သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္အတြက္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ဇန္န၀ါရီလ ၇ ရက္ေန႔က လမ္းေလွ်ာက္
ဆႏၵျပၾကေသာ သတင္း မီဒီယာ သမားမ်ား (ဓာတ္ပုံ – စိုင္းေဇာ္ / ဧရာဝတီ)
အထူးသျဖင့္ေတာ့ တရားစြဲဆုိမႈ၊ ႏုိင္ငံျခား သတင္း ေထာက္ေတြကုိ ျပည္၀င္ခြင့္ဗီဇာ ကန္႔သတ္ ပိတ္ပင္မႈ၊ သတင္းမီဒီယာေတြကုိ အစုိးရက ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ တဲ့ မီဒီယာ ဥပေဒေတြကုိ ျပ႒ာန္းဖို႔ လုပ္ေဆာင္ ေနမႈ၊ ႏုိင္ငံ ပုိင္ သတင္းစာေတြမွာ ထည့္သြင္းတဲ့ ပုဂၢလိ သတင္း မီဒီယာေတြရဲ႕ ေၾကာ္ျငာေတြကုိ စိစစ္ျဖတ္ေတာက္မႈ
ေတြ ျပဳလုပ္ၿပီး မီဒီယာေတြကုိ လြတ္လပ္ခြင့္ေတြ တင္းက်ပ္ လာပါတယ္။
သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က စတုတၳမ႑ိဳင္မီဒီယာေတြကုိ လြတ္လပ္ခြင့္ျပဳေနတယ္လို႔ မိန္႔ခြန္းေတြမွာ တဖြဖြ ေျပာ ခဲ့ေပ မယ့္ တကယ္တန္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြမွာ ခရီးမတြင္ေတာ့ဘူး ဆိုတာမ်ဳိး မီဒီယာေတြက ေထာက္
ျပ ေ၀ဖန္ေရးသားမႈေတြကို အေရးတယူ ဂရုတစုိက္ မလုပ္ေတာ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ႏုိင္ငံတကာ အလယ္မွာ အစုိးရကုိ ထိခိုက္ေစလာႏုိင္တဲ့ ထိရွလြယ္ ေရးသားမႈ ေတြအေပၚေတာ့ ခ်က္ခ်င္း အေရးယူတဲ့အျပင္ ဥပေဒ အရ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ အေရးယူတာေတြ လုပ္လာပါတယ္။
မေကြးတိုင္း ေဒသႀကီး ေပါက္ၿမိဳ႕နယ္တြင္ ရွိေသာ တပ္မေတာ္ရဲ႕ လက္နက္စက္႐ံုတခု အေၾကာင္း
ျပည္တြင္း အပတ္စဥ္ ထုတ္ Unity ဂ်ာနယ္က ထုတ္ေဖာ္ ေရးသားခဲ့ရာမွာေတာ့ အာဏာပိုင္ေတြက ႏုိင္ငံ
ေတာ္ လွ်ိဳ႕ ၀ွက္ခ်က္ ေပါက္ၾကားမႈနဲ႔ အေရးယူလာပါတယ္။
လွ်ဳိ႕၀ွက္ဓာတု လက္နက္စက္ရုံဆုိတဲ့ မွားယြင္း တဲ့ အသုံးအႏႈန္းေၾကာင့္ အေရးယူတာလုိ႔ အစုိးရဘက္က တရား၀င္ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုလာေပမယ့္ Unity ဂ်ာနယ္က သတင္းေထာက္ေတြ၊ တာ၀န္ခံေတြကုိ ရုတ္တရက္ ခ်က္ခ်င္း ဖမ္းဆီးအေရးယူ အမႈဖြင့္တာမ်ဳိး ေတြလုပ္ေဆာင္ျခင္းျဖင့္ သူတို႔အေန နဲ႔ မီဒီယာ ကို သည္းခံ ခြင့္လႊတ္ မွာ မဟုတ္ဘူးဆုိတဲ့ တင္းမာတဲ့ သေဘာထားကို ထင္သာ ျမင္သာရွိေစခဲ့ပါတယ္။
