စာဆုိႀကီး စေလဦးပုညကုိ ဘယ္သူသတ္တာလဲ

"သူေျပာင္လွ်င္ ေခါင္ကြန္႔လို႔
ေၾကာင္၀ံ့တဲ့သူပါ၊
ေရွာင္မတြန္႔ ေက်ာက္ေသာ္မာရင္
ေနာက္ေတာ္ပါ သံေခ်ာင္း၊ 
အိုးေတာ္က မဲ့ပိန္ရင္ ရြဲ႕လိန္လိန္စေလာင္း၊ 
သူခ်ဳိရင္ ႀကံေခ်ာင္းပါ့၊ ဉာဏ္ေစာင္း၍ ခါးမူ 
တမာပင္ ထိပ္ဖ်ား ၾကက္ဟင္းခါး သီးႏိုင္တဲ့သူ၊
သူမည္းက ေမွာင္ကူမယ္၊ သူျဖဴရင္ ျဖဴခ်င္းပါ့၊ 
ၾကင္ခ်င္း ၾကင္မယ္ဆို၊ ကိုးဆေလာက္ပို
ဆိုးၾကစို႔ တကယ္ဆိုရင္၊ ဓားျပဗိုလ္ လုပ္ႏိုင္ငဲ့ေလး" ။ ။

အထက္ပါ ကိုယ္ရည္ေသြးေတးထပ္ကို ေရးစပ္သူကကုန္းေဘာင္ေခတ္မွာလုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္ျခင္း ခံခဲ့ရတဲ့ စာဆိုႀကီး ဦးပုည ျဖစ္ပါတယ္။ ဦးပုညကို ၁၁၇၄-ခုႏွစ္ ကဆုန္လဆန္း ၃-ရက္၊ ၾကာသာပေတးေန႔ မြန္းတည့္ခ်ိန္မွာ ဖြားျမင္ပါတယ္။ (ေမြးဖြားတဲ့ခုႏွစ္ကို တခ်ိဳ႕က ၁၁၇၄၊ တခ်ိဳ႕က ၁၁၇၈ စသျဖင့္ ကြဲျပားတဲ့ ယူဆ   ခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္) သူ႔ရဲ႕ ငယ္နာမည္က “ေမာင္ပုတ္စည္” ပါ။

ငယ္စဥ္က အမရပူရၿမိဳ႕ တူေမာင္းတိုက္ ဆရာေတာ္ ဦးဒီပထံမွာ စတင္ပညာသင္ၾကားၿပီး အသက္ ၈ ႏွစ္ အရြယ္မွာ ဗန္းေမာ္ဆရာေတာ္ထံမွာ သာမေဏျပဳခဲ့ကာ ရွင္အမည္မွာ ပုညာဘိဓဇ ျဖစ္ပါတယ္။ ယင္းဘြဲ႔ကို အစြဲျပဳၿပီး ေနာင္မွာ ဦးပုညလို႔ တြင္လာခဲ့တာပါ။ သကၠရာဇ္ ၁၁၉၄ ခုႏွစ္မွာ ရွင္ပုညအား စေလ၊ ပုခန္းငယ္   ၿမိဳ႕အုပ္က ရဟန္းဒါယကာခံ၍ ရဟန္းျပဳၿပီး ေလာကီ ေလာကုတ္ ပညာရပ္ေတြ ဆက္လက္သင္ယူခဲ့ပါ တယ္။ ေဗဒင္ေမးသူ၊ ေမတၱာစာေရးခိုင္းသူ၊ ေဆးဝါးေတာင္းသူ ဒကာမတို႔ ဆည္းကပ္မႈ မ်ားျပားတာေၾကာင့္ စေလၿမိဳ႕အုပ္မင္းက သံသယမကင္း ျဖစ္ခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဲဒီမွာ သူ လူပ်ိဳ မလွည့္ေၾကာင္းေမတၱာစာ၊ ျပန္ေပးစာတို႔ ေရးသားေပးပို႔ခဲ့တဲ့ စာစုမ်ားမွာ အထူး ထင္ရွားပါတယ္။

၁၂၀၃ ခုႏွစ္တြင္ လူဝတ္လဲ၍ သာယာဝတီမင္းႏွင့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔လိုက္ပါကာ ရန္ကုန္၌ေခတၱေနၿပီးေနာက္ အမရပူရၿမိဳ႕ဗန္းေမာ္တိုက္၊ ဗန္းေမာ္ဆရာေတာ္ထံ၌ သာမေဏ ျပန္၀တ္ သီတင္းသံုးၿပီးလွ်င္ တရားစာ၊     ေမတၱာစာမ်ား ေရးသားခဲ့ပါတယ္။

