႐ွစ္ေလးလံုး ေဆြးေႏြးပြဲေတြက ထြက္လာတ့ဲ အႀကံျပဳခ်က္မ်ား

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ မင္းဓမၼလမ္းမွာ ၾသဂုတ္လ ၆ ရက္ေန႔မွ ၈ ရက္ေန႔ထိ ၃ ရက္တာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ႐ွစ္ေလးလံုး 
ေငြရတု အထိမ္းအမွတ္ ဒီမုိကေရစီအေရးေတာ္ပံုႀကီး ေအာက္ေမ့ဖြယ္ ဂုဏ္ျပဳ ေဆြးေႏြးပြဲေတြက ဒီမုိကေရစီ စနစ္နဲ႔ တည္ေဆာက္ေနတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္ အႀကံျပဳခ်က္ေတြကို စုစည္းေဖာ္ျပထားတာျဖစ္ပါတယ္။ 

႐ွစ္ေလးလံုး ေငြရတု အခမ္းအနား က်င္းပေရး ေကာ္မတီရဲ႕ ေဖ့စ္ဘုတ္ စာမ်က္ႏွာ မွာ အခုလုိ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ 

ရွစ္ေလးလံုး ဒီမိုကေရစီအေရးေတာ္ပံုေငြရတု ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲ မွ အၾကံျပဳခ်က္မ်ား

                                                                                  ၂၀၁၃-ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လ ၆-၇ ရက္ေန႔
                                                                                              ျမန္မာကြန္ဗင္းရွင္းစင္တာ
                                                                                                               ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ။

အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး၊ တိုင္းရင္းသားေရးႏွင့္ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ ေဖာ္ေဆာင္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္
အစိုးရႏွင့္ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအၾကား တစ္တိုင္းျပည္လံုးအတိုင္းအတာျဖင့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးႏွင့္ စစ္မွန္သည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ဦးတည္ေသာ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ရန္။

- ႏွစ္ဖက္စလံုးမွ ေစာင့္ၾကည့္မႈ (Monitoring) မ်ားရွိရမယ္။
- စစ္ဘက္ဆိုင္ရာက်င့္၀တ္ (Military Code of Conduct) ရွိရန္လိုအပ္သည္။
- International Observers မ်ားထားရွိရန္လိုအပ္။
- တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္မ်ားသည္ တုိင္းရင္းသားျပည္သူလူထု ကို ကိုယ္စားျပဳရန္လိုအပ္သည္။

- အစိုးရ၏ အခန္းက႑ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားရန္လိုအပ္သည္။
- ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ားႏွင့္ အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ား အခန္းက႑ ပါ၀င္ရန္လိုအပ္သည္။
- အတင္းအက်ပ္ေျပာင္းေရြ႕မႈမ်ား မျပဳလုပ္ရန္လိုသည္။
- တိုင္းရင္းသားမ်ား ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲျပဳလုပ္ရန္အတြက္ ျပည္တြင္းကို ၀င္လာခ်ိန္အတြင္း ႏုိင္ငံသားအခြင့္အေရး အျပည့္အ၀ရရွိရန္လိုအပ္သည္။

- အပစ္ရပ္ၿပီး လြတ္ေတာ္ထဲသုိ႕၀င္ျခင္းျဖင့္ စစ္မွန္ေသာၿငိမ္းခ်မ္းေရး မရႏုိင္ေပ။
- အပစ္ရပ္ၿပီး Political Dialogue လုပ္ရန္ Time Frame ခ်မွတ္ရန္ လိုအပ္သည္။
- ျပည္သူလူထုပူးေပါင္းပါ၀င္ႏိုင္ရန္ မတရားအသင္းေၾကျငာျခင္းကို ပယ္ဖ်က္ရမည္။
- တစ္ႏိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာထိ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေပးရမည္။

- ယခုလက္နက္ႏွင့္ႏိုင္ငံေရးအာမခံခ်က္ျဖစ္ရန္လိုအပ္။
- ဒီကေန႔ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္ဖို႔ႀကိဳးစားေနၾကတဲ့တာ၀န္ရွိပုဂိၢဳလ္ေတြအစုိးရေတြအေနနဲ႔ Political Will (ႏိုင္ငံေရးစိတ္ဆႏၵ) တကယ္ျပင္းျပဖို႔ လိုလိမ့္မယ္။
- ၿငိမ္းခ်မ္းေရး/အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့သေဘာထား Policy သည္အေရး ႀကီးသည္။
- စစ္ေျပးဒုကၡသည္ေတြအရမး္မ်ားသည့္အတြက္ ဒုကၡသည္အေရးလည္း ထည့္သြင္းစဥ္းစားရန္။

- အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးႏွင့္ အေထြေထြလြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ကို တစ္ႏိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာအထိ လုပ္ေဆာင္ရႏိုင္ငံေရးလမ္းျပေျမပံုကိုအစုိးရ/တုိင္းရင္းသား/ျပည္သူအားလံုးပူးေပါင္းခ်မွတ္သင့္သည္။
- အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကိုဦးစြာလုပ္ေဆာင္ရမည္ (အစိုးရႏွင့္အတိုက္အခံ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အၾကား) (ဗမာႏွင့္တိုင္းရင္းသားမ်ားအၾကား)။
- ေဒသအေျချပဳ ျပည္သူလူထုအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးေစာင့္ၾကည္႔မႈကို အသိအမွတ္ျပဳ ျပီးတာ၀န္ခံ ေဆာင္ရြက္ေပးရမွာျဖစ္တယ္။
- အလႊာတိုင္းကသာမန္ျပည္သူလူထုအပါအ၀င္ဆက္စပ္ပတ္သက္ေနသူမ်ားအားလံုးနားလည္၊သေဘာတူညီျပီးလႊတ္ေတာ္ကဥပေဒျဖင့္ကာကြယ္ထားေပးေသာ Political Dialogue Framework မူေဘာင္တည္ေဆာက္ရမယ္။

- စစ္မွန္တဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးမရသေရြ႕အၾကီးစားရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈနဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္စီမံကိန္းမ်ား ကိုရပ္ထား ရပါမယ္။
- ပြင့္လင္းျမင္သာမႈနဲ႕ တာ၀န္ခံမႈရွိရမည္။
- ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်တဲ႕အဆင့္တိုင္းမွာျပည္သူလူထုရဲ႕အခန္းက႑ကိုျမွင့္တင္ရမည္။
- တိုင္းရင္းသားမ်ားအေပၚတြင္ စစ္မွန္ေသာ ေစတနာျဖင့္ ဒုကၡအခက္အခဲမ်ားကို ႏိုင္ငံေရး အင္အား စုမ်ားအေနျဖင့္ ကိုယ္တိုင္လာေရာက္ေျဖရွင္းေပေစခ်င္။

- အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးသည္ ျပည္နယ္လူထုအားလံုးကိုယ္စားမျပဳ
- တုိင္းရင္းသားခ်င္း အျပန္အလွန္ေလးစားမႈ တန္းတူမႈ လြတ္လပ္ျခင္း တရားမွ်တျခင္းမ်ားလုိအပ္
- အစုိးရႏွင့္ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္မ်ား သက္သက္ေဆြးေႏြးျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ ျပည္သူမ်ားဆႏၵ သေဘာထားရယူဖုိ႔လုိ
- မတရားသည့္ ဥပေဒမ်ား ပယ္ဖ်က္ရန္ ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ျခယ္မႈကင္းေသာ၊ ေႏွာင္ႀကိဳးမဲ့ေသာ အေထြေထြလြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အျမန္ဆံုးေၾကညာေပးရန္

- အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးကိစၥမ်ားကို ႏိုင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံညႊန္းႏွင့္အညီ တစ္တုိင္း တစ္ျပည္လံုး အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္
- အစိုးရတပ္မ်ားအေနျဖင့္ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲစဥ္ကာလအတြင္း သေဘာတူညီခ်က္မ်ားကို တိက်စြာ လုိက္နာရန္
- တပ္ေနရာခ်ထားေရးကိစၥရပ္မ်ားကို ျပည္ေထာင္စုအစုိးရမွ အျမန္ဆံုးအေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ရန္
- အပစ္အခတ္ ရပ္စဲမႈႏွင့္ ႏိုင္င့ေရး ေဆြးေႏြးပြဲ အဆင့္ ကူးေျပာင္းရာတြင္ အခ်ိန္မဆြဲသင့္

- အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ ရဲေဘာ္မ်ားအတြက္ ေထာက္ပံ့ေငြ ေပးအပ္ရန္၊ မဟုတ္ပါက တပ္မ်ား ရွင္သန္ေရးအတြက္ မူတည္ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ပ်က္ျပယ္ႏိုင္
- - ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလ တရားမွ်တမႈ ရွိ၍ လိုက္နာက်င့္သံုးရန္
- Media Particiaption in conflict area
- - ဗမာလူမ်ဳိး အားလံုးကို မမုန္းတီးရန္လို
- - တိုင္းရင္းသားမ်ား အားလံုး စည္းလံုးညီညြတ္မႈလို
- - အခ်ိန္ ကန္႔သတ္မႈ ျပဳေရး
- - လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ျပဳေရး
- မတရားအသင္းဟု သတ္မွတ္ထားမႈမွ တပါတည္း ဖ်က္သိမ္းေပးဖို႔

စစ္မွန္ေသာ ဖက္ဒရယ္ဒီမိုကေရစီ ျပည္ေထာင္စု တည္ေထာင္ရန္။
- လူမ်ိဳးတိုင္းတန္းတူညီမွ်မႈရွိရမွာျဖစ္သည့္အတြက္ ဗမာလူမ်ိဳး ဗမာျပည္နယ္ ရွိရန္လည္းလိုအပ္သည္။
- ဖက္ဒရယ္ျပည္နယ္မ်ားသတ္မွတ္ႏိုင္ရန္အတြက္ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးမ်ားစာရင္းမ်ားအား ေကာက္ယူရန္လိုအပ္သည္။
- လူမ်ိဳးစုလႊတ္ေတာ္၊ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ရွိရန္လိုအပ္သည္။

- ျပည္ေထာင္စု တပ္မေတာ္ထားရွိရန္လိုအပ္သည္။
- ျပည္ေထာင္စုအတြင္း ခြဲထြက္ခြင့္ကိစၥကို အေလးနက္အစဥ္းစား ရန္လိုအပ္သည္။
- ခြဲထြက္ျခင္းကိုမစဥ္းစားေသာ/မပါေသာ ဖက္ဒရယ္ျဖစ္ရန္လိုအပ္။
- တိုင္း (၇)ခု ျပည္နယ္ (၇)ခု မထားရွိသင့္။

- အေျခခံမႈ (၈) ခ်က္ရွိရန္လိုအပ္သည္။

၁)အခ်ဴပ္အျခာအာဏာ (Sovereign Power)
ႏိုင္ငံေတာ္ အခ်ဴပ္အျခာအာဏာဟူသမွ်သည္ ျပည္သူလူထုထံမွ ဆင္းသက္ရမည္။
(၂ ) တန္းတူေရး (Equality)
တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးတိုင္း ႏိုင္ငံေရးအရျဖစ္ေစ လူမ်ိဳးေရးအရ ျဖစ္ေစ တန္းတူရည္တူအခြင့္ အေရး ရရွိရမည္။
(၃) ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ (Self-Determination)
တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးတိုင္းသည္ႏိုင္ငံေရးစီးပြားေရးလူမႈေရးႏွင့္ယဥ္ေက်းမႈစသည့္က႑အသီး
သီးတြင္ ကုိယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ အျပည့္အ၀ ရရွိေစရမည္။
(၄) ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု စစ္စစ္မူ (Federal Principles)
(က) ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံကုိ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္အျပည့္အ၀ရွိ ေသာ ျပည္နယ္မ်ားျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းရမည္။
(ခ) ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္တြင္ အာဏာတူ လႊတ္ေတာ္ (၂) ရပ္ရွိရမည္။ အထက္ လႊတ္ေတာ္ (၀ါ) အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္တြင္ ျပည္နယ္မ်ားက ဦးေရတူညီေသာ ကိုယ္စားလွယ္ မ်ားကို ေစလႊတ္ ၾကရမည္။
(ဂ) ျပည္နယ္ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမ်ားကို ျပည္ေထာင္စုဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ဆန္႕ က်င္ ျခင္း မရွိဘဲ သီးျခားလြတ္လပ္စြာ ေရးဆြဲျပဌာန္းခြင့္ ေပးရမည္။
(ဃ) ျပည္နယ္ႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုၾကား အာဏာခြဲေ၀ျခင္း (Division of Power) အတိအက်ျပဌာန္းသတ္ မွတ္ရမည္။
(င) ျပည္နယ္မ်ားက စုေပါင္းက်င့္သံုးရန္ ျပည္ေထာင္စုကို လြဲအပ္ထားေသာ ႏိုင္ငံေရး အာဏာမ်ားမွ အပ ၾကြင္းက်န္ေသာအာဏာမ်ား (Residual Power) ကို အမ်ိဳးသား ျပည္နယ္မ်ားထံတြင္ အပ္ႏွံရ မည္။
(၅) လူနည္းစုအခြင့္အေရးမ်ားကုိ ကာကြယ္ျခင္း(Minority Rights)
ျပည္ေထာင္စု အဖြဲ႕၀င္ျပည္နယ္မ်ားအတြင္း ေနထုိင္ၾကေသာ တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုမ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ားကို အျပည့္အ၀ ကာကြယ္ျပဌာန္းေပးရမည္။
(၆) ဒီမိုကေရစီအခြင့္အေရး၊ အေျခခံအခြင့္အေရးႏွင့္ က်ား/မ တန္းတူေရး
လိင္ကြဲျပားမႈ၊ ဘာသာအယူ၀ါဒ အသားအေရာင္ ခြဲျခားမႈတို႕ကို အေျခခံေသာ ခြဲျခားဆက္ ဆံျခင္းမရွိေစဘဲ အေျခခံလူ႕အခြင့္ေရးမ်ားႏွင့္ ဒီမိုကေရစီအခြင့္အေရးမ်ားကို ကာကြယ္ျပဌာန္း ေပးရမည္။
(၇) ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီစနစ္
ပါတီစံုဒီမိုကေရစီစနစ္ကို ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေျခခံႏိုင္ငံေရးစနစ္အျဖစ္ က်င့္သံုး ရမည္။
(၈) ဘာသာေရးကို အေျခမခံေသာ ႏိုင္ငံ (Secular State)
ဘာသာေရးကို အေျခမခံေသာ ႏိုင္ငံေတာ္ျဖစ္ရမည္။ ဘာသာေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးေရာစပ္ျခင္း မရွိ ေစရ။