Unity ဂ်ာနယ္မွာပါရွိတဲ့ “ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီးေဟာင္း၊ လက္ရွိ ကာခ်ဳပ္ႏွင့္ တ႐ုတ္ပညာရွင္တို႔၏ ေပါက္ၿမိဳ႕နယ္ ရွိ လွ်ိဳ႕ ၀ွက္ ဓာတုလက္နက္စက္႐ံု´´ သတင္းေဆာင္းပါးေၾကာင့္ Unity ဂ်ာနယ္ရဲ႕ အမႈေဆာင္ အရာရွိခ်ဳပ္ ဦးတင့္ဆန္း၊ သတင္း ေထာက္ ကိုရာဇာဦး၊ ကိုပိုင္သက္ေက်ာ္ႏွင့္ ကိုလူေမာ္ႏုိင္တုိ႔ အျပင္ ကိုလူေမာ္ႏုိင္၏ ဇနီးမလြင္လြင္ျမင့္၊ ဂ်ာနယ္ ႐ံုးအဖြဲ႕မွဴး ကိုေအာင္၀င္းထြန္းတို႔ကုိ ႏုိင္ငံေတာ္လွ်ဳိ႕၀ွက္ခ်က္ေပါက္ၾကားမႈနဲ႔ တရားရုံးတင္ စစ္ေဆး အေရးယူထားပါတယ္။
အေမရိကန္ႏုိင္ငံအေျခစုိက္ ကမၻာလုံးဆုိင္ရာ လူ႕အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေရး HRW က ျမန္မာအစုိးရ အေနနဲ႔ စာနယ္ဇင္း ေတြရဲ႕ ေ၀ဖန္ေထာက္ျပမႈ ကို လက္ခံဖုိ႔နဲ႔ စာနယ္ဇင္းသမားေတြ ရာဇ၀တ္မႈဆုိင္ရာ ပုဒ္မေတြနဲ႔ အေရးယူ အျပစ္ေပး တာေတြ မလုပ္ဖို႔၊ စာနယ္ဇင္းေတြကုိ သည္းခံဖုိ႔ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၅ ရက္ေန႔ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ နဲ႔ HRW ၏ အမႈေဆာင္ ဒါ႐ိုက္တာ Kenneth Rothတုိ႔ ေနျပည္ေတာ္မွာ ေတြ႕ဆုံစဥ္ HRW ေတာင္းဆုိခဲ့ပါတယ္။
ဒီမုိကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ေနပါတယ္ဆုိတဲ့ သမၼတဦးသိန္းစိန္အစိုးရအေနနဲ႔ စာနယ္ဇင္း လြတ္လပ္ခြင့္၊ သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္ အျပည့္အ၀ မေပးေသးတဲ့အျပင္ စာနယ္ဇင္းေတြအေပၚမွာ သည္းခံခြင့္လႊတ္မယ့္ သေဘာထားမ်ဳိး မရွိတာေၾကာင့္ HRW ရဲ႕ေတာင္းဆုိမႈက အရာမထင္ႏုိင္ပါဘူး။
သမၼတ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ျပန္ၾကားေရး ၀န္ႀကီးဌာန ဒု၀န္ႀကီး ဦးရဲထြဋ္က Unity ဂ်ာနယ္ကိစၥက သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ မသက္ဆုိင္ဘဲ အမ်ိဳးသားလံုၿခံဳေရးအတြက္ အေရးယူတာလုိ႔ ေျပာဆုိလုိက္ျခင္းျဖင့္ မီဒီယာေတြရဲ႕ေရးသားမႈေတြကုိ သည္းခံမွာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး ဆုိတဲ့ တင္းမာတဲ့ သေဘာထားေတြ ထုတ္ေဖာ္ ျပသလာပါတယ္။
“ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေတြမွာ သမၼတအပါအ၀င္ တာ၀န္ရိွသူမ်ားကိုေရးသားခ်က္မ်ားဟာ အသေရဖ်က္မႈနဲ႕ၿငိစြန္း
ႏုိင္ တဲ့ အေရးအသားေတြျဖစ္ေနတာေတာင္ အစိုးရ က ဘာမွ မလုပ္ခဲ့ပါဘူး။ စာနယ္ဇင္းအခ်င္းခ်င္း တရားစြဲတာက အစိုးရဌာနမ်ား၊ ပုဂၢလိကမ်ားကတရားစြဲတာထက္ပိုမ်ားတယ္ဆိုတာ ခင္ဗ်ားတို႕ ေလ့လာ ၾကည့္ရင္ ေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ဘယ္သူမဆို တရား ဥပေဒရဲ့ အကာအကြယ္ကို ယူခြင့္ရိွတဲ့အတြက္ စာနယ္ဇင္း အခ်င္းခ်င္းကျဖစ္ေစ၊ ပုဂၢလိက ျဖစ္ေစ အဖြဲ႕အစညး္တစ္ခုကျဖစ္ေစ သူ႕ဂုဏ္သိကၡာကို ထိပါးလာတယ္ထင္ရင္ တရားစြဲ ခြင့္ရိွတယ္လို႔ က်ေနာ္ ယံုၾကည္တယ္။ စာနယ္ဇင္းသမား ဘာလုပ္လုပ္ တရားမစြဲရဘူးဆုိတဲ့ ႏုိင္ငံ ကမၻာေပၚမွာမရွိဘူး”လို႔ ဦးရဲထြဋ္က ဆုိပါတယ္။