၁၂၁ဝ ျပည့္ႏွစ္မွာ လူထြက္ကာ ကေနာင္မင္းထံတြင္ ခစားၿပီး သကၠရာဇ္ ၁၂၁၈ ခုႏွစ္ခန္႔တြင္ ဗန္းေမာ္ဆရာေတာ္၏ အရွိန္အဝါျဖင့္နန္းတြင္းသို႔ ေရာက္ခဲ့ၿပီး မင္းလွသခၤယာဘြဲ႔ျဖင့္လက္ဖက္ရည္ေတာ္ ရာထူးျဖင့္  အမႈထမ္းခဲ့ပါတယ္။

မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီး ရတနာပံု မႏၲေလးၿမိဳ႕တြင္ စိုးစံတဲ့အခါ ဦးပုညအား စာဆိုေတာ္အရာ `မင္းလွသခၤယာ´ ဘြဲ႔ျဖင့္ ရြာစည္ရြာကို ေပးသနားေတာ္မူကာ လစာေတာ္ေငြ တႏွစ္လွ်င္ ၆၀ဝ က်ပ္ႏွင့္ ဝင္းေျမ ေနအိမ္ ေဆာက္လုပ္ သနားေတာ္မူျခင္းလည္း ခံရပါတယ္။

၁၂၂၈-ခုႏွစ္ ျမင္ကြန္း ျမင္းခုန္တိုင္ အေရးအခင္းတြင္ အခါေတာ္ေပးဟု ဆိုကာၿမိဳ႕ဝန္ဦးသာအိုးထံတြင္ အက်ယ္ခ်ဳပ္ထားရာမွ ဦးသာအိုး၏မယားငယ္ ခင္သုန္ႏွင့္ ရည္ငံေသာေၾကာင့္ ၁၂၂၉ ခုႏွစ္ နယုန္လတြင္ဦးသာအိုးက ဦးပုညကို အဆံုးစီရင္လိုပါတယ္။ မင္းတရားႀကီး သိေသာအခါ “ဟင္း…လူကို ေခြးသတ္ေလျခင္း” ဟု မိန္႔ေတာ္မူ၍ လြန္စြာႏွေျမာတသေတာ္မူတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

တကယ္ သတ္တာ ဦးသာအိုး မဟုတ္ရင္ ဘယ္သူလဲ 

အဲဒီလို စေလဦးပုညဟာ ဦးသာအိုးရဲ႕ လက္ခ်က္နဲ႔ အသက္ဆံုးရံႈးရတယ္လို႔ အမ်ိဳးသားပညာဝန္ ဦးဖိုးက်ား၊ ပညာအုပ္ ဦးဖိုးစိန္တို႔ရဲ႕ စာအုပ္စာတမ္းေတြမွာလည္း ေဖာ္ျပထားတာေၾကာင့္ အမွန္ကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနပါတယ္။
သို႔ေပမယ့္ ၁၉၃၂ ခုႏွစ္က စာေရးဆရာ မဟာေဆြဟာ မင္းတုန္းမင္း လက္ထက္ထုတ္ "ရတနာပံု ေနျပည္ေတာ္ သတင္းစာ" တြင္ အမႈထမ္းခဲ့သူ ဘိုးဝဇီရကို ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းကာ " ဘိုးဝဇီရ အတၲဳပၸတၱိ " စာတစ္အုပ္မွာ ေဖာ္ျပထားခ်က္အရ ဦးပုညကို သတ္ျဖတ္သူမွာ ၿမိဳ႕၀န္ဦးေရႊအိုး မဟုတ္တဲ့အေၾကာင္း ပါလာပါ တယ္။

