိန္အထိ အြန္လိုင္းသတင္း ေအဂ်င္စီ ခုႏွစ္ခုက မွတ္ပံုတင္ထားျပီးျဖစ္သည္။ ထိုေအဂ်င္စီမ်ားက ၎တို႕၏ ၀က္ဘ္ဆိုက္မ်ားတြင္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ ၏ က်င့္၀တ္မ်ားႏွင့္အညီ လုိက္နာေဆာင္ရြက္ေနေၾကာင္းေဖာ္ျပျခင္းျဖင့္ ပရိသတ္၏ ယံုၾကည္ကိုးစားမႈပိုမိုရရိွလာသည္ ကိုေတြ႕ရသည္။ ဆီြဒင္စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ၏ စည္းမ်ဥ္းမ်ားအရ အြန္လိုင္းသတင္းေအဂ်င္စီမ်ားက မွတ္ပံုတင္ရာတြင္ ပံုႏိွပ္ မီဒီယာမ်ားကဲ့သို႕ပင္ တာ၀န္ခံအယ္ဒီတာ သို႕မဟုတ္ ထုတ္ေ၀သူအမည္ကို မွတ္ပံုတင္ရန္လိုအပ္သည္။ သို႕ေသာ္ ပံုႏိွပ္ မီဒီယာမ်ားကဲ့သုိ႕ အခေၾကးေငြေပးေဆာင္ရန္မလိုေသာ္လည္း က်င့္၀တ္ေဖာက္ဖ်က္မႈမ်ားႏွင့္ပတ္သက္ျပီး စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီ၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကိုလိုက္နာေဆာင္ရြက္ရန္လိုအပ္သည္။ ထိုကဲ့သို႕ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ၀င္ထားျခင္းအားျဖင့္ အြန္လိုင္းသတင္းေအဂ်င္စီႏွင့္ ေအဂ်င္စီမွ သတင္းေထာက္မ်ားသည့္ ဆြီဒင္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဥပေဒ ( Freedom of Press Act ) မွေပးအပ္ေသာ အကာအကြယ္မ်ားကို ရရိွမည္ျဖစ္သည္။

ေနာ္ေ၀စာနယ္ဇင္းေကာင္စီကလည္း ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ပံုႏိွပ္မီဒီယာမ်ား၏ ၀က္ဘ္ဆိုက္၊ ေဖ့စ္ဘြတ္၊ တြစ္တာႏွင့္ အျခား လူမႈကြန္ယက္မ်ားသာမက စာနယ္ဇင္းသမားမ်ား၏ ကိုယ္ပိုင္လူမႈကြန္ယက္မ်ားေပၚမွ ေရးသားခ်က္မ်ားအေပၚ စာနယ္ဇင္း က်င့္၀တ္ႏွင့္ ကိုက္ညီမႈမရိွေၾကာင္းတုိင္ၾကားခ်က္မ်ားကိုလက္ခံစံုစမ္းရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ စာနယ္ဇင္းသမား မ်ား ၏ ေရးသားခ်က္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္ပါက စာနယ္ဇင္းမ်ားတြင္ေရးသားေဖာ္ျပျပီးသတင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ဆက္လက္ေရးသား မႈမ်ား၊ စာနယ္ဇင္းတြင္ က်င့္၀တ္အရေဖာ္ျပရန္မသင့္သျဖင့္ ခ်န္လွပ္ခဲ့ေသာသတင္းမ်ားကို အင္တာနက္ေပၚတြင္ လႊင့္တင္ မႈမ်ားႏွင့္ပတ္သက္သည့္တုိင္ၾကားခ်က္မ်ားကိုသာလက္ခံစိစစ္ရန္သတ္မွတ္ထားသည္ကိုေတြ႕ရသည္။