ဦးရဲထြဋ္ရဲ႕ စကားေတြက မီဒီယာေတြကုိ က်ေနာ္တုိ႔ အစုိးရက ဆက္ၿပီး သည္းခံမွာမဟုတ္သလုိ အစုိးရကုိ ထိခိုက္တယ္လုိ႔ ယူဆရင္လည္း တရားစြဲအျပစ္ေပးဖုိ႔ ၀န္မေလးဘူးဆုိတဲ့ အကဲဆတ္တဲ့ အစုိးရမူ၀ါဒကို ဖြင့္ဟလုိက္တာဆုိရင္လည္း မမွား ႏုိင္ပါဘူး။
Unity ဂ်ာနယ္ သတင္းေထာက္ေတြ ဖမ္းဆီးခံရမႈ အတြက္ ႏုိင္ငံတကာ သတင္းမီဒီယာ အဖြဲ႕အစည္းေတြ
ျဖစ္တဲ့ နယ္စည္း မျခား သတင္းေထာက္မ်ားအဖြဲ႕( RSF) ၊ ႏုိင္ငံတကာဂ်ာနယ္လစ္မ်ားကာကြယ္
ေစာင့္ေရွာက္ေရး အဖြဲ႕( CPJ ) တို႔က သတင္းစာ လြတ္လပ္ခြင့္ အေပၚ စိုးရိမ္မိသလုိ သတင္းေထာက္ေတြ အဖမ္းခံရမႈ အေပၚလည္း ကန္႔ကြက္ေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။
ျပည္တြင္း အေျခစုိက္ ျမန္မာႏုိင္ငံ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ(ယာယီ) အပါအ၀င္ ျမန္မာႏုိင္ငံ သတင္းစာဆရာ အသင္း(MJA) ၊ ျမန္မာသတင္းသမဂၢ(MJU) ၊ ျမန္မာဂ်ာနယ္လစ္ကြန္ရက္ (MJN) တုိ႔ကလည္း Unity ဂ်ာနယ္ကိစၥ ၾကား၀င္ေဆာင္ရြက္ ေပးဖုိ႔ အစုိးရကို ကမ္းလွမ္းေၾကာင္းေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္လည္း အစုိးရက ႏုိင္ငံတကာနဲ႔ ျပည္တြင္းအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ ေတာင္းဆုိခ်က္အေပၚ ဥပေဒ အတုိင္း ေဆာင္ရြက္ မွာပါ ဆုိတဲ့ ထုတ္ျပန္ခ်က္တခုတည္းနဲ႔ ပယ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။
သတင္းစာဆရာႀကီးဦး၀င္းတင္ကေတာ့ Unity ဂ်ာနယ္ အေပၚ အစုိးရရဲ႕ အေရးယူမႈကုိသံသယရွိတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
“လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ ေရးသားခြင့္ကေတာ့ ရွိရမယ္။ ဒါေပမယ့္ လံုၿခံဳေရးနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ ကိစၥေတြကိုေတာ့
ေရးသား တဲ့အခါမွာ ဒါက ႏုိင္ငံတကာမွာလည္းရွိတာပဲ။ သူ႔ေရးလို႔ရႏုိင္တဲ့ အတိုင္းအတာဆိုတာ ရွိတယ္။ ေ၀ဖန္ပိုင္းျခားႏုိင္မႈ ကေတာ့ ရွိရမယ္။ ဒီကိစၥက လူသိရွင္ၾကား လုပ္ေနတာ။ လူျမင္ကြင္းမွာ လုပ္ေနတာကို ႏုိင္ငံေတာ္ လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္ ေပါက္ၾကားမႈဆိုတာကေတာ့ မျဖစ္သင့္ဘူး။ ဓာတုေဗဒ လက္နက္ စက္႐ံု မဟုတ္ဘူး။ မွားတယ္ဆိုရင္ဘာမွားလဲ ရွင္းေလ” ဟု ဦး၀င္းတင္က ေျပာသည္။