- အနာဂတ္ဖြဲ႕စည္းပံုတြင္ ဗမာျပည္နယ္ယူရန္။
- တိုင္းရင္းသားမ်ား ပါ၀င္ေသာ ျပည္ေထာင္စု Federal တပ္မေတာ္တည္ေဆာက္ရန္။
- လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး၊တစ္ဘာသာကိုအေျခခံ၍အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံထူေထာင္ရန္မသင့္။
- ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု၏အခ်ဳပ္အျခာအာဏာသည္တိုင္းရင္းသားျပည္သူလူထုတရပ္လံုးထံမွဆင္း
သက္လာေစရမည္။
- တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးတိုင္းသည္ႏိုင္ငံေရအရျဖစ္ေစ၊လူမ်ိဳးေရးအရျဖစ္ေစတန္းတူရည္တူအခြင့္အေရးရွိ
ေစရမည္။
- တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးတိုင္းသည္ႏိုင္ငံေရး၊စီးပြားေရး၊လူမႈေရးႏွင့္ယဥ္ေက်းမႈစသည့္က႑အသီးသီးတြင္ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္အျပည့္အဝရွိေစရမည္။
- ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုကိုကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္အျပည့္အဝရွိေသာအမ်ိဳးသားျပည္နယ္မ်ားျဖင့္ဖဲြ႔စည္းရ
မည္။ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္တြင္အာဏာတူလႊတ္ေတာ္ (၂) ရပ္ထားရွိေစရမည္။
- ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုအဖဲြ႔ဝင္အမ်ိဳးသားျပည္နယ္မ်ားအတြင္းေနထိုင္ၾကေသာတိုင္းရင္းသားလူနည္းစုမ်ား၏အခြင့္အေရးမ်ားကိုအျပည့္အဝကာကြယ္ျပ႒ာန္းေပးရမည္။
- ဖက္ဒရယ္ မူ၀ါဒကို တစ္ႏိုင္ငံလံုးမွ နားလည္ သေဘာေပါက္ လက္ခံလာေအာင္ တိုက္တြန္း ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔။
- အနာဂတ္ျပည္ေထာင္စုကို အေတြးအေခၚအသစ္ ပံုသ႑န္အသစ္ႏွင့္ တိုင္းရင္းသားအားလံုးကို ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ေသာ ပံုစံျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ရန္ စဥ္းစား ေဆြးေႏြးၾကေစခ်င္။
- တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ တပ္ဖြဲ႕ေတြကို ဘယ္လိုပံုစံမ်ဳိးနဲ႔ အနာဂတ္ျပည္ေထာင္စုမွာ စီမံထားရွိမလဲ စဥ္းစားၾကေစခ်င္။
- အနာဂတ္ ဖယ္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုမွာ အမ်ဳိးသားမ်ားႏွင့္အတူ အမ်ဳိးသမီးမ်ားပါ တန္းတူ ရဲ၀င့္စြာ ခ်ီတက္ႏိုင္ၾကဖို႔လို။
- ျမန္မာႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ား၊ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ား အေနျဖင့္ ဖက္ဒရယ္ကို သေဘာတူေထာက္ခံမႈျပဳ လုပ္ေပးရန္ လိုအပ္သည္။
- ျပည္ေထာင္စုယူနစ္ - Federal Unit အေရအတြက္ ဘယ္ေလာက္ထားမလဲ
- ၈ျပည္နယ္ထားျခင္း အစြန္းတဖက္ ၁၄ ျပည္နယ္ (၇ျပည္နယ္၊ ၇တုိင္း) အစြန္းတဖက္
- လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္ (bicameral legislature) ရွိရမည္ျဖစ္ၿပီး
(a) အထက္လႊတ္ေတာ္(သုိ႔) အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ (သို႔) လူမ်ိဳးစုလႊတ္ေတာ္ (လူမ်ိဳးစုတစ္စုျခင္းမွ တူညီေသာအေရအတြက္ လူမ်ိဳးစုတစ္ခုသည္ တစ္ျခားလူမ်ိဳးစုတစ္ခုထက္ ကိုယ္စားလွယ္ပုိမရွိေစ ရ၊ ဗမာတုိင္းရင္းသားမ်ားသည္ တျခားတုိင္းရင္းသားမ်ားထက္ ကိုယ္စားလွယ္ပိုမရွိေစရ)
(b) ေအာက္လႊတ္ေတာ္ (သုိ႔) ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ (သုိ႔) လူဦးေရအေျခခံေသာလႊတ္ေတာ္
- အဓိကလူမ်ိဳးစုႀကီးမ်ားကို သတ္မွတ္ရမည္။
- ျပည္ေထာင္စုတပ္မေတာ္ ဖြဲ႕စည္းရမည္။
- ျပည္ေထာင္စုတပ္မေတာ္သည္ ျပည္ပရန္မွ ကာကြယ္ေရးအတြက္သာျဖစ္ရမည္။
- ျပည္တြင္းလုံျခံဳေရးအတြက္ ျပည္ေထာင္စုတြင္ ျပည္ေထာင္စုတရားစီရင္ေရးစနစ္ႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕တပ္ဖြဲ႔ရွိရမည္ ျဖစ္ၿပီး ျပည္နယ္မ်ားတြင္ ျပည္နယ္တရားစီရင္ေရးစနစ္ႏွင့္ ျပည္နယ္ရဲ႕ တပ္ဖြဲ႕ရွိရမည္။
- ျပည္နယ္မ်ားတြင္ကိုယ္ပုိင္ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒရွိရမည္ျဖစ္ၿပီး ထုိအေျခခံဥပေဒသည္ ျပည္ေထာင္စုအေျခခံဥပေဒကို မဆန္႔က်င္ရ
- စစ္မႈမထမ္းမေနရ (national service) ျဖင့္ျပည္ေထာင္စုတပ္မေတာ္ကို ဖြဲ႕စည္းရမည္။
- ျပည္ေထာင္စု vs ျပည္နယ္ အာဏာခြဲေဝမႈ၊ အာဏာမွ်ေဝမႈ၊ ဘ႑ာေရးခြဲေဝမႈ၊ မွ်ေဝမႈတုိ႔ကုိ (Residual Power / Concurrent Power/ Exclusive Power) တို႔ကို အေျခခံဥပေဒတြင္ ေသေသခ်ာခ်ာ ျပဌာန္းရမည္။
- ထုိဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒေရးဆြဲရန္ ႏုိင္ငံလံုးဆုိင္ရာ ညီလာခံက်င္းပရမည္။
- ျပည္နယ္ႏွင့္ ေဒသတုိင္းတြင္ အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ညီလာခံမ်ားျပဳလုပ္ၿပီး ေနာက္ဆံုးတြင္ ႏုိင္ငံလံုးဆုိင္ရာ ညီလာခံက်င္းပ
- ကာ/ခ်ဳပ္ = သမၼတ အတူတူျဖစ္ရမည္။ (ကန္႔ကြက္ထား)
- သမၼတေအာက္တြင္ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားရွိရမည္။
- ျပည္နယ္အသစ္မ်ား လုိအပ္လွ်င္ ထပ္မံဖြဲ႕စည္း၊ ျပည္နယ္မ်ား အမည္ေပးမႈ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေဆြးေႏြး လူထုဆႏၵခံယူပြဲ က်င္းပရန္လုိ
- တန္းတူညီမွ်မႈႏွင့္ ကုိယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ေပၚအေျခခံသည့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုဖြဲ႕စည္းရန္
ျပည္ေထာင္စု ---- ျပည္သူ ----- ျပည္နယ္
စစ္မွန္သည့္ ဒီမုိကေရစီ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု
- Federal ကိုခြဲထြက္ေရးမဟုတ္ေၾကာင္း အမ်ားသိရွိရန္လုိ

ပင္လံုစိတ္ဓါတ္ကို အေျခခံေသာ တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေပါင္းစံု ပါ၀င္သည့္ ျပည္ေထာင္စုညီလာခံတစ္ခု က်င္းပရန္။
• အေၾကအလည္ေဆြးေႏြးရန္လိုအပ္။
• ႀကိဳတင္ ကန္႕သတ္ျခင္းမရွိေစရ။
• ညီလာခံမလုပ္ခင္ တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ားအားလံုးသေဘာတူညီခ်က္တစ္ခု လုပ္ေဆာင္ရန္လိုအပ္။
• တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားအေၾကာင္းကိုလည္း အတိအလင္းျပန္လည္သတ္မွတ္သင့္။
• တိုင္းရင္းသားအေနနဲ႕ ကိုယ္စားျပဳႏိုင္သူေတြသာညီလာခံတြင္ထည့္သင့္။
• တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား ေနေျမေဒသေပါင္းစံုေတြကပါ၀င္ႏိုင္ရန္ ႀကိဳတင္ၿပီးေတာ့ မီဒီယာမ်ားကတစ္ ဆင့္/ အျခားေသာအစီစဥ္မ်ားခ်မွတ္ရမည္။
• ညီလာခံက်င္းပရန္ အစိုးရမဟုတ္သည့္ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္ရွိရန္လိုအပ္။
• ပါ၀င္ႏိုင္မႈ အခ်ိဳးအစားကိုလည္း သတ္မွတ္ေပးရန္လိုအပ္သည္။
• လူမ်ိဳးေပါင္းစံု အလႊာေပါင္းစံုပါ၀င္ႏိုင္တဲ့ လြတ္ေတာ္ျပင္ပ ညီလာခံျဖစ္ရန္လိုအပ္သည္။
• တုိင္းရင္းသားကို အေျခခံေသာ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ ေဒသကိုအေျခခံေသာ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားျဖင့္ လက္ေတြ႕က်က် အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရမည္။
• လႊတ္ေတာ္ျပင္ပဆိုေသာ္လည္း လႊတ္ေတာ္ထဲက ကိုယ္စားလွယ္မ်ားပါ၀င္သင့္သည္။
• တုိင္းရင္းသားစိတ္ဓါတ္အားလံုးပါေသာပင္လံုကဲ့သို႕စာခ်ဴပ္လုပ္ရန္လိုအပ္၊အမ်ိဳးသားလုပ္ငန္းစဥ္၊ျပည္ေထာင္စုလုပ္ငန္းစဥ္လမ္းျပေျမပံုတစ္ခုလုပ္ရမည္။
• လူမ်ိဳးေရးရာျပသနာမ်ားျဖစ္၍ ႏွစ္ဖက္ေျပလည္မႈနည္းလမ္းရွာရမည္။
• ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္၊ ႏိုင္ငံ ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္ လူငယ္မ်ား၏ ပါ၀င္မႈအခန္းက႑ကို ျမွင့္တင္ေပးရန္။
• တႏိုင္ငံလံုး ေဆြးေႏြးပြဲမွာ တည္ဆဲဥပေဒ၊ အေျခခံဥပေဒစသည့္ ေဘာင္မ်ား ခတ္မထားဘဲ လြတ္လပ္ ပြင့္လင္းစြာ ေဆြးေႏြးရန္
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသမ်ားမွာ ရွိေသာ လူမ်ဳိးစု အားလံုး(၁၃၅ မ်ဳိးတြင္ မပါ၀င္ေသာ လူမ်ဳိးစုငယ္မ်ားပါ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရန္)ဖိတ္ၾကားၿပီး တိုင္ပင္ေဆြး ေႏြးရန္။

ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရး/ အသစ္ျပန္လည္ ေရးဆြဲေရး
- ဗမာႏွင့္တုိင္းရင္းသားေတြၾကားတန္းတူညီမွ်မႈရွိရန္ဖြဲ႕စည္းပံုမွညွိ႕ႏုိင္းေပးရမည္။
- ဖြဲ႕စည္းပံုမွတရားမွ်တမႈအေျခခံတဲ့ေရြးခ်ယ္တင္ေျမာက္ထားေသာအစိုးရျဖစ္ရမည္။
- ပင္ဆင္ေရးျပန္လည္ေရးဆြဲေရးလို႕ေျပာေနသူမ်ားကလြတ္ေတာ္တြင္းမွာရွိေနေသာေျပာင္းလဲလုပ္ ေဆာင္မႈမ်ားကိုေစာင့္ၾကည့္သင့္သည္။
- စစ္မွန္ေသာ ဖက္ဒရယ္ကို အေျခခံ၍ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို အသစ္ျပင္ဆင္ေရးဆြဲသင့္။
- ျပႆနာရဲ႕ရင္းျမစ္ျဖစ္တဲ႕ႏိုင္ငံေရး၊စီးပြားေရး၊ဘာသာေရးဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈကိုဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ျပီးေျဖရွင္းရပါမယ္။
- အေျခခံဥပေဒကို လႊတ္ေတာ္ျပင္ပကေန ျပင္ရပါမယ္။
- တုိင္းရင္းသားမ်ားအား စာတတ္ေျမာက္ေအာင္ သင္ၾကားေပးရန္လိုအပ္သည္။
- အစိုးရႏွင့္ တုိင္းရင္းသားမ်ားအျဖင့္ လူထုဆႏၵကို ယူၿပီးေဆာင္ရြက္ၿပီး ျပည္သူမ်ားပူးေပါင္းပါ၀င္လာ ႏိုင္ရန္ လံႈ႕ေဆာင္မႈမ်ားလုပ္သင့္သည္။
- စစ္မွန္တဲ့ Federal Constitution ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္လွ်င္ စစ္မွန္ေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိုတည္ေဆာက္ႏိုင္ မည္ျဖစ္သည္။
- ျပည္သူ႔ဆႏၵသေဘာထားကို အေျခခံ၍ အေျခခံဥပေဒကိုျပင္ဆင္ရမည္။
- ပညာရွင္ေတြ ျပင္တာထက္ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ ျပင္တာက ပိုျမန္ဆန္မည္။
- အသစ္ျပန္လည္ ေရးဆြဲတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ျပင္ဆင္တာျဖစ္ျဖစ္ ျပည္သူလူထု အားလံုး ပါ၀င္ဖုိ႔
- ဖယ္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု တစ္ရပ္ကို ေရးဆြဲမယ့္ သူေတြ စုၿပီးေတာ့ လက္ခံႏိုင္မယ့္ M၀del တစ္ခု ေရးဆြဲသင့္တယ္ Model ကုိၾကည့္ၿပီး ျပင္ဆင္ရမွာပါ။
- သမၼတေရြးခ်ယ္ပံု၊ ၀န္ႀကီး၊ ဒု၀န္ႀကီး ေရြးခ်ယ္ပံု ဥပေဒမ်ားကို ျပင္ဆင္ရန္ လိုအပ္
- အရည္အခ်င္းျပည့္၀ေသာ၊ ျပည္သူလူထု လက္ခံေသာ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ား တိုင္းျပည္ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ခြင့္/ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ရွိရန္ အေရးႀကီး
- အာဏာ ၃ ရပ္စလံုးတြင္ တပ္မေတာ္၏ အခန္းက႑ ပါ၀င္ေနျခင္းကို ျပင္ဆင္ရန္ အေရးႀကီး။
- ဖယ္ဒရယ္
- လက္နက္မခ်ဘဲ လႊတ္ေတာ္အတြင္း ၀င္ေရာက္ ယွဥ္ၿပိဳင္ကာ ဖက္ထရယ္ ဒီမိုကေရစီ ျပည္ေထာင္စု ျဖစ္ေစခ်င္
- ဖယ္ဒရယ္ဟူေသာ စကားရပ္အား သာမန္ျပည္သူတို႔ နားလည္ သေဘာေပါက္ လြယ္ေသာ ရိုးရွင္းသည့္ ျမန္မာ စကားရပ္ႏွင့္ ဖလွယ္ သံုးစြဲၾကရန္
- လႊတ္ေတာ္ စနစ္မွာ ေအာက္လႊတ္ေတာ္မွာ လူအေရအတြက္ကို အေျခခံၿပီး၊ အထက္လႊတ္ေတာ္က လူမ်ဳိးစုေတြ အေျခခံေသာ လူမ်ဳိးစု လႊတ္ေတာ္မ်ဳိး ျဖစ္ရန္။