ဂ်ာမန္စာနယ္ဇင္းေကာင္စီကလည္း ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍အေရးယူေဆာင္ရြက္မႈမျပဳေသာ္လည္း ပံုႏိွပ္မီဒီ ယာမ်ား၏ ၀က္ဘ္ဆိုက္မ်ားေပၚမွာ သတင္းႏွင့္အယ္ဒီတာ့အာေဘာ္ဆုိင္ရာေရးသားခ်က္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္သည့္ တုိင္ၾကား ခ်က္မ်ားကို လက္ခံစိစစ္ရန္ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္တြင္ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။ ဂ်ာမန္စာနယ္ဇင္းေကာင္စီဥကၠဌ Bernd Hilder က အနာဂတ္တြင္ အြန္လိုင္းသတင္းေအဂ်င္စီမ်ားကို ေကာင္စီအဖြဲ႕၀င္အျဖစ္လက္ခံႏုိင္ေရးစဥ္းစားလွ်က္ရိွသည္ဟုလည္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားထားသည္ကိုေတြ႕ရသည္။

ဖင္လန္မီဒီယာေကာင္စီကေတာ့ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္အခ်ိန္ယူေဆြးေႏြးမႈမ်ားျပဳလုပ္ခဲ့ျပီးေနာက္ အင္တာနက္မီဒီယာမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ေနာက္ဆက္တြဲစည္းကမ္းခ်က္မ်ားကို ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ထုိစည္းမ်ဥ္းမ်ားအရ ၀က္ဘက္ ဆိုက္မ်ား၏ေရးသားခ်က္မ်ားသာမက ၀က္ဘ္ဆုိက္မ်ားေပၚတြင္ပါ၀င္ေရးသားခ်က္မ်ား (User Generated Materials ) ႏွင့္ပတ္သက္သည့္ကန္႕ကြက္ခ်က္မ်ားကိုပါ က်င့္၀တ္ႏွင့္ညီမညီစိစစ္သြားမည္ျဖစ္သည္။



ဒိန္းမတ္စာနယ္ဇင္းေကာင္စီကမူ ပံုႏိွပ္ႏွင့္ ရုပ္သံမီဒီယာမ်ားကို စာနယ္ဇင္းေကာင္စီမ၀င္မေနရသတ္မွတ္ထားေသာ္လည္း အြန္လိုင္းေအဂ်င္စီမ်ား၊ ၀က္ဘ္ဆိုက္မ်ား၊ ဘေလာ့ဂ္မ်ားကိုမူ ဆႏၵအေလွ်ာက္သာ မွတ္ပံုတင္ရန္သတ္မွတ္ထားသည္။ သို႕ေသာ္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ၀င္ ျဖစ္မႈသည္ ေအဂ်င္စီအေပၚ ယံုၾကည္စိတ္ခ်မႈကို တိုးပြားေစသျဖင့္ ထိုကဲ့သို႕ မွတ္ပံုတင္ထားသူေပါင္း ၃၅၀ ေက်ာ္ရိွသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ ထို႕ျပင္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီအဖြဲ႕၀င္မ်ား၏ လူမႈကြန္ယက္မ်ား ကိုလည္းေကာင္စီတြင္ မွတ္ပံုတင္ရန္သတ္မွတ္ထားသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ ဒိန္းမတ္လႊတ္ေတာ္ကလည္း ယခုႏွစ္တြင္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီႏွင့္ မီဒီယာေပါင္းစည္းမႈအေျခအေနကို ျပန္လည္သံုးသပ္ျပီးလိုအပ္ပါက ဥပေဒမ်ားျပင္ဆင္ေရးဆြဲရန္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေနသည္ကိုေတြ႕ရသည္။