အစုိးရပုိင္းက ဥပေဒေၾကာင္းအရ သတင္းစာဆရာေတြ အေပၚမွာ အေရးယူမႈ ရွိေနတဲ့အျပင္ တျခားတဖက္ မွာ လည္း အစုိးရ သတင္းစာမွာ ေၾကာ္ျငာထည့္တဲ့ပုဂၢလိကမီဒီယာေတြရဲ႕ စာနယ္ဇင္း ေၾကာ္ျငာေတြ ကုိလည္း စိစစ္ျဖတ္ေတာက္မႈေတြလုပ္ေနၿပီး တခ်ဳိ႕ေၾကာ္ျငာဆုိရင္ လုံး၀ ေပးမထည့္တဲ့အထိျဖဳတ္ပစ္ တာ မ်ဳိးေတြ လုပ္လာပါတယ္။
လစဥ္ထုတ္ လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ႏုိင္ငံေရး ဂ်ာနယ္ရဲ႕ ဇန္န၀ါရီလထုတ္ ဂ်ာနယ္ အတြက္ အစိုးရ သတင္းစာ ေတြမွာေၾကာ္ျငာထည့္သြင္းခဲ့ရာမွာ အက်င့္ပ်က္ ျခ စားမႈ၊ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူ မႈ ဆုိတဲ့စာသား ေခါင္းစဥ္ ေတြကုိ အစုိးရသတင္းစာက ျဖတ္ေတာက္ၿပီး ေၾကာ္ျငာ ထည့္သြင္းေပး ခဲ့ ပါ တယ္။
အလားတူ The Irrawaddy ဂ်ာနယ္ အတြဲ ၁ ၊ အမွတ္ ၁ ဂ်ာနယ္ကုိ ေၾကးမံုသတင္းစာ မွာ ေၾကာ္ျငာ ထည့္သြင္းခဲ့ရာမွာ “ဦးေတဇ၏ ပူတာအိုစီမံကိန္း ေ၀ဖန္ခံရ” ဆုိတဲ့ စာသားေခါင္းစဥ္မွာ ဦးေတဇ နာမည္ ကို ျဖဳတ္ေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့သလို ေနာက္ပုိင္းမွာ The Irrawaddy ဂ်ာနယ္ရဲ႕ ေၾကာ္ျငာကုိ ေနျပည္ေတာ္ က တုိက္ရုိက္စိစစ္မယ္ဆုိၿပီး ေၾကာ္ျငာ ထည့္မေပးတဲ့ အထိ ျဖစ္လာပါတယ္။
အစုိးရသတင္းစာ ေၾကျငာ မူဝါဒေတြ အရ အျငင္းပြားဖြယ္ရာ၊ ပဋိပကၡ ျဖစ္ဖြယ္ရာ ရွိတဲ့ အသံုးအႏႈန္းေတြလုိ႔ ထင္ျမင္ ယူဆရင္ ျဖဳတ္ပစ္ပုိင္ခြင့္ရွိတယ္လုိ႔ေၾကးမံုသတင္းစာ ေၾကာ္ျငာ တာ၀န္ခံ ဦးသက္ပိုင္ထူးက ေျပာ ဆုိ တယ္။
“တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြက က်င့္၀တ္နဲ႔ မညီလို႔ Edit လုပ္ရတာ။ ခုေနာက္ပိုင္းေတာ့ ေၾကာ္ျငာလာထည့္တဲ့သူကို ဒါေလးေတြကို ျဖဳတ္ေပးဖို႔ ေျပာမယ္။ ဂ်ာနယ္ေတြ၊ မဂၢဇင္းေတြထဲမွာေတာ့ သူတို႔မူအတိုင္း ႀကိဳက္သလို ေရး လို႔ရတယ္ေလ။ဒီမွာေတာ့ မရဘူး။ ထည့္ေပးလိုက္လို႔ ျပႆနာေလးေတြလည္း ႀကံဳဖူးလို႔ ဒီလုိမူေတြကို ခ်ထားရတာ”လို႔ ဦးသက္ပိုင္ထူးက ဆိုပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ အစုိးရအေနနဲ႔ ႏုိင္ငံျခားသတင္းေထာက္ေတြအေပၚမွာ ဗီဇာ ကန္႔သတ္တင္းက်ပ္ မႈေတြ လုပ္လာ ၿပီး ဒီလို လုပ္ေဆာင္မႈက ျပည္တြင္းမွာ တရား၀င္သတင္းေအဂ်င္စီ ရုံးခန္း မဖြင့္လွစ္ဘဲ လာေရာက္လုပ္ ကုိင္တဲ့ ႏုိင္ငံျခားသတင္း ေထာက္ေတြကုိ ရည္ရြယ္လုပ္ေဆာင္တယ္လုိ႔ ဦးရဲထြဋ္ကဆုိပါတယ္။