လူ႕အခြင့္အေရးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မွဳ
အႀကံျပဳခ်က္
အေထြေထြပိုင္း
- ဒီမုိကေရစီအင္အားစုမ်ားအေနျဖင့္စစ္အာဏာရွင္စနစ္၏အၾကြင္းအက်န္မ်ား၏အႏၱရာယ္ကုိသတိျပဳေဆာင္ရြက္ရန္။
- စစ္တပ္အေနျဖင့္ျပည္သူလူထုဘက္မွရပ္တည္ရန္။
- ဒီမုိကေရစီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးတြင္ျပည္သူလူထုမ်ားပါ၀င္ရန္လုိအပ္။
- အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈကိုတိုက္ဖ်က္သည့္ဥပေဒကို ျပဌာန္းေပးရန္
- ႏိုင္ငံေတာ္အေနျဖင့္ မလိုအပ္ေတာ႔သည့္ လယ္ယာသမဝါယမကဲ႔သို႔ေသာအဖြဲ႔အစည္းမ်ားကိုဖ်က္သိမ္းေပး၍ လူမႈဖူလုံေရးအစီအမံမ်ားကိုအေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္
- အစိုးရ/ပုဂၢလိကအလုပ္မ်ားေလွ်ာက္ထားရာတြင္ မလိုအပ္သည့္ျဖည့္သြင္းခိုင္းမႈမ်ားကိုဖယ္ရွားေပးရန္ (ဥပမာ-လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ)
- ဝန္ႀကီးဌာနမ်ားဖြဲ႔စည္းရာတြင္ သက္ဆိုင္ရာပညာရွင္မ်ားကိုအေလးထား၍ ေပါင္းစပ္ပါဝင္ဖြဲ႔စည္းရန္
- နယ္စပ္အေျခစိုက္အဖြဲ႔အစည္းမ်ားကိုမတရားအသင္းသတ္မွတ္ထားျခင္းမွပယ္ဖ်က္၍ျပည္တြင္းသို႔ျပန္လာခြင့္ျပဳရန္

ဖဲြ႔စည္းပံုဥပေဒ
- ျပည္သူလူထုအခ်င္းခ်င္းညီညြတ္ေရးမွအမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးေဆာင္ရြက္ၿပီးျပည္သူလူထုဆႏၵႏွင့္ကိုက္ညီေသာဖြဲ႕စည္းပုံအသစ္ေပၚထြက္ေရးေဆာင္ရြက္ရန္။
- ပင္လုံကဲ႔သို႔ညီလာခံႀကီးေခၚယူ၍ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရးမ်ား/ရပိုင္ခြင့္ကိုကာကြယ္ေပးၿပီ း ဖက္ဒရယ္ဖြဲ႔စည္းပုံကိုအေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္
- ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒအတြက္ လူထုဆႏၵခံယူပြဲကိုလြတ္လပ္ၿပီးမွန္ကန္တရားမွ်တစြာက်င္းပေပးရန္
- သန္းေခါင္စာရင္းမ်ားေကာက္ယူရာတြင္ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရးမ်ား/ရပိုင္ခြင့္ကိုမဆုံးရွံဳးေစေရးကာကြယ္ေပးရန္
- မိမိခံယူလိုေသာတိုင္းရင္းသားျဖစ္ပိုင္ခြင့္ကိုေဖာ္ျပခြင့္ျပဳရန္/ခံယူခြင့္ေပးရန္
- ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒ၊ လုပ္ထုံးလုပ္နည္း၊ အမိန္႔ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ားတြင္ ပါရွိသည့္လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္မကိုက္ညီသည့္အခ်က္မ်ားကို ပယ္ဖ်က္ရန္၊
- ဥပေဒမ်ားသည္ ႏိုင္ငံတကာလူ႔အခြင့္အေရးစံႏွဳန္းမ်ားႏွင့္ကြဲလြဲျခင္းမရွိေစရ
- ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒကိုလူ႔အခြင့္အေရးကိုအေလးထား၍ ျပဌာန္းရန္
- ဥပေဒမ်ားျပဌာန္းရာတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္သည့္အခ်က္မ်ားပါဝင္ပါကတည္ဆဲဥပေဒအရအလိုအေလ်ာက္ပ်က္ျပယ္ေစရမည္။
- ႏိုင္ငံတကာမွသတ္မွတ္ထားေသာအမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရးစံႏွဳန္းမ်ားႏွင့္အညီ၂၀၀၈ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒကိုျပန္လည္ျပင္ဆင္ရန္
ဥပေဒ
- ျပဌာန္းေရးဆြဲျပီးသားဥပေဒမ်ားအားလူ႔အခြင္႔အေရးစံႏႈန္းမ်ားႏွင္႔အညီျပန္လည္သံုးသပ္ၿပီးျပင္ဆင္၊ ပယ္ဖ်က္ရန္၊
- အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရးကို ျမႇင့္တင္သည့္ဥပေဒမ်ား ျပဌာန္းေပးသင့္
- ျပည့္တန္ဆာကာကြယ္ေရး/လုပ္ကိုင္ခြင့္ဥပေဒကို ျပဌာန္းသင့္
- တရားမဝင္ျပည့္တန္ဆာဥပေဒကို ဖ်က္သိမ္းရန္
- ဗုဒၶဘာသာအမ်ိဳးသမီးမ်ားအိမ္ေထာင္ျပဳျခင္းဥပေဒကိုေလ႔လာသင့္

ဖံြ႔ၿဖိဳးေရးေပၚလစီ
- တိုင္းျပည္ၾကြယ္ဝခ်မ္းသာမႈအတြက္ သဘာဝသယံဇာတတစ္ခုတည္းကိုအားကိုးမေနဘဲနည္းပညာမ်ားကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေခတ္မွီေသာစီမံခန္႔ခြဲမႈမ်ားကိုလည္းေကာင္းအသုံးခ်ရန္၊
- ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမဳပ္ႏံွမႈႏွင့္ ဖံြ႔ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းမ်ားအားခြင့္ျပဳသေဘာတူ လက္မွတ္ေရးထိုးရာတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာတာ၀န္ရွိမႈႏွင့္ ကာကြယ္ ေပးမႈမ်ားကို ထည့္သြင္းေရးဆဲြလက္မွတ္ထိုးရန္၊
- တိုင္းျပည္ႏွင့္ ျပည္သူမ်ားအားအသိေပးတိုင္ပင္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားရွိေသာ၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားခ်မွတ္ရာတြင္ ပါ၀င္မႈရွိေသာ၊စီမံကိန္းႏွင့္ပတ္သက္သည့္အခ်က္အလက္မ်ားကိုသိရိွခြင့္ရွိေသာ၊ အက်ိဳးခံစားမႈမ်ားကိုခံစားရာတြင္ သက္ဆိုင္သည့္ေဒသခံမ်ားအပါအ၀င္ ျပည္သူမ်ားပါ၀င္ခံစားခြင့္ရွိေသာစီမံကိန္းမ်ားျဖစ္ေစေအာင္ ေသခ်ာေစျခင္း၊အလြန္အကၽြံ႕သယံဇာတထုတ္ယူျခင္းမျပဳရန္

လယ္ယာေျမက႑
- လယ္ယာေျမမသမာသိမ္းဆည္းမႈမ်ားကိုရပ္ဆိုင္းရန္
- လယ္ယာေျမႏွင့္ ၿမိဳ႕/ရြာ/အင္းနယ္နမိတ္ခြဲျခားေဆာင္ရြက္မႈကိုအလွ်င္အျမန္ေဆာင္ရြက္ေပးၿပီး ျပည္သူမ်ားျဖတ္သန္းသြားလာေရးလြယ္ကူေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးရန္
- လယ္ယာေျမဥပေဒမ်ားေရးဆြဲရာတြင္ လယ္သမားမ်ားကိုယ္တိုင္ ပါဝင္ၿပီးလယ္သမားမ်ားအက်ိဳးစီးပြားကိုကာကြယ္ေပးသည့္ဥပေဒမ်ားျဖစ္ေစရန္
- ဥပေဒထဲတြင္ေရလုပ္သား/ကပ္ပါးလုပ္သား(အင္း/လယ္ကိုမွီခိုလုပ္ကိုင္ၾကရသည့္အေျခခံလုပ္သားမ်ား)မ်ားအက်ိဳးကို ကာကြယ္ေပးရန္
- လယ္ယာေျမဥပေဒေရးဆြဲရာတြင္ သိမ္းဆည္းခံလယ္သမားမ်ားလုပ္ငန္းခြင္ျပန္လည္ရရွိရန္ အထူးအေလးထားစီမံေဆာင္ရြက္ေပးရန္
- လယ္ယာေျမဥပေဒမ်ားျပဌာန္းရာတြင္ ျပည္သူ/ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားကိုဥပေဒဆိုင္ရာအသိပညာေပးရန္/ ရွင္းလင္းေဆြးေႏြးေပးရန္
- လယ္ယာသိမ္းဆည္းမႈကိစၥမ်ားတြင္
ေျဖရွင္းေပးရသည့္အစိုးရအေနျဖင့္ အခ်ိန္ႏွင့္တေျပးညီအလွ်င္အျမန္ေဆာင္ရြက္ေပးသင့္
- အျငင္းပြားမႈျဖစ္လာပါကအရပ္ဖက္အဖြဲ႔အစည္းႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းမ်ားပါ ပါဝင္၍ ညႇိႏွိဳင္းေဆာင္ရြက္ရန္
- လယ္ယာမဲ႔ျပည္သူမ်ားအားစားက်က္၊ ေျမလြတ္၊ ေျမရိုင္းမ်ားႏွင့္ လစ္လပ္လယ္ယာေျမမ်ားကိုစီစစ္ေဖာ္ထုတ္၍ လုပ္ကိုင္ခြင့္ေပးရန္

ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား
- ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားအားလုံးခၽြင္းခ်က္မရွိလႊတ္ေပးၿပီး ျပန္လည္လြတ္လာသူမ်ား၏ ဘဝရပ္တည္ေရးကို ျပန္လည္ထူေထာင္ေပးရန္
- ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားသည္ တိုင္းျပည္အတြက္ စြန္႔လႊတ္စြန္႔စားခဲ႔သူမ်ားျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အားလုံးအားအၾကြင္းမဲ႔လႊတ္ေပးသင့္ရုံသာမက ၎တို႔၏အခန္းက႑ကိုအသိအမွတ္ျပဳရန္၊
- ဘဝရပ္တည္ေရးကို ျပန္လည္ထူေထာင္ေပးရန္
- အက်ဥ္းေထာင္တြင္းရွိအေျခအေနမ်ားကိုေစာင့္ၾကည့္ရန္ ႏိုင္ငံတြင္းတြင္ အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုဖြဲ႔စည္းေဆာင္ရြက္ရန္၊တရားဥပေဒဆိုင္ရာအကူညီေပးေရး၊ က်န္းမာေရးေစာင့္ၾကည့္ေရး၊ ပညာသင္ၾကားေရး၊ အက်ဥ္းသူမ်ား၏ ကေလးမ်ားအေရးကိုအေလးထားလုပ္ေဆာင္ရန္၊
- အက်ဥ္းေထာင္အဆင့္အတန္းဆိုင္ရာ ျမွင့္တင္ေရး၊ ျပဳျပင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ျပဳလုပ္ရန္