အဲဒီ စာအုပ္ထဲမွာေတာ့ ဦးပုည အဆံုးစီရင္ခံရပံုနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘိုးဝဇီရ ေျပာေသာ အခ်က္တခ်က္ကို ျပန္လည္ တိုက္ဆိုင္ၾကည့္သင့္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္က ဘိုးဝဇီရဟာ ၿမိဳ႕၀န္ဦးသာအိုးရဲ႕ သားျဖစ္သူ ေမာင္ေမာင္ေလးကို ပညာသင္ၾကားေပးရတာေၾကာင့္ ဦးသာအိုးနဲ႔ ခင္မင္ခဲ့ေၾကာင္း၊ တေန႔မွာ ဦးသာအိုး အိမ္ေရာက္ေနတုန္း "ေနပါဦး ဘဘ ရဲ႕…စေလဆရာႀကီး ဦးပုညကို ဘဘ ကြပ္မ်က္တယ္ ဆို" လို႔ေမးၾကည့္ခဲ့ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

အဲဒီအခါ ဦးသာအိုးက "အိမ္း .. ဘဘ က ကံမေကာင္းခ်င္ေတာ့ ဒီလို အစြပ္အစြဲ ခံရတာပါပဲကြယ္၊ ဘဘက ၿမိဳ႕ဝန္ေပကိုး။ စင္စစ္မေတာ့ တပယ္မင္းသား အမိန္႔နဲ႔ လက္မရြံ႕တို႔သတ္တာပါပဲ။ မင္းတရားႀကီး မေက်နပ္မွန္း သိလို႔ ဘဘ အေပၚလွည့္ခ်ထားေတာ့ မင္းသားကိုလည္း မစြပ္စြဲဝံ့လို႔ သည္အတိုင္း ေနရတာပါပဲ" ဟု ေျဖခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ေရႊ႐ိုး၏ အျမင္

အဲ့ဒီအခ်က္ကို ေထာက္ခံတဲ့ စာအုပ္တအုပ္ ရွိပါေသးတယ္။ မႏၲေလး ရတနာပံုေခတ္မွာ ဂ်ိမ္းေဂ်ာ့စေကာ့ ဆိုသူ ေရးထုတ္ေ၀ခဲ့တာေၾကာင့္ အခ်ိန္ကာလခ်င္း နီးစပ္နီးကပ္ေနပါတယ္။ ဂ်ိမ္းေဂ်ာ့စေကာ့ဟာ ၁၈၇၆ ခုႏွစ္ေလာက္မွာ ၿဗိတိသွ်ပိုင္ ေအာက္ျမန္မာနိုင္ငံကို ေရာက္လာခဲ့ၿပီး စိန္ဂြ်န္း (ဆရာမတ္) ေက်ာင္းမွာ ဆရာအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ သတင္းေထာက္အျဖစ္လည္းေကာင္း အလုပ္လုပ္ကိုင္ခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ ျမန္မာစကား၊ ျမန္မာမႈကို ကြ်မ္းက်င္သူ ျဖစ္ၿပီး မႏၲေလးကိုလည္း အေရာက္ေပါက္ ရွိပါတယ္။

၁၈၈၂ ခုႏွစ္ သီေပါမင္းလက္ထက္မွာေတာ့ ေရႊ႐ိုး ကေလာင္ အမည္ ခံယူကာ သူ႔ အေတြ႔အႀကံဳမ်ားကို စုစည္းကာ The Burman, His Life and Notions အမည္နဲ႔ ၂ တြဲ ေပါင္း စာအုပ္ေရးသားထုတ္ေ၀ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ စာအုပ္ရဲ႕ ပထမတြဲ စာမ်က္နွာ ၃၅၂ မွာေတာ့ “Oo Hpo Nyah is the most celebrated recent author. He was killed in the late King's reign by the Tabe Mintha.” (ဦးပုညသည္ နာမည္ အႀကီးဆံုး ေခတ္ေပၚစာေရးဆရာ ျဖစ္၏။ သူ့ကို ယခင္မင္းလက္ထက္တြင္ တပယ္မင္းသားက အဆံုးစီရင္ခဲ့ေလသည္။) လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

သမိုင္း အမွန္ကို ေခ်ဖ်က္ ေဖ်ာက္ဖ်က္လို႔ မရ ဆိုတာကို သက္ေသခံေနတယ္ မဟုတ္လား။ ။


ကိုးကား

1. တင္ေထြးေရးသားေသာဦးပုည၏စာပန္းကုန္းမ်ား
2. ျမန္မာကဗ်ားေရြးခ်ယ္ခ်က္ႏွင့္ ရတုေရြးခ်ယ္ခ်က္ H 594_ A (ဟံသာဝတီ)
3. မိုးဂ်ာနယ္ ( ဇြန္လ ၁၉၉၅)

ႏုိင္စြမ္း