အိုင္ယာလန္ႏုိင္ငံႏွင့္ ၾသစေတးလ် စာနယ္ဇင္းေကာင္စီမ်ားကေတာ့ အြန္လုိင္းမီဒီယာမ်ားအေနျဖင့္ ဆႏၵအေလွ်ာက္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီသို႕ ၀င္လိုက ၀င္ႏုိင္ရန္ခြင့္ျပဳထားသည္။ နယူးဇီလန္ႏုိင္ငံတြင္မူ ဥပေဒေလ့လာေရးေကာ္မရွင္က The News Media Meets New Media: Rights , Responsibilities, and Regulation in Digital Age အမည္ျဖင့္ အစီရင္ ခံစာတစ္ေစာင္ျပဳစုခဲ့ျပီး အြန္လိုင္းမီဒီယာမ်ားကို စာနယ္ဇင္းေကာင္စီအတြင္းေပါင္းစည္းႏုိင္ရန္အတြက္အၾကံျပဳထား သည္။

အိႏိၵယစာနယ္ဇင္းေကာင္စီအေနျဖင့္ အြန္လိုင္းမီဒီယာအေပၚ တာ၀န္ယူမႈမရိွေသးေသာ္လည္း ျပီးခဲ့သည့္ဧျပီလ ၁၂ ရက္ ရက္ေန႕တြင္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီဥကၠဌ Markandey Katju က လူမႈကြန္ယက္မ်ားေပၚတြင္တာ၀န္မဲ့ေရးသားမႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ျပီးမည္ကဲ့သို႕ကိုင္တြယ္ေဆာင္ရြက္မည္ကို ေလ့လာသံုးသပ္ရန္လိုအပ္ေနျပီျဖစ္ေၾကာင္း အိႏိၵယအမ်ိဳးသမီး သတင္းေထာက္မ်ားညီလာခံတြင္ ေျပာၾကားသြားခဲ့သည္ကိုေတြ႕ရသည္။ အင္ဒိုနီးရွားစာနယ္ဇင္းေကာင္စီကလည္း ျပီးခဲ့ သည့္ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္ အြန္လိုင္းသတင္းမီဒီယာမ်ား၊ လူမႈကြန္ယက္မ်ားအေနျဖင့္ လိုက္နာက်င့္သံုးသင့္သည့္ Cyber Media News Coverage Guidelines ကို ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ထိုစည္းကမ္းမ်ားတြင္ သက္ဆုိင္ရာသတင္းဌာနမ်ားက ေရးသားလႊင့္တင္မႈမ်ားအျပင္ ပရိသတ္တစ္ဦးခ်င္းက လႊင့္တင္သည့္ စာသား၊ဓာတ္ပံု၊ဗီဒီယိုဖုိင္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး လိုက္နာရမည့့္က်င့္၀တ္မ်ားကိုေဖာ္ျပထားသည္။ ထိုစည္းကမ္းမ်ားအရ အြန္လိုင္းမီဒီယာမ်ားအေနျဖင့္ ပံုႏိွပ္မီဒီယာမ်ား နည္းတူ အမွားျပင္ဆင္ခ်က္ထည့္သြင္းျခင္း၊နစ္နာသူ ကာယကံရွင္၏ ေျဖရွင္းခ်က္ကို ျပန္လည္ေဖာ္ျပျခင္း၊ သတင္းမွန္ မမွန္ စိစစ္ရန္ပ်က္ကြက္ျခင္းမ်ားအတြက္ ဒဏ္ေငြ ရူပီးသန္းငါးရာ( အေမရိကန္ေဒၚလာ ငါးေထာင့္ေျခာက္ရာခန္႕) ျပစ္ဒဏ္ ခ်မွတ္ရန္သတ္မွတ္ထားသည္ကိုလည္းေတြ႕ရသည္။

ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။

ရဲထြဋ္

အပုိင္း ၁ လင့္ - http://www.irrawaddyblog.com/2012/05/blog-post_1299.html
အပုိင္း ၂ လင့္ - http://blog.irrawaddy.org/2012/05/blog-post_6865.html
အပုိင္း ၃ လင့္ - http://blog.irrawaddy.org/2012/06/blog-post_605.html

~