“ဗီဇာေထာက္ခံေပးတဲ့ မူဝါဒ ေျပာင္းလဲရတာက ရံုးခန္းမဖြင့္ဘဲနဲ႕အႀကိမ္ႀကိမ္သက္တန္းတိုးေနတဲ့ အတြက္ ရံုးဖြင့္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ေနသူေတြနဲ႔ အတူတူျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ ျပန္လည္ျပင္ဆင္သတ္မွတ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္တရား၀င္ သတင္းေအဂ်င္စီ ဖြင့္လွစ္ထားရင္ အဲဒီရံုးမွာ တာ၀န္ေပးမယ့္သတင္းေထာက္နဲ႕ မိသားစု အတြက္ ေျခာက္လ အၾကိမ္ၾကိမ္ ျပည္၀င္ခြင့္ဗီဇာေပးပါ့မယ္။ အခါအားေလ်ာ္စြာ သတင္း လာယူ တာဆိုရင္ တလ တႀကိမ္ ျပည္၀င္ခြင့္ဗီဇာေထာက္ခံ ေပးပါ့မယ္။ အခမ္းအနား၊ အစည္းအေ၀း လာတက္ မယ္ ဆို ရင္ အခမ္းအနားအႀကိဳ ၂ ရက္၊ အၿပီး ၂ ရက္နဲ႕ အခမ္းအနား ကာလ ေပးပါ့မယ္” လုိ႔ သူကဆုိပါတယ္။
ျမန္မာျပည္မွာ ေအဂ်င္စီ ရုံးခြဲမရွိတဲ့ သတင္းစာဆရာတုိင္းကုိ လြတ္လပ္စြာ ၀င္ခြင့္မျပဳ ဆုိတဲ့ မူ၀ါဒ
ေပၚလစီက သမၼတဦးသိန္းစိန္ အၿမဲေျပာဆုိေနတဲ့ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈနဲ႔ ဖီလာဆန္႔က်င္ေနၿပီး အာဆီယံဥကၠ႒ ရာထူး ျမန္မာႏုိင္င္ငံဆီလာတဲ့ ႏုိင္ငံတကာ သတင္းေထာက္ေတြအေပၚ ထားတဲ့ အစုိးရရဲ႕ စည္းမ်ဥ္းခံ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္စနစ္ ကုိ ေရာင္ျပန္ဟပ္ေနပါတယ္။
တခ်ိန္တည္းမွာပဲ အစုိးရအေနနဲ႔ သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္ ထုတ္ေ၀ခြင့္၊ သတင္းမီဒီယာလုပ္ငန္း လုပ္ကုိင္ခြင့္ အပါအ၀င္ ရုပ္သံ၊ ပုံႏွိပ္၊အြန္လုိင္း သတင္းမီဒီယာမွန္သမွ် အစုိးရရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္၊ အစုိးရထံ ခြင့္ျပဳခ်က္
ေတာင္း ခံၿပီးမွ လုပ္ကုိင္ခြင့္ရွိတယ္ ဆုိတဲ့ျပ႒ာန္းခ်က္ေတြပါတဲ့ ပုံႏွိပ္ျခင္းႏွင့္ ထုတ္ေ၀ျခင္းဥပေဒၾကမ္းကုိ ဆက္လက္ အတည္ျပဳဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္။
ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီးဌာနက စိတ္ႀကိဳက္ ေရးဆြဲထားတဲ့ မီဒီယာ ဥပေဒၾကမ္းေတြကုိ စာနယ္ဇင္းသမားေတြ က ဘယ္ေလာက္ပဲ ကန္႔ကြက္မႈေတြရွိေနပါေစ ဆက္လက္ ျပ႒ာန္းဖို႔အေလွ်ာ့မေပးဘဲ ႀကိဳးစားေနျခင္းက သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္ အေပၚဆက္လက္ထိန္းခ်ဳပ္ခ်င္တဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။
ထက္ႏုိင္ေဇာ္ ~
မီဒီယာကိုပိတ္ပင္တားဆီးတာကိုလံုး၀ဆန့္က်င္ကန့္ကြက္ပါသည္၊ မိမိဂ်ာနယ္ေရာင္းမေကာင္း
ရ်္ျပဴးတူးျပဲတဲသတင္းမ်ားနွင့္လူအမ်ားအာရဳံစိုက္ေအာင္လုပ္ေသာအ၀ါေရာင္ဂ်ာနယ္၊မီဒီယာမ်ားနွင့္တစ္ျခားအဆင့္အတန္းျမင့္မားေသာမီဒီယာမ်ားကိုေရာမေထြးသင့္ပါ၊ျမန္မာျပည္တြင္အဆင့္အတန္းရွိေသာဂ်ာနယ္အေျမာက္အျမားရွိပါသည္။