လြတ္လပ္စြာေျပာဆို၊စုေ၀း၊အဖဲြ႔အစည္းဖဲြ႕စည္းခြင့္
- လြတ္လပ္စြာသတင္းရယူခြင့္ကို တားျမစ္ေသာအျပဳအမူမ်ားသည္ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒအရ ေဘာင္ေက်ာ္ေနေသာ ေၾကာင့္ ဖ်က္သိမ္းရန္ႏွင့္ အကာအကြယ္ေပးသည့္ဥပေဒပါျပဌာန္းရန္။
- အသင္းအဖြဲ႕ဖြဲ႕စည္းမႈကို ေႏွာက္ယွက္သူမ်ားကို အေရးယူႏိုင္ရန္ ဥပေဒျပဌာန္းသင့္
- အသင္းအဖြဲ႔ဝင္မ်ားအား ပါတီႏိုင္ငံေရးကင္းရွင္းရမည္ဆိုေသာအခ်က္ (သို႔မဟုတ္) အသင္းအဖြဲ႔ဆိုင္ရာမွတ္ပုံတင္ျခင္းဥပေဒတစ္ခုလုံးကို ဖ်က္သိမ္းသင့္
လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကပ္မႈယႏၱယား
- အစိုးရ၊အရပ္ဖက္ႏွင့္ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွလူ႔အခြင္႔အေရးကာကြယ္ျခင္း၊ ျမွင္႔တင္ျခင္းလုပ္ငန္းမ်ားေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ရန္အတြက္ထိေရာက္သည့္ ကာကြယ္မႈယႏၱားမ်ားထားရွိေဆာင္ရြက္ရန္
- လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ခံရပါက တုိင္ၾကားႏိုင္သည့္လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္၏လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားကိုပိုမိုအားေကာင္းေအာင္ႏွင့္ အေႏွာင္အဖဲြ႔ကင္းေအာင္လုပ္ေဆာင္ရန္၊
- အခြင့္အေရးမဟာမင္းႀကီးရံုးအား ႏိုင္ငံတြင္း ရံုးဖြင့္လုပ္ေဆာင္ခြင့္မ်ား ျပဳရန္၊
- လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္သည့္အဖြဲ႔မ်ားကိုလြတ္လပ္စြာဖြဲ႔စည္းခြင့္ေပးရန္၊
- လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာေရွ႕ေနအဖြဲ႔မ်ားအပါအဝင္ရပ္ရြာအဆင့္ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔မ်ားကိုတႏိုင္တပိုင္ဖြဲ႔စည္းၿပီးထိုအဖြဲ႔မ်ားတိုးပြားေအာင္ ေဆာင္ရြက္သင့္၊

ႏို္င္ငံတကာစာခ်ဳပ္မ်ားကိုေလးစားျခင္း
- CEDAW ေကာ္မတီ၏အႀကံေပးခ်က္မ်ားအတိုင္းအေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ရန္
- “ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္အမ်ိဳးသမီးမ်ားပါဝင္မႈသည္အေရးႀကီးသည္” ဆိုေသာကုလသမဂၢလုံၿခဳံေရးေကာင္စီဆုံးျဖတ္ခ်က္အမွတ္(၁၃၂၅)ကိုအေကာင္အထည္
ေဖာ္ရန္
- လက္မွတ္ေရးထိုးျပီးျဖစ္ေသာကုလသမဂၢစာခ်ဳပ္မ်ားအားစာခ်ဳပ္ပါအခ်က္မ်ားႏွင္႔အညီအ
ျပည္႔အ၀အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္
- ကုလသမဂၢလူ႕အခြင္႔အေရးကာကြယ္ေစာင္႔ေရွာက္သူမ်ားဆိုင္ရာေၾကညာစာတမ္းပါအခ်က္မ်ားအားအသိအမွတ္ျပဳကာကြယ္ေပးရန္
- ကုလသမဂၢက အၾကံျပဳထားသည့္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို
အျမန္ဆံုးအေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရန္၊
- CEDAW ေကာ္မတီ၏အႀကံေပးခ်က္မ်ားအတိုင္းအေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ရန္
- “ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္အမ်ိဳးသမီးမ်ားပါဝင္မႈသည္အေရးႀကီးသည္” ဆိုေသာကုလသမဂၢလုံၿခဳံေရးေကာင္စီဆုံးျဖတ္ခ်က္အမွတ္(၁၃၂၅)ကိုအေကာင္အထည္
ေဖာ္ရန္

နိုင္ငံတကာစာခ်ဳပ္မ်ားကိုလက္မွတ္ထိုးျခင္း
- ႏိုင္္ငံသားႏွင္႔ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာအခြင္႔အေရးစာခ်ဳပ္ႏွင့္ႏွိပ္စက္ညွင္းပမ္းျခင္းႏွင့္အျခားရက္စက္စြာ၊လူမဆန္စြာ၊ႏွိမ္႔ခ်စြာဆက္ဆံမႈ (သို႔မဟုတ္) အျပစ္ေပးမႈအားဆန္႔က်င္သည့္သေဘာတူစာခ်ဳပ္မ်ားကိုလက္မွတ္ေရးထိုးအတည္ျပဳ၍အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ရန္
- ILO ၏သေဘာတူထားသည့္အခ်က္မ်ားကိုေလးစားစြာလိုက္နာ၍ ILO၏ လြတ္လပ္စြာအသင္းအပင္းဖြဲ႔စည္းခြင့္ကိုမလိုက္နာသူမ်ား/ေႏွာက္ယွက္သူမ်ားကိုအလုပ္သမားဥပေဒအရျပစ္ဒါဏ္ခ်မွတ္ႏိုင္သည့္ဥပေဒျပဌာန္းရန္

လူ႔အခြင့္အေရးပညာေပးမႈအပိုင္း
- လူ႔အခြင္႔အေရးဆိုင္ရာအသိတရားပညာေပးျဖန္႔ေ၀မႈမ်ား၊ လက္ကမ္းစာေစာင္ေ၀ျခင္း၊ ေက်ာင္းစာသင္ခန္းစာႏွင့္ ႏိုင္ငံပိုင္မီဒီယာမ်ားမွတဆင့္လူ႔အခြင့္အေရးအေၾကာင္း ပညာေပးျခင္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ရန္၊
- လူမႈကြန္ရက္မီဒီယာ၊မိုဘိုင္းနည္းပညာ၊ေရဒီယို၊တီဗြီ၊ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝျခင္းမွတဆင့္အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏အခြင့္အေရးကိုျပည္သူမ်ားအားပညာေပးရန္။
- အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရးႏွင့္ပါတ္သက္၍ ဥပေဒပိုင္းအရ ရသင့္ရထိုက္ေသာအခြင့္အေရးမ်ားကို အမ်ိဳးသမီးထုကိုယ္တိုင္အားထုတ္ေလ႔လာၾကရန္
- ျပစ္မႈဆိုင္ရာဥပေဒမ်ားအေၾကာင္းကိုအေျခခံပညာအလယ္တန္းအဆင့္မွစ၍ ထည့္သြင္းသင္ၾကားရန္
- တရားစီရင္ေရး၊ ဥပေဒစိုးမိုးေရး၀န္ထမ္းမ်ားအၾကား၊ အစိုးရဌာနမ်ားႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးဥပေဒမ်ားအေၾကာင္းကို ထိေရာက္စြာ ပညာေပးရန္၊ (AMM)
- ျပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကိုယ္တိုင္ ျပည္သူအတြက္ အက်ိဳးရွိ/မရွိကိုသိရွိၾကရန္ႏွင့္ ျပည္သူမ်ားကလည္းကိုယ္စားလွယ္မ်ားကိုအသိေပးစည္းရုံရသည့္နည္းျဖင့္ စည္းရုံးၾကရန္
- ပညာေရးဘတ္ဂ်က္ကိုတိုးျမင့္ၿပီးေက်ာင္းတြင္းသင္ေထာက္ကူပစၥည္းမ်ားကိုတိုးခ်ဲ႔အသံုးျပဳရန္၊
- ပညာသင္ၾကားရာတြင္ ပညာႏွင့္ သညာပါ၀င္သည့္ သင္ၾကားမႈမ်ိဳးေစလူတိုင္းပညာသင္ၾကားပိုင္ခြင့္ရွိသည္ဆိုေသာ UDHR အရကေလးမ်ားကိုပညာ၊ သညာသင္ၾကားပိုင္ခြင့္ အားလုံးရရွိသင့္
- “ဒီမိုကေရစီ” ဘာသာရပ္ကို ေက်ာင္းသင္ခန္းစာတြင္ထည့္သြင္းသင္ၾကားရန္

ဥပေဒမ်ားေရးဆြဲျခင္းႏွင့္ ျပည္သူလူထုပါ၀င္မႈ
- ဥပေဒေရးဆြဲရာတြင္သက္ဆ္ိုင္ရာအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအျပင္အရပ္ဖက္လူ႕အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ သက္ေရာက္မႈခံစားရမည့္သူမ်ား၏ပါ၀င္ပါတ္သက္ခြင္႔မ်ားအားက်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ျမွင္႔တင္အေကာင္ထည္ေဖာ္ရန္
- ဥပေဒတစ္ခုျပဌာန္းရာတြင္ ျပည္သူလူထုအေနျဖင့္ အၾကံေပးႏိုင္ေအာင္ အခ်ိန္လံုေလာက္စြာေပး၍ လက္ခံရန္၊

တရားစီရင္မႈအပိုင္း
- အစုိးရဌာနမ်ားႏွင့္အစုိးရအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားကိုထိေရာက္စြာအေရးယူၿပီး အမွန္တရားေဖာ္ထုတ္ေရးႏွင့္တရားမွ်တမႈအစီအစဥ္ကုိေဆာင္ရြက္သင့္။
- စစ္ပြဲအတြင္းတြင္ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားအား လက္နက္သဖြယ္အသုံးခ်ေနမႈကို အေရးယူေဆာင္ရြက္ေပးသင့္
- လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာခ်ိဳးေဖာက္မႈျဖစ္ပြားခဲ႔သည့္အမႈမ်ားကို တရားမွ်တမႈႏွင့္ အမွန္တရားေဖာ္ေဆာင္ေပးသင့္ (Transitional Justic)၊ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မတီကိုလည္း ဖြဲ႔စည္းရန္

ကေလးအခြင့္အေရး
- ကေလးအလုပ္သမားမ်ား၏လက္ေတြ႕ဘ၀ကိုကြင္းဆင္းစစ္တမ္းယူရန္။ (အလုပ္ခ်ိန္၊လုပ္ငန္းခြင္က်န္္းမာေရး၊ခြဲျခားဆက္ဆံခံရျခင္း၊အၾကမ္းဖက္ခံရျခင္း၊လုပ္အားခ၊အနည္းယူခ်ိန္၊အလုပ္ခ်ိန္ျပင္ပပညာေရး)
- ကေလးအလုပ္သမားမ်ားအေပၚကာကြယ္ေပးသည့္ဥပေဒျပဌာန္းသင့္။
- ကေလးစစ္သားကိစၥကိုအထူးအေလးေပးေဆာင္ရြက္သင့္
- ကေလးစစ္သားအသုံးျပဳသည့္အစိုးရပိုင္းအားအေရးယူႏိုင္သည့္ ဥပေဒျပဌာန္းသင့္
- ကေလးငယ္မ်ားကိုတရားစီရင္ေရးထက္ ျပန္လည္ေလ႔က်င့္ေရးစခန္းမ်ားသာထားရွိသင့္

ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပြဲမွ ရရွိခ်က္မ်ား၇
စစ္မွန္ေသာအမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး

အႀကံျပဳတင္ျပခ်က္
- အားလံုးေတြ႕ဆံုၿပီးေဆြးေႏြးႏိုင္ေသာ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းမ်ဳိး ျဖစ္သင့္ ပါတယ္။ ဘယ္အဖြဲ႔အစည္းကိုမွ ခ်န္လွပ္ထားျခင္းမရွိသင့္။ (ဥပမာ- ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ)
- အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးနဲ႔စတင္ရင္ တပ္ဟာတပ္ျခင္း အပစ္အခတ္ရပ္စဲမႈလုပ္ရပါမယ္။ အပစ္ရပ္စဲမႈ လုပ္တဲ့အခါမွာ လည္း တာဝန္ယူမႈ၊ တာဝန္ခံမႈလည္းရွိရပါမယ္။
- လုပ္ငန္းစဥ္ကိုလႊတ္ေတာ္ပတြင္ ရွင္းဖို႔လိုပါတယ္။ ပင္လံုကဲ့သို႔ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲႀကီးျဖစ္ဖို႔လိုပါတယ္။
- အာဏာရွင္စနစ္မွ ဒီမိုကေရစီစနစ္သို႔ေျပာင္းလဲရာတြင္ အဟန္႔အတားျဖစ္ေစေသာ အေျခအေနမ်ား ကိုဖယ္ရွားဖို႔ လိုပါတယ္။
- ျပည္ေထာင္စုကိုျပန္လည္ဖြဲ႕စည္းရာတြင္ တိုင္းရင္းသားတန္းတူေရး၊ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရရွိေရး၊ ဖယ္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုတည္ေဆာက္ေရးတို႔အတြက္ စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကိုက်င့္သံုး ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
- အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးလုပ္ရာတြင္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားဆိုင္ရာအခြင့္အေရးႏွင့္ အျခားအခြင့္အေရး မ်ား ရရွိဖို႔လိုပါတယ္။
- ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္ရာတြင္လည္းတိုင္းရင္းသားရပိုင္ခြင့္ရရွိဖို႔နဲ႔ ဒီမိုကေရစီစနစ္ တည္ ေဆာက္ဖို႔ လုပ္ေဆာင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
- စစ္မွန္ေသာအမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးလုပ္ရာတြင္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာျပႆနာမ်ား၊ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ လူ႕အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ျပႆမ်ား၊ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုပါ ျပဌာန္းခ်က္၏ ကန္႔သန္႔ခ်က္မ်ား လက္ဝါးႀကီး အုပ္ ထားမႈမ်ားကိုေျဖရွင္းဖို႔လိုပါတယ္။
- ေခတ္ေကာင္းဖို႔ဆိုလွ်င္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၊ ဒီမိုကေရစီလိုလားသူေတြအားလံုးမွာတာဝန္ရွိပါသည္။
- လႊတ္ေတာ္တြင္း၊ လႊတ္ေတာ္ပေဆြးေႏြးမႈမ်ားလည္းရွိဖို႔လိုပါသည္။
- ျပည္သူေတြအားလံုးမွာလည္းတာဝန္ရွိပါသည္။
- - ႏိုင္ငံေရးကိုယ္စားျပဳလႊတ္ေတာ္ ေပၚထြန္းေရး (တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုမ်ားအားလံုးကိုမွန္ကန္စြာကိုယ္စားျပဳႏုိင္သည့္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ ေတာ္ေပၚထြန္းေရး)
- - ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရး
- - ဖယ္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုတည္ေဆာက္ေရး
- - ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ားမွန္မွန္ကန္ကန္ ျဖစ္ထြန္းမႈႏွင့္ ရလဒ္ကိုအာမခံခ်က္ေပးႏုိင္ေရး
- - အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးသို႔ ေရွ႕႐ႈရန္ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ားကေဆာင္ရြက္ရာတြင္ လႊတ္ေတာ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းကိုဦးတည္သင့္
- ကြဲလြဲမႈမ်ားကိုသည္းမခံႏိုင္ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ က်င့္၀တ္တန္ဖိုးဆိုင္ရာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ အခန္းက႑ အေရးႀကီးလာ
- အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးမွာ နားလည္ခြင့္လြတ္ျခင္းျဖစ္လာဖို႔ အသိအမွတ္ျပဳျခင္းႏွင့္ မွားသူမ်ား ဖက္မွ ေတာင္းပန္ျခင္း။
- အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးရရွိရန္
- လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡမ်ားမွသည္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သို႕ျဖစ္စဥ္ ၊ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးမွသည္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲဆီသို႕ျဖစ္စဥ္ႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲမွသည္ အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ေရးဆီသို႕
- ျပည္တြင္းစစ္ရပ္၊ ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရးေဖာ္ေဆာင္ဖို႔ ၾကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္တဲ့ေနရာမွာ လုပ္နည္း လုပ္ဟန္မွန္ကန္ဖို႔ႏွင့္ ျပသာနာအရင္းခံကို ေျဖရွင္းရာမွာ သေဘာထားမွန္ကန္ရန္လိုအပ္။
- ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုကို အသြင္ကူးေျပာင္းေရး ၾကားခံဖြဲ႔စည္းပံုအျဖစ္ထားရွိ၍ ဖြဲ႔စည္းပံုကို ျပန္လည္ျပင္ ဆင္ရန္။
- တိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ လူမ်ဳိးစုမ်ားကို တိက်စြာ ျပဌာန္းေပးရန္။
- ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု တည္ေဆာက္ရာတြင္ တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္မ်ားႏွင့္ ပထ၀ီေပၚ္အေျခခံေသာ ျပည္နယ္မ်ားႏွင့္ေပါင္းစပ္ေသာ စနစ္ကို ထူေထာင္ရန္။
- ဗမာလူမ်ဳိးႏွင့္တိုင္းရင္းမ်ားၾကား အထင္လြဲမႈမ်ားရွိေနေသာ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္းျဖစ္ ဖို႔လိုအပ္

လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား။
- ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ အသိပညာေပးသင္တန္းမ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားကို ႏုိင္ငံအ၀န္းက်ယ္ က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ လုပ္ေဆာင္ရန္။
- ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ခံုရုံးသို႔ မျပတ္သားမရွင္းလင္းေသာ ေရွ႔ေနာက္မညီေသာ ဥပေဒမ်ားကို ေမးျမန္းရန္။
- အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးႏွင့္စစ္မွန္ေသာ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ကို ဦးထိပ္ပန္ဆင္ထား ေသာ အစိုးရ ကိုယ္စားလွယ္မ်းကို ပါတီကိုယ္စားလွယ္မ်ား တိုင္းရင္းသားကိုယ္စားလွယ္မ်ား ေက်ာင္းသား ကိုယ္စားလွယ္မ်ား အတက္ပညာရွင္မ်ား အရပ္ဖက္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား အသီးသီး ပါ၀င္ေသာ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရးေကာ္မတီႏွင့္ မူၾကမ္းေရးဆြဲေရးေကာ္မတီ ဖြဲ႔စည္းရန္ ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ားကို ျပည္သူမ်ားသို႔ျပန္ၾကားရန္။
- အစိုးရႏွင့္စစ္တပ္ၾကားမွ ျပည္သူတို႔ တရား၀င္၀န္ခ်ေတာင္းပန္ရန္။
- ဖြဲ႔စည္းပံုျပင္ဆင္ရာတြင္ စစ္တပ္၏ အခန္းက႑ေလ်ာ့ခ်ရန္။
- စစ္မွန္သည့္ယံုၾကည္မႈအျပည့္ႏွင့္ ထာ၀ရျငိမ္းခ်မ္းေရးကို ခိုင္ျမဲႏုိင္ရန္အတြက္ အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုခုက တာ၀န္ယူရန္လိုအပ္သည္။

တိုင္းျပည္ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီအင္အားစုမ်ား၏ အခန္းက႑

အႀကံျပဳခ်က္မ်ား

၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ
တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး
အုပ္ခ်ဳပ္ေရးက႑
စီးပြါးေရး
ပညာေရး
က်န္းမာေရး
လယ္ယာေျမႏွင့္ လယ္သမားအခြင့္အေရး
အလုပ္သမား
ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး
အသြင္ကူးေျပာင္းေရး
ဒီမိုကေရစီအင္အားစုမ်ား၏ အခန္းက႑

၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု
• ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ၏ အရည္အ ေသြးမ်ားကို ျပန္လည္ဆန္းစစ္ဖို႕လို၊ အမ်ားသိေအာင္ (ျပည္သူ႕ဆႏၵခံယူျခင္း) လုပ္ဖုိ႕လိုအပ္
1. လူထုဆႏၵခံယူပြဲျပန္လုပ္ဖို႕ လြတ္ေတာ္မွာအဆိုတင္သြင္းသင့္
2. လူထုေထာက္ခံမႈ႕ ၅၀% ေက်ာ္လွ်င္ဖြဲ႕စည္းပုံျပင္ဆင္ေရးကိုဆက္လုပ္၊ ၅၀% ေအာက္ေရာက္ လွ်င္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒသစ္ေရးဆြဲဖို႕ လုပ္ရန္လိုအပ္
• ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ မွ ဒီမိုကေရစီက်င့္စဥ္မ်ားႏွင့္ မညီညြတ္ေသာပုဒ္မမ်ားကို ျပင္ဆင္ေရးလိုအပ္သည္။ ၂၀၀၈ ခု ဖြဲ႔စည္းပုံအေၿခခံဥပေဒ ၿပင္ဆင္ေရးကို ၿပည္သူလူထု၏ စုစည္းညီညြတ္မွုအင္အား အၿပည္႔အ၀ရယူၿပီးအၿမန္ဆုံးစုေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္လိုအပ္သည္။
• ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပုံကုိဖ်က္သိမ္းၿပီး ဒီမုိက္ေရစီံ ဖြဲ႔စည္းပုံအသစ္ကို ၿပင္ဆင္ေရးဆြဲရမည္။၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္မီ ျပည္သူ႕ဆႏၵႏွင့္ကိုက္ညီသည့္ ဒီမိုကေရစီဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတရပ္ကို အလွ်င္အျမန္ေရးဆြဲျပဌာန္းရန္။
• ဖြဲ႔စည္းပံုသည္ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားသင့္သည္-
1. political institution မ်ား အား ေကာင္း ပါ မွ အာ ဏာ (၃) ရပ္ အား ေကာင္း ျပီး ဖြံ ့ ျဖိဳး တိုး တက္ မႈ အရွိ ရွိန္ ေကာင္း မည္ ျဖစ္ သျဖင္႔ အေျခ ခံ ဥ ပေဒ အား ေကာင္း ေအာင္္ ေဆာင္ ရြက္ သင္႔
2. အေျခ ခံ ဥ ပေ ဒ ဟူ ေသာ အစိုး ရ နဲ႔ ျပည ္သူ ၾကား ခ်ဳပ္ ဆို ေသာ ပဋိညဥ္ စာ ခ်ုပ္ သည္ နွစ္ ဖက္ မွ် တ ေသာ အခြင္႔ ေ၇းတန္းတူ ညီမ်ွ မႈ ရွိ သင္႔
3. တိုင္း ရင္းသား ျပည္ သူ တို႔ နဲ႔ သဟဇာတအျဖစ္ဆံုးေသာအေျခခံ ဥပေဒတရပ္ေပၚထြန္းလာေရး
4. အရပ္ဖက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အပါအ၀င္ အင္အားစုမ်ား ပါ၀င္ခြင့္ရွိသည့္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒအေပၚ သေဘာတူညီခ်က္ ရေရးလုိ
5. တုိင္းရင္းသားေပါင္းစံု လူထုလူတန္းစား အလႊာ အသီးသီးႏွင့္ အသိပညာရွင္ အတတ္ပညာရွင္းမ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြး ေရးဆြဲရန္လုိ
• ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုဥပေဒအရ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ရွိ၀န္ႀကီးမ်ား၊ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားမွ ျပည္သူေတြႏွင့္ တစ္သားတည္းက်ေသာ ဥပေဒမ်ား၊ တိုင္းရင္းသားလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအတြက္ အေထာက္အကူျပဳမည့္ ဥပေဒမ်ား ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ျပဳျပင္ဖို႔လိုအပ္
• ၁၉၈၂ ေအာက္တုိဘာ မတုိင္မီ ႏုိင္ငံသားျဖစ္ျပီးသူမ်ားကုိ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္၍ ႏုိင္ငံသား အခြင့္အေရးမဆံုးရံႈးေစရန္ႏွင့္ ႏုိင္ငံတကာ စံခ်ိန္မ်ားႏွင့္ အညီျပဳျပင္ေရးဆြဲရန္လုိ။
• အသစ္တစ္ခုေရးဆြဲရန္။

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး
• တရားစီရင္ေရးအာဏာ၊ ဥပေဒၿပဳမွုအာဏာ၊ အုပ္ခ်ဴပ္မွုအာဏာ တုိ႔ကုိဟန္ခ်က္ညီညီ ထိန္ညွိုထားႏုိင္ရန္ လိုအပ္သည္။
• တရားစီရင္ေရးမ႑ိဳင္ကို သီးျခားလြတ္လပ္စြာထားရွိရန္။
• တရားဥပေဒစုိးမုိးမွုရွိရန္္ လူတိုင္းလူ႔အခြင္႔အေရးကုိ တန္ဘုိးထားတက္ရန္ႏွင္႔ တာ၀န္ယူတက္၊ တာ၀န္ခံတတ္ရန္လိုအပ္သည္။
• တရားသပေဒစိုးမိုးေရးကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္ရန္လိုအပ္။
• နစ္နာခဲ့ေသာ ႏုိင္ငံေရးသမားမ်ား၊ အလုပ္သမား လယ္သမားမ်ားကုိ တရားဥပေဒႏွင့္ အညီ ကူညီ ေစာင့္ေရွာက္ေပးရန္။

Xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

အုပ္ခ်ဳပ္ေရးက႑
• ပ်က္ျပားေနေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၵယားေကာင္းမြန္ရန္လိုအပ္။
• အုပ္ခ်ဳပ္ေရးက႑တြင္ အေျခခံအဆင့္မွစၿပီး အဆင့္တိုင္းတြင္ အမွန္တရား၊ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ၊ တာဝန္ခံမႈ၊ တာ၀န္ယူမႈ၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈရွိေစရန္။
• ႏိုင္ငံေတာ္၏အခန္းက႑အသီးသီးတြင္ အမွန္တကယ္တတ္ကၽြမ္းနားလည္သူမ်ား၊ ကၽြမ္းက်င္သူပညာရွင္မ်ား၊ အရည္အခ်င္းရွိသူမ်ားအား လုပ္ပိုင္ခြင့္အျပည္အ၀ရရွိရန္။ ထိုက္တန္ေသာအခြင့္အေရးမ်ား၊ ရာထူးမ်ားရရွိရန္၊ ႏိုင္ငံေတာ္မွလည္း ထိုသူမ်ားအား အသိအမွတ္ျပဳေပးေစႏိုင္ရန္။
• လဒ္ေပးလဒ္ယူကင္းရွင္ၿပီး သန္႔ရွင္းတဲ႔အစုိးရၿဖစ္ဖုိ႔ ေကာင္းမြန္ေသာအုပ္ခ်ဴပ္မွု၊ စီမံခန္႔ခြဲမွုရွိရန္ အေရးၾကီးသကဲ႔သုိ႔ၿပည္သူတစ္ရပ္လုံး
ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔လုိအပ္သည္။
• အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၵယားျပဳျပင္ေျပာင္းလည္းရန္ႏွင့္ ေလ့က်င့္ပညာေပးေရးမ်ားလုပ္ရန္လိုအပ္။
• အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားကို အစိုးရအရာရွိမ်ားအပါအဝင္ ျပည္သူမ်ားသိရွိလိုအပ္။

Xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

စီးပြါးေရး
• အာစီယံႏိုင္ငံမ်ားကို လိုက္မီွဖို႔ရာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ GDP စံႏွဳံန္းကို အာစီယံႏိုင္ငံမ်ားႏွင္႔အညီ ံျမင္႔ရန္ လိုအပ္။ အာစီယံႏိုင္ငံမ်ားႏွင္႔ တန္းတူရင္ေဘာင္တန္းႏိုင္ဖို႔ရာ ကားျပိဳင္ပြဲ ဥပမာ ႏွင္႔ သင္ခန္းစာယူမည္ဆိုလွ်င္
(က) အင္ဂ်င္စြမ္းအား ေကာင္းရန္လို (ကုန္ထုတ္စြမ္းအားေကာင္းရန္လို)
(ခ) ေခ်ာမြတ္ေသာ လမ္းေၾကာင္းရွိရန္လို (စီးပြားေရးကုန္သြယ္မွဳလမ္းမ်ား တိုးျမင္႔ဖြင္႔ေပးရန္)
(ဂ) က်ြမ္းက်င္တဲ႔ ကားေမာင္းသူျဖစ္ရန္ (ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းမ်ား ဦးေဆာင္ရန္လို)
(ဃ) ေကာင္းမြန္သည္႔ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္တဲ႔ (Team-work) ျဖစ္ရန္လို
• အာစီယံ တိုင္းျပည္မ်ားအၾကား အမွီလိုက္ႏိုင္ရန္ ျမန္မာျပည္၏ ကုန္ထုတ္စြမ္းအား GDP ႏွဳံန္းအား ျမွင္႔တင္ရန္ လိုအပ္သလို ကုန္ထုတ္စြမ္းအား အေရအေသြးအား ျမွင္႔တင္ရန္ လုိအပ္
• ယေန႔ၾကံဳေတြ႔ေနရေသာ စီးပါြးေရး စိန္ေခၚမွဳမ်ားကို ေျဖရွင္းရန္ အားလံုးပါဝင္ႏိုင္ေသာ ခ်ဥ္းကပ္မွဳမ်ဳိး (Inclusive Approach) ျဖစ္ရန္လို
• အဓိကလိုအပ္ခ်က္ေတြမ်ားကို အမ်ားျပည္သူအတြက္ ဂ႑ေပါင္းစံုတြင္ ရရွိႏိုင္ဖို႔၊ လက္လွမ္းမွီႏီုင္ဖုိ႔ အစိုးရအေနနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ေပးရန္လိုအပ္
• ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ပေျပာက္ေစဖို႔ရာ အၾကံျပဳခ်က္မ်ားမွာ
(က) ေၾကြးမွီမ်ားကို ေလွ်ာ္ပစ္ရန္ ႏွင္႔ ေခ်းေငြမ်ား အတိုးႏွဳန္းသက္သာစြာျဖင္႔ ထုတ္ေပးရန္
(ခ) ေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင္႔႔ ဥပေဒႏွင္႔ ျပဌာန္းေပးရန္
• မဟာဗ်ဴဟာ နည္းဗ်ဴဟာ၊ အေကာင္အထည္ေဖၚ ေဆာင္ရြက္ရန္ အစီအစဥ္ ႏွင္႔ ေစာင္႔ၾကည္႔ေလ႔လာမွဳမ်ားရွိရန္လိုအပ္သည္။
• အစုိးရက စီးပြားေရးမဟာဗ်ဴဟာ စီးပြားေရးမူ၀ါဒေတြကုိ ဘက္စံုစဥ္းစားျပီး စနစ္တက် ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္ရန္လုိ။ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားအျဖစ္-
(၁) ကုန္ေစ်းႏႈန္းတည္ျငိမ္ေရး၊
(၂) အလုပ္လက္မဲ့ ေလ်ာ့ပါေရး၊
(၃) စီးပြားေရးဖံြ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ေရး၊
(၄)ျပည္ပေငြေပးေငြယူရွင္းတမ္း ဘက္ညီေစေရး၊
(၅) သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရး။
• မူ ၀ါ ဒ ေကာင္း မ်ား ႏွင့္ ခ် မွတ္ ထား ေသာ မူ ၀ါ ဒ မ်ား ကို အမွန္တကယ္ အေကာင္ အထည္ ေဖာ္ရန္လိုအပ္သည္။ တည္ၿငိမ္ၿပီး ေရရွည္တည္တံ့ေသာမူဝါဒမ်ားျဖစ္ရန္လို။
• ျပည္တြင္းျပည္ပေငြေၾကးကစားသမားမ်ား၏ အက်ိဳးအျမတ္ထုတ္ေနျခင္းမ်ားအား အခ်ိန္မီတားဆီးႏိုင္ရန္လိုအပ္။
• ေငြေၾကးေဖါင္းပြမႈရာခိုင္ႏႈန္းအေပၚမူတည္၍ ၀န္ထမ္းလစာမ်ားကို ပံုမွန္တိုးျမင့္ေပးရန္လိုအပ္။
• အေျခခံလူတန္းစား၏ လူေနမႈအဆင့္အတန္းႏွင့္ စီးပြါးေရးတိုးတက္ေကာင္းမြန္ရန္ ေရရွည္စီမံကိန္းတစ္ခုအေနျဖင့္ စတင္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္။
• အေသးစားလုပ္ငန္းမ်ားကိုႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရမွ ပံ့ပိုးအားေပးရန္အထူးလိုအပ္သည္။
• ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ အဆင့္ကုိ တုိးတက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရန္လုိ။
• မွန္ကန္တိက်သည့္ စာရင္းအင္းကိန္းဂဏန္း အခ်က္အလက္မ်ား ရွိရန္လုိ။
• ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းမ်ားကုိ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားႏွင့္ အညီလြတ္လပ္စြာ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ျပဳ႔န္လိုအပ္။ မွ်တသည့္ယွဥ္ၿပိဳင္မႈ ဝန္းက်င္ျဖစ္ရန္လိုအပ္။
• ကုန္ၾကမ္းအစား ကုန္ေခ်ာအျဖစ္ ထပ္ဆင့္ျပဳျပင္ျပီး တင္ပုိ႕ႏုိင္ေအာင္ ၾကိဳးပမ္းရန္လုိ။ (သယံဇာတ ပစၥည္းမ်ား ကုန္ၾကမ္းအတုိင္း သယ္ထုတ္ျခင္းအပါအ၀င္)
• ႏုိင္ငံပုိင္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ျဖစ္ႏုိင္သမွ် ပုဂၢလိကပုိင္ ျပဳလုပ္ရန္လုိ။
• ေစ်းကြက္စီးပြါးေရးလုပ္ငန္းမ်ားအေနျဖင့္ Professional အဆင့္ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ရန္လိုအပ္
• အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းမႈႏွင့္ လုပ္ငန္းခြင္ဆိုင္ရာသင္တန္းမ်ား ဖြင့္လွစ္ေဆာင္ရြက္ရန္လိုအပ္
• စီးပြါးေရးဖြံ႕ၿဖိဳးျခင္းႏွင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေရရွည္တည္တံ့ျခင္းဆိုေသာ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာအား ဟန္ခ်က္ညီ တိုးတက္ရန္လို။
• တရုတ္ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ ျဖစ္တဲ့ ျမစ္ဆံုစီမံကိန္း၊ သံလြင္ျမစ္တြင္ တည္ေဆာက္မည့္ ေရအားလ်ပ္စစ္ စီမံကိန္းမ်ား ထား၀ယ္ေရနက္ဆိပ္ကမ္းႏွင့္ အထူးစီးပြားေရးဇံု တည္ေဆာက္ေရးစီမံကိန္း စသည့္ ထုိင္းရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ ကဲ့သို႕ေသာ ႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ ခ်ဴပ္ဆုိထားသည့္ စီမံကိန္းၾကီးမ်ား ပုိမုိ ပြင့္လင္းျမင္သာရန္ႏွင့္ မွ်တသည့္ စီးပြားေရးပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ား ျဖစ္ရန္လုိအပ္သည္။
• အာဆီယံႏွင့္ မဟာမဲေခါင္ ေဒသခြဲ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈျဖစ္စဥ္မ်ားသည္ ျမန္မာႏွင့္ အာဆီယံ ႏုိင္ငံမ်ားအၾကား ဖြံၿဖိဳးတုိးတက္မႈ ကြာဟခ်က္ကုိ လက္ေတြ႕အရ က်ဥ္းေျမာင္းေစရန္ မွ်တသည့္ အက်ိဳးအျမတ္ မွ်ေ၀မႈပံုစံျဖင့္ စီးပြားေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ ျဖစ္ရန္လုိအပ္သည္။ထုိသုိ႕ ျဖစ္ရန္ ေကာင္းမြန္ေသာ စီးပြားေရး မူ၀ါဒ ရွိရန္လုိ
• လူသားအရင္းအျမစ္ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ လူသားအရင္းအျမစ္ကို ထိေရာက္စြာ အသံုးခ်ေရး၊ အခြင့္အလမ္းမ်ားဖန္းတီးေပးေရး၊ လုပ္ငန္းမ်ားအျပင္ တည္ရွိၿပီးလူသားအရင္းအျမစ္မ်ားကို ထိေရာက္စြာ အသံုးျပဳၿပီး မျပဳန္းတီးေအာင္ ထိန္းသိမ္းသည့္ အစီအစဥ္မ်ားပါ လိုအပ္သည္။
• သယံဇာတမ်ား ထုတ္ယူသံုးစြဲရာတြင္ ေဒသခံမ်ား၏သေဘာထားရယူရန္ႏွင့္ ေဒသခံမ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြါးျဖစ္ရန္ လိုအပ္။
• အခြန္စနစ္ျပဳျပင္ရန္လိုအပ္။ အခြန္စည္းၾကပ္မႈကို စနစ္တက်ေကာင္ခံရမည္။
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

ပညာေရး
• လြတ္လပ္သည့္ ဒီမိုကေရစီ ပညာေရးစနစ္ျဖစ္ရန္လိုအပ္။ ေက်ာင္းသားအဖြဲ႔အစည္းမ်ား လြတ္လပ္စြာ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ရွိရန္လို။
• လူတိုင္းရႏိုင္မည့္ အေျခခံပညာေရးရေအာင္လုပ္ေပးရန္
• ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားႏွင့္ အလွမ္းေ၀းေဒသမ်ားကို လက္လွမ္းမီေအာင္ေဆာင္ရြက္ေပးရန္လို
• အဆင္းရဲဆံုးအုပ္စုကို ဦးစားေပးရန္
• ပညာေရးအတြက္ ဘက္ဂ်က္တိုးရန္
• အရြယ္ေရာက္သူကေလးတိုင္း မူလတန္းပညာေရး(အေျခခံ) မသင္မေနရ(အခမဲ့) ပညာေရးစနစ္ျဖစ္ရန္လိုအပ္။
• ပညာေရးအရည္အေသြးႏွင့္ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္မႈေကာင္းမြန္ေအာင္လုပ္ျခင္း
- သင္႐ိုးညႊန္းတန္းကို ျပင္ရမည္
- ကေလးဗဟိုျပဳသင္ၾကားျခင္းလုပ္ရန္
- ၄ တန္းႏွင့္ ၈ တန္းကို အစိုးရစစ္လုပ္ရန္
- စာေမးပြဲစနစ္ေျပာင္းရန္/စာေမးပြဲက်တာလက္ခံရမည္
• တိုင္းရင္းသားမ်ားအတြက္ ပညာေရး
- ကေလးမ်ားကို မိခင္ဘာသာစကားျဖင့္ သင္ၾကားခြင့္ရေအာင္လုပ္ေပးရန္
- တိုင္းရင္းသားကေလးမ်ားသည္ ဗမာမ်ားကဲ့သို႔ ဗမာစကားမတတ္တာစဥ္းစားေပးရန္
- သင္႐ိုးကို တိုင္းရင္းသားအတြက္ လုပ္ေပး (၈၀-၂၀)၊ (၆၀-၄၀)၊ ၁၀၀-၀ သမိုင္း၊ သခၤ်ာ၊
• ႏိုင္ငံသားဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအသိပညာသင္ေပးရန္
• ပညာေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္တည္ေဆာက္ေရးမ်ားကို သင္႐ိုးညႊန္းတန္းမွာထည့္ေပးရန္ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ၊ တိုင္းရင္းသားျဖစ္မႈမ်ားပါ ပါ၀င္ရန္
• တကၠသိုလ္/ အဆင့္ျမင့္ပညာေရးစနစ္ႏွင့္ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသား/သူ မ်ား၏ဘ၀ကို ရွင္သန္ေနထိုင္မႈရွိရန္လိုအပ္။ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားမ်ား တကၠသိုလ္ေက်ာင္းဝန္းက်င္တြင္ေနထိုင္ပညာသင္ၾကားခြင့္ရွိရန္လိုအပ္။
• စာသင္ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ေက်ာင္းသားမ်ား အၾကား အမုန္းပြားေစႏုိင္ေသာ သြန္သင္ဆံုးမမႈမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံမႈမ်ား မရွိရန္လုိ။
• ပညာေရးစနစ္အား အေျခခံမွစ၍ ေျပာင္းလဲရန္လိုအပ္။ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ား၏ အခန္းက႑မ်ားမွစ၍ေျပာင္းလဲရန္။ ဆရာအတတ္သင္ပညာေရးကို အေလးထားေဆာင္ရြက္ရန္။
• ႏိုင္ငံသားတိုင္းစာတတ္ေျမာက္ရန္ႏွင့္ အႏွိမ့္ဆံုးပညာအရည္အခ်င္းတခု(မူလတန္း၊ အလယ္တန္း )တတ္ေျမာက္ရန္။
• ေက်ာင္းသားတိုင္းစာသင္ခ်င္စိတ္ျဖစ္လာရန္၊ ေက်ာင္းတက္ခ်င္စိတ္ျဖစ္လာရန္ႏွင့္ မိမိသင္ၾကား ေနေသာ ပညာေရးအား ယံုၾကည္မႈရွိလာေစမည့္ ပညာေရးဝန္းက်င္ျဖစ္ရန္ လိုအပ္။
• ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး အသံုးစရိတ္ကုိ ပုိမုိသံုးစြဲသင့္။
• အဖက္ဖက္မွၿပည္႔အ၀ဖြံ႔ၿဖဳိးေရးအတြက္ ပညာေရးစနစ္၏ ကေလးငယ္မ်ားအေပၚ ပိတ္ဆုိ႔မွုၿဖစ္ေစခဲ႔ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားအားျပဳျပင္ရန္လိုအပ္။
• လူထု၏ အသိပညာ ျမင့္တင္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။
• တကၠသိုလ္ပညာေရး လြတ္လပ္ခြင့္ရွိရမည္။ ဘဝတသက္တာ ပညာဆည္းပူးခြင့္ အခြင့္အလမ္းရွိရမည္။
• တကၠသိုလ္ပညာေရးသည္ သုေတသနအေျချပဳေရးႏွင့္ တိုင္းျပည္ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအစီအစဥ္မ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္ရန္လိုအပ္။
• ေက်ာင္းသားမ်ား၏ ဗလ (၅) တန္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္မွ ရံပံုေငြတရပ္ထူေထာင္ထားရွိရန္။
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

က်န္းမာေရး
• က်န္းမားေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ၊ ပညာေပးမႈျပဳေပးျခင္း
• အေျခခံက်န္းမာေရး၀န္ေဆာင္မႈႏွင့္ ကာကြယ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္ရန္လိုသည္
• အရပ္ဖက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက႑ သည္ က်န္းမာေရးပညာေပးလုပ္ငန္းမ်ားေဆာင္ရြက္ရန္လိုအပ္သည္။
• ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ား။ မသန္စြမ္းသူမ်ား၊ သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ားအတြက္ လူမႈေစာင့္ေရွာက္ေရးစနစ္ေတြလုပ္ဖို႔လို။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္မ်ားႏွင့္ ကေလးေစာင့္ေရွာက္ေရးကို အစိုးရအေနျဖင့္ ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္ရန္လို

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

လယ္ယာေျမႏွင့္ လယ္သမားအခြင့္အေရး
• လယ္ယာ ေျမ လုပ္ ကိုင္ ခြင္႔ မ်ားကို မူလ ေတာင္သူ လက္ ၀ယ္ ရရွိ ေရးလိုအပ္သည္။ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားထံမွ ကုမၸဏီမ်ား၊ စစ္တပ္မ်ား၊ ပုဂၢလိကမ်ား မတရားသိမ္းထားေသာ လယ္ယာေျမမ်ားကုိ မူလလယ္သမားမ်ားထံ အျမန္ျပန္ေပးရန္လိုအပ္သည္။ စားက်က္ေျမမ်ား ျပန္လည္ရရွိရန္လိုအပ္သည္။ ဆံုးရံႈးနစ္နာခဲ့သူမ်ားအတြက္ ကုစားေပးရန္။
• လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေျမ ကိန္းဂဏန္းမ်ားျပဳစုေရးလိုအပ္။ လက္ေတြ႕ကြင္းႏွင့္ ေျမစာရင္ဌာနမွ ေျမပံုမ်ား ကိုက္ညီမႈရွိေရး ေဆာင္ရြက္ေပးရန္လိုအပ္။
• ေတာင္ သူ လယ္ သမား ၊ ေရလုပ္သား၊ အလုပ္သမားမ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြါးႏွင့္ အခြင့္အေရးမ်ားကို ကာကြယ္သည့္ ဥပေဒမ်ား၊ နည္းဥပေဒမ်ား အျမန္ျပဌါန္းေပးရန္လိုအပ္သည္။ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္သ္ည့္ ဥပေဒမ်ား ဖ်က္သိမ္းေပးရန္။
• ေတာင္သူလယ္သမား အဖြဲ႔အစည္းမ်ားကို လြတ္လပ္စြာဖြဲ႔စည္းခြင့္ရွိရန္လိုအပ္သည္။ ေတာင္သူလယ္သမား အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္ ေတာင္သူလယ္သမားကုိယ္စားလွယ္ အစစ္အမွန္ျဖစ္ရန္လုိ
• အစုိးရမွ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားတြက္ေျခကုိက္ေသာ သီးႏွံေစ်းျဖင့္ အာမခံ၀ယ္ယူေပးပါ။ လယ္သမားမ်ားအေနျဖင့္ စိုက္ပ်ိဳးသီးႏွံမ်ားလြတ္လပ္စြာ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ခြင့္ရွိရန္လို။
• ၈၈ ေက်ာင္းသားမ်ား ေတာင္သူလယ္သမားဘ၀ေတြ သိေအာင္ လယ္ထဲဆင္းျပီး ေလ့လာသင့္၊ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားအတြက္ လုိအပ္သည့္ စုိက္ပ်ိဳးနည္းပညာမ်ား အကူအညီမ်ားအား ျပည္တြင္း ျပည္ပ အလွဴရွင္မ်ားထံမွ ရရွိေရး ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးေစလုိ
• ေျမရွင္ၾကီးမ်ား ျပန္လည္မေပၚေပါက္ရန္အတြက္ ေျမယာပုိင္ဆုိင္မႈ ပမာဏကို ကန္႔သတ္ထားရန္လိုအပ္သည္။
• ဆည္ေျမာင္းေရကာတာ ေရတံခါးမ်ား စနစ္တက်ျပဳလုပ္ေပးရန္လိုအပ္။
• ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားအား ေခတ္မွီစုိက္ပ်ိဳးနည္းပညာမ်ား၊မ်ိဳးေစ့မ်ား၊ လုပ္ငန္းအရင္းအႏွီးမ်ား ပံ့ပိုးေပးရန္လိုအပ္သည္။
• အင္းနယ္နမိတ္မ်ား သတ္မွတ္ျပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ေပးရန္လုိ
• ေျမယာသိမ္းဆည္းမႈမ်ားအတြက္ အမွန္တရား ေဖာ္ထုတ္ေရး စစ္ေဆး ေဆာင္ရြက္ေပးရန္လုိ။ ျပည္သူသိရွိရန္ ထုတ္ျပန္ေပးရန္လိုအပ္။
• လက္မႈလယ္ယာမွ စက္မႈလယ္ယာသို႔ ကူးေျပာင္းေရး အစိုးရမွေဆာင္ရြက္ေပးရန္။
• ျပည္ပပို႔ကုန္ခြဲတန္းကို ေတာင္သူမ်ားအတြက္ အခ်ိဳးက် သတ္မွတ္ေပးထားရန္။
Xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

အလုပ္သမား
• ဘ၀အာမခံခ်က္ရွိေသာ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းမ်ားျဖစ္ေပၚလာေရး လိုအပ္။
• နစ္နာခဲ့ေသာ ႏုိင္ငံေရးသမားမ်ား၊ အလုပ္သမား လယ္သမားမ်ားကုိ တရားဥပေဒႏွင့္ အညီ ကူညီ ေစာင့္ေရွာက္ေပးရန္။
• အလုပ္ခ်ိန္ ၈ နာရီ၊ လုငန္းခြင္သာယာေရးႏွင့္ လံုၿခံဳစိတ္ခ်ေရး၊ အနိမ့္ဆံုးလုပ္ခႏႈန္းထားႏွင့္ အခ်ိန္ပိုလုပ္ခႏႈန္းထားမ်ား သတ္မွတ္ျပဌါန္းေပးေရး။ လိုအပ္သည့္ ဥပေဒ နည္းဥပေဒမ်ားၿပဌာန္းေပးရန္လိုအပ္၊ ဥပေဒမ်ားအား လိုက္နာအေကာင္အတည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ရန္ အစိုးရမွ လက္ငင္းခ်က္ခ်င္း အၿမန္ဆံုး စနစ္တက် ေဆာက္ရြက္ေပးရန္၊
• အလုပ္သမားသမဂၢမ်ား လြတ္လပ္စြာဖြဲ႔စည္းခြင့္ရွိရန္။
• အလုပ္သမားမ်ား၏ လူမႈဖူလံုေရးအာမခံခ်က္ရွိေစရန္၊ လုပ္ငန္းခြင့္ထိခိုက္ဒဏ္ရာရမႈမ်ား ေသဆံုးမႈမ်ားအတြက္ မွ်တသည့္ ေလ်ာ္ေၾကးေငြရရွိေရးကို ဥပေဒၿဖင့္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေပးရန္၊
• လုပ္ငန္းကြ်မ္းက်င္ေသာ သင္တန္းမ်ား ပံ့ပိုးေပးရန္။
• ျပည္ပေရြ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားမ်ားအတြက္ အေရးေပၚစီမံေဆာင္ရြက္မႈမ်ား ျပင္ဆင္ထားရွိေပးရန္။
• အရြယ္မေရာက္ေသးေသာ ကေလးအလုပ္သမားမ်ားအေရး အျမန္ေရးယူေဆာင္ရြက္ရန္။
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး

• ၿငိ္မ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားသည္ ဒီမုိကေရစီႏွင္႔လူ႔အခြင္႔အေရးၿဖစ္ေပၚတုိးတက္မွုႏွင့္ ဖယ္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး ေပၚေပါက္ေရးကိုဦးတည္ရန္လိုအပ္သည္။ ပြင့္လင္းျမင္သာရန္ လိုအပ္သည္။ ျပည္သူလူထုက ေစာင့္ၾကည့္ခြင့္ရွိရမည္။ အခ်ိန္ဇယားရွိရမည္။ သက္ဆိုင္သူမ်ားပါဝင္ခြင့္ရွိရမည္။
• တိုင္းရင္းသားအင္အားစုမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုမ်ားႏွင့္ တပ္မေတာ္အပါအဝင္ အစိုးရကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ ျပည္သူမ်ားပါဝင္သည့္ ညီလာခံတစ္ရပ္ ေခၚဆိုရန္လိုအပ္။
• ဘာသာေပါင္းစံု ခ်စ္ၾကည္ေရး ဒုိင္ယာေလာ့ခ္မ်ား၊ အၾကမ္းဖက္မႈ တားဆီးေရး အစီအစဥ္မ်ား စနစ္တက် ရွိရန္လုိ။
• ဘာသာေရးကုိ ႏုိင္ငံေရးအလို႕ငွါ အလြဲသံုးစားျပဳမႈမ်ားကုိ ထိေရာက္စြာ အေရးယူႏုိင္သည့္ ဥပေဒကုိ အျမန္ဆံုး ျပဌါန္းရန္။
• လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရးအသြင္ေဆာင္ အဓိကရုဏ္းမ်ားတြင္ နစ္နာခဲ့ေသာ ျပည္သူတို႔၏ အိမ္ျခံေျမမ်ားျပန္ရေရး၊ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ၀တ္ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ သာသနိက အေဆာက္အအံုမ်ား ျပန္ဖြင့္ႏုိင္ေရး ကူညီရန္။
• အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးႏွင့္အတူ တိုင္းျပည္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးကို တၿပိဳင္နက္တည္းလုပ္ၾကရန္လိုအပ္။
• တိုင္းျပည္ျပႆနာမ်ားကို ေတြ႔ ဆံု ေဆြး ေနြး ေရး နည္းလမ္းျဖင္႔သာ ေျဖရွင္းရန္လိုအပ္သည္။
• ဒုကၡသည္မ်ားႏွင့္ အုိးအိမ္စြန္႕ျပည္တြင္း ဒုကၡသည္မ်ား ေနရပ္ျပန္ေရးႏွင့္ အျခားလူသား လံုျခံဳေရး ျပႆနာမ်ားကိုအေလးထားထည့္သြင္းစဥ္းစားရန္လိုအပ္သည္။ အကူအညီေပးေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား လြတ္လပ္စြာ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ျပဳရန္။
• ၿပီးခဲ့သည့္ အစိုးမ်ားလက္ထက္ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားအတြက္ အမွန္တရားႏွင့္ တရားမွ်တမႈမ်ားေဖာ္ထုတ္ရန္လိုအပ္၊ နစ္နာဆံုးရံႈးမႈမ်ားအတြက္ ျပည္လည္ကုစားေပးရန္လိုအပ္။
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

အသြင္ကူးေျပာင္းေရး
- တရားဥပေဒစုိးမုိးေရး၊ စီးပြားေရး၊ ႏုိင္ငံေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ေရး၊ လံုျခံဳေရး၊ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ားေဆာင္ရြက္ရန္လို။ အဆိုပါလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္ ျပည္သူမ်ား ပါဝင္မႈရွိရန္လို။
- ျပည္သူမ်ား၊ ရပ္ရြာအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ား ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးတြင္ ပါဝင္ခြင့္။ (စီမံကိန္းမ်ား ျပင္ဆင္ရာမွ ဆံုးျဖတ္သည္အထိ)
- ႏုိင္ငံေတာ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးမ်ားတြင္ ျပည္သူရပ္ရြာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ပါဝင္ခြင့္ရရွိရန္။
- နယ္စပ္အေျခစုိက္ အဖဲြဲ႕မ်ားကုိ ဥပေဒအရ အာမခံခ်က္ေပးျပီး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးတြင္ ပါဝင္ခြင့္ေပးရန္။ (အေထြေထြ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္)
- မတရားအသင္း အက္ဥပေဒ ၁၇/၁ အပါအဝင္ ျပည္သူတို႔၏ အခြင့္အေရးကို ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္သည့္ ဥပေဒမ်ားကိုိ ပယ္ဖ်က္ရန္ႏွင့္ အသစ္ထပ္မံျပဌါန္းျခင္းမျပဳေရး အာမခံခ်က္ရွိရန္။(ဥပမာအားျဖင့္ အသင္းအဖြဲ႕ ဖြဲ႕စည္းေရးဥပေဒၾကမ္းကို အတည္မျပဳရန္ လိုအပ္သည္။)
- ျပည္သူတို႔၏အေျခခံအခြင့္အေရးမ်ားကို ကာကြယ္သည့္ ႏိုင္ငံတကာစံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားႏွင့္ကိုက္ညီသည့္ ဥပေဒမ်ားျပဌါန္းေပးရမည္။
- အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံသားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးဆိုင္ရာစာခ်ဳပ္တြင္ ျခြင္းခ်က္မရွိလက္မွတ္ေရးထိုးရန္ လိုအပ္။
- ILO ၏စာခ်ဳပ္ C 98 ကိုလက္မွတ္ေရးထိုးရန္လိုအပ္။
- ေအာက္ေျခအဆင့္မွ ျပည္သူမ်ား၏ အသံမ်ားကုိ အစုိးရ လႊတ္ေတာ္ တပ္မေတာ္ ႏုိင္ငံေရးပါတီ ႏုိင္ငံတကာ ေငြေၾကးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား စီးပြားေရး အသုိင္းအဝုိင္းမ်ား အစုိးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ႏုိင္ငံတကာ အလွဴရွင္မ်ားထံ က်ယ္ေလာင္စြာေဖာ္ျပေပးရန္။
- ျပည္သူ႕အေျချပဳ မူဝါဒမ်ား ေပၚေပါက္လာရန္။
- တုိင္းရင္းသားႏွင့္ ဘာသာေရး လူနည္းစုမ်ား အမ်ိဳးသမီးမ်ား လူငယ္မ်ား ေတာင္သူလယ္သမား အလုပ္သမားမ်ား ဒုကၡသည္မ်ား ေရႊ႕ေျပာင္းဒုကၡသည္မ်ားႏွင့္ အျခားထိခုိက္လြယ္ေသာ ရပ္ရြာအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ အသံမ်ား ကိုေဖာ္ျပေပးရန္။
- ျပည္ပ/နယ္စပ္အေျချပဳ အဖြဲ႕မ်ား၏ အေတြ႔အႀကံဳႏွင့္ အရည္အခ်င္းကို အသံုးခ်ျခင္း။
- အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလ အခ်ိန္သတ္မွတ္ခ်က္ရွိရမည္။
- အသြင္ကူးေၿပာင္းေရးကာလကုိအခ်ိန္ကာလတစ္ခု သတ္မွတ္ၿပီးသည္႔ေနာက္တြင္ တစ္ႏုိင္ငံ
လုံးအတုိင္းအတာၿဖင္႔ ဗဟုိမွသည္ၿမိဳ႔နယ္၊ေက်းရြာမ်ားရွိ အုပ္ခ်ဴပ္ေရးရာထူးတာ၀န္မ်ားတြင္
(တုိင္း၊ၿပည္နယ္၊အစုိးရအပါအ၀င္)လက္ရွိတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနေသာ စစ္ဘက္အရာရွိမ်ား၏
ေနရာတြင္ ဒီမုိကေရစီဘက္ေတာ္သားမ်ား(သုိ႔)စစ္ဘက္အရာရွိမဟုတ္သူမ်ားက လႊဲေၿပာင္း
တာ၀န္ယူခြင္႔ရႏုိ္င္ေအာင္ နည္းစနစ္တစ္ခု သတ္မွတ္အဆုိၿပဳသင္႔ပါသည္။မည္႔သည္႔အခ်ိန္ကာ
လအတုိင္းအတာအတြင္း အုပ္ခ်ဴပ္ေရးရာထူးေနရာ စုစုေပါင္း၏ မည္သည္႔ရာခုိင္္ႏွုန္းအထိ ရာ
ထူးႏွင္႔တာ၀န္ကုိလႊဲေၿပာင္းသင္႔ေၾကာင္းဆုံးၿဖတ္ၾကရပါမည္။ထုိလႊဲေၿပာင္းရာတြင္အမ်ဴိးသမီး
ႏွင္႔လူငယ္မ်ားတာ၀န္ယူႏုိင္ရန္ ရာခုိ္င္ႏွုန္းမည္မွ်အား ယင္းတုိ႔ၿဖင္႔ အစားထုိးသင္႔ေၾကာင္းကုိပါ
ထည္႔သြင္းအဆုိၿပဳသင္႔ပါသည္။

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

ဒီမိုကေရစီအင္အားစုမ်ား၏ အခန္းက႑
• အဖြဲ႔စြဲ ပုဂၢိဳလ္စြဲမထားပဲ အင္းအားစုမ်ားအၾကား ညီညြတ္စြာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္လိုအပ္သည္။
• အနာဂတ္ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို အားေကာင္းစြာေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ေရးအတြက္ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးတက္ၾကြလႈပ္ရွားသူမ်ားကို တဦးခ်င္းႏွင့္ အဖြဲ႔လိုက္ စြမ္းရည္ျမွင့္တင္မႈမ်ားျပဳလုပ္သြားရန္ အေရးႀကီးလိုအပ္ေနသည္။
• ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုမ်ားက ႏိုင္ငံေရးအရည္အေသြးျမင့္တက္ရန္လိုအပ္သည္။
• လူထုကို ကိုယ္စားျပဳသည့္ အရည္အခ်င္းရွိေသာလႊတ္ေတာ္ႏုိင္ငံေရးသမားမ်ားလုိအပ္။
• ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားႏွင့္ အရပ္ဖက္လူမႈ႕အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ေရး အေရးတၾကီးလိုအပ္
• ႏုိင္ငံေရးပါတီအဖြဲ႔အစည္းမ်ားခိုင္မာသန္စြမ္းေရးကိုႀကိဳးပမ္းရန္လိုအပ္သည္။
• ၈၈ မ်ိဳးဆက္၏ကမကထျပဳမႈ႕ျဖင့္ ျပည္တြင္းမွာ ရွိေနေသာ ႏိုင္ငံေရးအေျချပဳအဖြဲ႕အစည္းမ်ား စုစည္းႏိုင္ေရး လိုအပ္
• နိုင္ငံေရးပါတီမ်ား ပါတီ၀င္အင္အား မ်ားေရးထက္ ပါတီေထာက္ခံသူျပည္သူလူထုအင္အားက အေရးၾကီး ဟုျမင္ဖို႕လိုအပ္
• လူမ်ိဳးစုပါတီမ်ား (တိုင္းရင္းသားႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား) မွာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ကိုယ္ပိုင္ ျပဌာန္း ခြင့္ ကိုယ့္ၾကမၼာ ကိုယ္ဖန္တီးခြင့္ တန္းတူရည္တူအခြင့္အေရးမ်ား လက္ေတြ႕က်က် ရရွိေအာင္ ေဖာ္ေဆာင္ရာတြင္ ဗမာအေျချပဳအျခားႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုမ်ား ႏွင့္မျပတ္ထိေတြ႕ေန ရန္လိုအပ္။
• ဒီမုိကေရစီအင္အားစုမ်ားသည္ လူ႔အခြင္႔အေရးကုိ တန္ဘုိးထားတက္ရန္ႏွင္႔ တာ၀န္ယူတက္ တာ၀န္
ေက်မွသာ တရားဥပေဒစုိးမုိးမွုရွိမွာမုိ႔ ၿမန္မာႏုိင္ငံေရးအတြက္ အထူးပင္ အေရးတၾကီးလုိအပ္လွေပးသည္။
• တတိုင္းျပည္လံုး၊ တကမာၻလံုးက ခ်စ္ခင္ၾကည္ညိဳေလးစားေသာ လူထုေခါင္းေဆာင္မွ သမၼတျဖစ္ေျမာက္လာေရး။
• ဒီမိုကေရစီအင္အားစုမ်ား စည္းလံုးညီညြတ္စြာ လႊတ္ေတာ္အတြင္း၊ လြတ္ေတာ္အပ ဆက္စပ္ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သြားရန္လိုအပ္သည္။
• ၿမန္မာ႔ဒီမုိကေရစီေရးရဲ႔ ေရွ႔လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကုိအေကာင္အထည္ေဖာ္ရာတြင္ လူမွန္ေနရာမွန္ၿဖစ္ေစရန္
သက္ဆုိင္ရာေဒသရွိရွစ္ဆယ္႔ရွစ္မ်ဴိးဆက္အဖြဲ႔အစည္းအားလုံးႏွင္႔တိတိက်က်ညဳိႏွုိင္းေဆာင္ရြက္ရန္
• ၿပည္ပႏုိ္င္ငံအသီးသီးတုိ႔တြင္ ေရာက္ရွိေနၾကတဲ႔ရွစ္ဆယ္႔ရွစ္မ်ဴိးဆက္မ်ားအား မိမိတုိ႔ေရာက္ရွိေနထုိင္
ရာႏုိ္င္ငံတစ္ခုၿခင္းအလုိက္စုစည္းညီညြတ္တဲ႔အဖြဲ႔မ်ား ဖြဲ႔စည္းႏုိ္င္ေရးအတြက္ႏုိင္ငံအလုိက္ကြန္ယက္မ်ား
ထားရွိၿပီးညွိႏွုိင္းေဆာင္ရြက္ေရးကိုတြန္းအားေပးရန္
• ၿမန္မာၿပည္တြင္းႏွင္႔ ၿပည္ပေရာက္ရွစ္ဆယ္႔ရွစ္မ်ဴိးဆက္မ်ားဟန္ခ်က္ညီညီပူးေပါင္းၿပီးၿမန္မာဒီမုိကေရစီ
ေရးလွုပ္ရွားမွုကုိထိေရာက္စြာေဆာင္ရြက္ရန္
• ၿမန္မာဒီမုိကေရစီေရးလွုပ္ရွားမွုကို အရွိန္အဟုန္ၿမွင္႔တင္ႏုိင္ရန္ရွစ္ဆယ္႔ရွစ္မ်ဴိးဆက္ေက်ားင္းသားေခါင္း
ေဆာင္မ်ားပါ၀င္တဲ႔ႏုိင္ငံေရးပါတီတည္ေထာင္ၿခင္း၊လူမွုေရးအဖြဲ႔အစည္းတည္ေထာင္ၿခင္းတုိ႔ႏွင္႔ပါတ္သက္တဲ႔ဆုံးၿဖတ္ခ်က္မ်ားကို ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မကုန္မွီၿပည္သူမ်ားကို ၿပတ္ၿပတ္သားသားအသိေပးၾကရန္
• အစိုးရႏွင့္ အတိုက္အခံမ်ား၊ ျပည္သူမ်ားအားလံုး ညီညြတ္စြာလက္တြဲေဆာင္ရြက္ရန္ အထူးလိုအပ္ေသာကာလျဖစ္သည္။
• တိုင္းျပည္ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရးတြင္ ႏိုင္ငံသာအားလံုး အသိစိတ္ဓါတ္ကို္ယ္စီျဖင့္ က်ရာအခန္းက႑မွ တတ္စြမ္းသေလာက္ ပါ၀င္လာႏိုင္ေသာ ႏိုင္ငံေရးအသိတရားမ်ား ျဖစ္ေပၚလာေစရန္အတြက္ စည္း႐ံုး၊ လႈံ႔ေဆာ္ ပညာေပးႏိုင္ရန္ ( အထူးသျဖင့္ လူငယ္မ်ားပါ၀င္လာႏိုင္ရန္)
• ထိပ္ တိုက္ ေတြ႔ ဆံု မႈ မ်ား မျဖစ္ လာ ေစ ေရး ကို ဒီမ ို ကေရ စိ အင္ အား စု မ်ား အထူး သတိ ထား ရန္ လို အပ္။
• နိုင္ငံ ေတာ္ တည္ ေဆာက္ ေရး ျမန္ ဆန္ ေခ်ာ ေမြ႔ ေစ ေရး မွာ political institution မ်ား ၊ ျပည္ သူ၊ အစိုး ရ ၊ တပ္မေတာ္၊နိုင္ ငံ ေ၇း အင္ အား စု မ်ားမ်ွ တ ဟန္ ခ်က္ ညိ စြာလုပ္ေဆာင္ သင္႔
• အင္အားစုမ်ားအၾကား လက္ေတြ႔ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္မည့္ common ground ရွိ ရန္လိုအပ္သည္။
• ညီညြတ္ေသာအင္အားစု တရပ္( united front) ေပၚ ထြက္ လာရန္လိုအပ္သည္။
• ႏုိင္ငံေရးအင္အားစုအားလံုးပါ၀င္သည့္ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးဆုိင္ရာ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးပြဲ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ လုပ္ေဆာင္ရန္လုိ
• ၁၉၆၂ မွစတင္၍ သမိုင္းအဆက္ဆက္ သစၥာရွိရွိပါ၀င္ခဲ့ၾကသည့္ ပုဂၢိဳလ္မ်ားအားလံုး ေရွ႕ဆက္မည့္ တိုင္းက်ိဳးျပည္ျပဳ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ထဲထဲ၀င္၀င္ တရား၀င္ ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ရန္ လိုလာပါသည္. ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အနာဂတ္အေရးတြင္ အဆင့္တိုင္းတြင္ပါ၀င္ေစခ်င္ပါသည္။
• ႏိုင္ငံေရးအင္အားစု အခ်င္းခ်င္းအၾကားမွာ ကန္႔သတ္၊ ေဘးဖယ၊္ ပထုတ္တဲ႔ အျပဳအမွဳေတြ (Marginalize) လုပ္တာေတြကို မရွိသင့္။
• အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဌာနတိုင္းလိုလိုမွာေရာ ေက်းရြာ၊ ျမိဳ႕နယ္၊ ျပည္နယ္တိုင္းအဆင္႔ဆင္႔ စစ္တပ္အရာရွိမ်ား ပါဝင္ ဦးေဆာင္ ေနမွဳ က႑မွာ ဒီမိုကေရစီအင္အားစုမ်ားမွ ဝင္ေရာက္တာဝန္ယူႏိုင္ဖို႔ လုိအပ္။
• တိုင္းရင္းသားျပည္သူမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၊ အစိုးရ ႏွင္႔ တပ္မေတာ္အၾကားမွာ အမ်ဳိးသားစည္းလံုးညီညြတ္ေရး (The National Unity) တေန႔ေန႔ တခ်ိန္ခ်ိန္မွာ ျပန္လည္ရရွိဖို႔ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုမ်ား စြမ္းေဆာင္ရမယ္ ျဖစ္တယ္။
• ေရြးခ်ယ္ရမည့္နည္းလမ္း(၄)သြယ္မွာ-
(၁) က်ေနာ္တို႔ ဒီမိုကေရစီအင္အားစုေတြအေနနဲ႔ စုစည္းညီညြတ္စြာနဲ႔ မိမိတို႔ ျဖစ္ေစလိုတဲ႔ တိုင္းျပည္တျပည္ ျဖစ္လာဖို႔ လက္ရွိအစိုးရ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔ကေန ဦးေဆာင္ လုပ္ေနတာေတြကို ဆန္႔က်င္ ျပီးသြားၾကမလား၊
(၂) က်ေနာ္တို႔တေတြအေနနဲ႔ က်ေနာ္ျဖစ္ေစခ်င္တဲ႔ တိုင္းျပည္အတြက္ ခ်မွတ္လုပ္ေဆါင္ရမဲ႔ မွဳဝါဒေတြ ေပၚလစီေတြ အလုပ္ေတြကို လက္ရွိအစိုးရ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔က လုပ္ေဆာင္ေပးဖို႔ ၾကိဳးစားၾကမလား၊
(၃) က်ေနာ္တို႔ ျဖစ္ေစခ်င္တဲ႔ စစ္မွန္တဲ႔ ဒီမိုကေရစီရွိတဲ႔ စုစည္းညီညြတ္တဲ႔ တိုးတက္တဲ႔ ခ်မ္းသာတဲ႔ သာယာေပွ်ာ္ရႊင္ဘြယ္ေကာင္းတဲ႔ တိုင္းျပည္တျပည္ျဖစ္လာဖို႔ က်ေနာ္တို႔တေတြအားလံုး ယခုရရွိထားတဲ႔ ပြင္႔လင္းစျပဳေနျပီျဖစ္တဲ႔ အခြင္႔အေရးကို မိမိရရ ဆုတ္ကိုင္ျပီး လက္ရွိအစိုးရ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔ န႔ဲ ပူးေပါင္းျပီး လုပ္ေဆာင္ၾကမလား၊
(၄) ေနာက္ဆံုးအခ်က္ေနကေတာ႔ က်ေနာ္တို႔ ဒီနည္းလမ္း သံုးခုစလံုးကို သူ႔ေနရာနဲ႔သူ အလွ်င္းသင္႔သလို စုစည္းညီညြတ္စြာနဲ႔ အားလံုး အတူတကြ လုပ္ေဆာင္ေဆါင္ၾကမလား ဆိုတာေတြကို ေရြးခ်ယ္ရမယ္ ျဖစ္ပါတယ္။

မွတ္ခ်က္။ ။ ဤအၾကံျပဳခ်က္မ်ားသည္ ၂၀၁၃ခုႏွစ္၊ၾသဂုတ္လ ၆၊၇ ရက္ေန႔မ်ားတြင္ က်င္းပခဲ့  သည့္ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားမွ ေကာက္ႏုတ္ေဖာ္ျပခ်က္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။
 

စံုညီေဆြးေႏြးပြဲႀကီး တြင္ ျဖည့္စြက္ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ားႏွင့္ စာျဖင့္ အၾကံျပဳ ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ားကို မွတ္တမ္းတင္ထားမည္ ျဖစ္ပါသည္။